Къарыулуну жюреги кючлю хорлайды

Аппайланы Владимирни бла Махийланы Фазилятны къызлары Залина, жашлыгъына да къарамай (23 жылы толгъанды), дзюдода уллу жетишимлеге жетгенди: талай жыл мындан алгъа ол кесини ауурлугъунда Россейде эм кючлю болгъанды, Европаны кубогунда да «доммакъны» алгъанды. Кёп болмай а, «Динамо» спорт обществону биринчилигинде – экинчи, СКФО-ну биринчилигинде уа биринчи жерлени да алгъанды.
 
Залина Тырныауузда туугъанды, бусагъатда юйюрю бла Урванда жашайды. Анда орта школда окъугъанды, 9-классны тауусхандан сора, Медицина колледжге киргенди, аны да къызыл дипломха бошап, Къабарты-Малкъар къырал университетни медицина факультетини тёртюнчю курсунда окъуй турады. 
 
- Залина, бек алгъа дзюдо бла къалай кюрешип башлагъанынгы юсюнден айтсанг эди.
 
- Дзюдо бла 2009 жылда 9-чу классда окъугъанымда кюрешип башлагъанма. Алгъа Вольный Аулда тренерле Хасанби Таовда бла Мартин
Камбиевде жарау этгенме. Айтырча уллу хорламла юч жыл кюрешгенимден сора болгъандыла – 2012 жылда Россейни чемпионатында биринчи жерни алгъанма, сора къыралны жыйымдыкъ командасыны санында Европаны кубогунда доммакъ майдалны къытханма. Республикада, округда да алчы жерлеге чыкъгъанлай тургъанма. 
 
- Спортну бу тюрлюсюн энчи нек сайлагъанса?
 
- Алгъа боксну жарата эдим, аны бла ортанчы эгечим кюрешгенди. Анама мени ары иерин тилейме, алай ол унамайды. Сора, бир кюнде, алайда дзюдодан да зал ачылгъанын эслейме. Анда жарау этгенлени кёрюп, кесим до дзюдочулагъа къошулургъа сюеме. Юйюрюбюзде спортну сюедиле, атам эркин тутушуу бла кюрешгенди, тамата эгечим – фитнес бла, ортанчы эгечим да, айтханымча, бокс бла. 
 
Анам биз тепсерге юйренирибизни сюе эди. Алай артда спортда жетишимле болдуралгъанымы кёргенде, ыразылыгъын бергенди. Атам бла анам бек болушхандыла, керек жерде кёл этдиргендиле. Бусагъатда спортха къайтханыма да атам бек къууаннганды. Жарауну хар кюнден да этеме, жангыз да ыйых кюнде бармайма залгъа.
 
- Талай жылны сени юсюнгден зат эшитмей тургъанбыз, нек?
 
- Европаны кубогунда тобугъуму ачытама - связкаларымы жыртама. Ол сау болгъунчу экинчи эришиуге барыргъа тюшеди. Бир аягъым къарыусуз болгъаны себепли битеу ауурлукъ экинчи аягъыма келип, бирси тобугъума да чып тюшеди. Алай бла спортдан тёрт жылгъа кетеме. Биринчи тобугъума, жыйымдыкъ командада болгъаным себепли, операцияны дзюдодан федерация этдиргенди. Экинчи тобугъуму ачытханымда уа, командада тюйюл эдим, сора спортдан кетип окъуугъа берилгеним себепли, ол бек жарсытмагъанды. Артха къайтырыкъма деп ийнанмай эдим. Алай кюнлени биринде тренер Мухамед Емкужев чакъырады, ол мени биринчи тренерлерими юйретген эди. Ол ары дери жарауну къалай этгеними, итиниулюгюмю жаратхан эди. Экинчи тобугъума операцияны сакълайма да, ол тап ётсе, дзюдону андан ары бютюн къаты бардырлыкъма. 
 
- Татамиге эриширге чыкъсанг, къаллай сезимле бийлейдиле?
 
- Санга кёп адам ышаннганын, къаллай жууаплылыкъ болгъанын ангылайса, жарсыйса. Алай, жарсыугъа, хорлатыргъа жарамайды, ансы сермешде да къыталлыкъ тюйюлсе. Тренерим айтханыча, техникасы ахшыны жюреги кючлю болгъан хорлайды. Сора, онг жаным чып тюшюп къарыусуз болгъаны себепли, сол жанымы бегирек хайырланып тебирегенме. Алай этгеним къаршчы спортчулагъа къыйынды, ала сол жанындан чабыуулну сакъламайдыла, манга уа ол къошакъ кюч береди. Жангыдан къыралны жыйымдыкъ командасына кирирге кюреширикме, аны ючюн Россейни биринчилигинде саугъа жерге чыгъаргъа керекди. 
 
-  Къайсы приёмланы артыкъда сюйюп хайырланаса?
 
- 70 килограмм ауурлукъда тутушуп башлагъан эдим, бусагъатда 78+ ауурлукъдама. Анда 140 килограмм ауурлукълары болгъан бийик къызла бла тутушургъа тюшюучюдю. Ала бла сюелип сермешген къыйынды, алай партерге ийсем а, буугъан неда ачытхан приёмла тапдыла. Сора мен техникадан эсе къарыуума базынама. Дзюдода ойларгъа да керекди - бир приёмну башлагъанча кёргюзтюп, ол сакъламай тургъанлай башхасын этерге. 
 
- Кёп спортчуларыбыз республикадан тышына кетип жарау этедиле, артда экили зачёт бла эришедиле. Сен а тыш жерге барлыкъмы эдинг?
 
- Алгъа Тюменьнге чакъыргъан эдиле. Ол заманда бармагъаныма артда сокъураннганма. Алай бусагъатдагъы тренерими, залымы бир башхагъа алышырыкъ тюйюлме. Биз залда бир юйюр кибик, жарашып, ариу жашайбыз. Жетишимли болур ючюн, сейирлик зал угъай, итиниулюк бла ахшы тренер керекдиле. 
 
- Сора жангы шуёхла да тапханса?
 
- Алгъа жетишимли бола келип, чып тюшгенинден сора тёрт жылгъа спортдан кетгенимде, кёп тенглерим тас болгъан эдиле. Къалайма, саумамы, игимеми – сормай эдиле, кёплеге керек болмай къалгъан эдим. Къайтханымдан сора эришиуде кёргенлеринден сора, ала жангыдан сёлешип, жазып тебирегендиле, алай ала мени сакълагъанларына, тансыкъ болгъанларына бир да ийнанмайма. Бусагъатдагъы шуёхларымы юслеринден айтханда уа, ала манга эришиуледе бек болушхандыла, кёл этдиргендиле. Мен оюм этгенден, шуёх ол къыйын сагъатынгда табыллыкъ адамды. 
 
- Залина, адамла спортну эр киши эм тиширыу тюрлюлеге юлеширге сюйюучюдюле. Сен анга къалай къарайса?
 
- Дзюдону юсюнден айтханда, адамны бетине, чархына урмайса. Хау, чып тюшерине къоркъуу барды, алай башхаладан азыракъды. Тиширыу спортну быллай тюрлюлери бла кюрешгенини хатасы барды деп айталмайма, бусагъатдагъы дунияда адам кесин къоруулай билирге керекди. 
 
- Тенглеринген кючлю болгъанынг хакъды, жарау этген къарыу жыймай къалмайды. Даулаш чыкъгъанда, къарыуунгу хайырланыргъа боллукъмуса?
 
- Алай кёрюннгенликге, мен жумушакъ адамма, тюйюшню сюймейме. Белгилисича, эм иги тюйюш - ол болмагъан тюйюшдю. Школда окъугъанымда жашчыкъланы уа хорлай эдим, кесим биринчи урлукъ тюйюлме, алай мени урсала, жууап къайтараллыкъма. Биреу кесинден къарыусузну къыйнагъанын кёрсем, жаны бла ётюп кеталлыкъ тюйюлме.
 
Алай жарау этгенде окъуна манга огъурсузуракъ бол, дейдиле. Эришген заманымда да, къаршчы спортчугъа чып тюшюрмезге, ачытмазгъа кюрешеме. Аны кесим сынагъанма да, башханы да ол жарсыугъа къалдырыргъа сюймейме. 
 
- Дзюдо ол жангыз да техника, приёмла тюйюлдю. Аны мурдорун салгъан Дзигоро Кано къарыусуз, терк ачыуланып, къызынып къалгъан адам эди. Дзюдону жорукъларын жарашдыргъанда ол, бу шартларын эсге алып, бу спорт, адамны санларын чыныкъдыргъандан сора да, ниет жаны бла кючлю этерине къайгъыргъанды. Алай бла дзюдону философиясы санга жууукъмуду?
 
- Кертиди, дзюдо ол адамны жашау жоругъуду, аны ниетлерин харкюнлюк жашауда да хайырланыргъа боллукъду. Мен аны юсюнден эрттегили фильмлеге къарагъанма, кёп окъугъанма. Дзюдо инсанны хар ишин ойлап этерге юйретеди. 
 
- Медицинагъа уа къалай келгенсе?
 
- Гитче заманымдан бери да врач болургъа сюйгенме, оюнларым окъуна медицина бла байламлы эдиле. Жыл бла жарымны реанимацияда медсестра болуп да ишлегенме. Бегирек хирургияны, реаниматологияны бла спорт медицинаны жаратама, алай къаллай специальностьну сайларыгъымы уа алыкъа билмейме. Жашаууму да, спортну да къоймай, докторну иши бла байламлы этер муратлыма. 
Ушакъны Кульчаланы Зульфия бардыргъанды.
Поделиться: