Жашау этерге жарамагъан юйледен кёчюрюу жорукъла сингдириледиле

Келир жыллада бизни къыралда бек тозурагъан юйледен эм азындан жарым миллион адамны кёчюрюрге керек боллукъду. Башхача айтханда, 10 миллион чакълы квадрат метр эски журтланы оюп кетерирге тюшерикди.

Бу иш къалай бардырыллыгъы, аны аллай юйледе жашагъанланы кёллерине жетмей къалай тындырыргъа боллугъу бек уллу жарсыула туудурады, дейдиле КъМР-ни кёп фатарлы юйлеге тынгылы ремонт этиу жаны бла регион Фондунда. Аны бла байламлы законну проектин Къырал Дума биринчи окъууда дурус кёргенин, ол документ эски юйлеге ремонт этиу жаны бла магъаналы борчну тындырыргъа себеплик этгенин да билдиредиле.

Анда айтханларыча, депутатла бегирекда экинчи борчха эс бургъандыла. Эсге сала айтсакъ, алгъаракъда талай СМИ-леде, аллай юйледе этиллик ремонт ишлени багъасын аланы иелери тёлерикдиле деп жазылгъан эди. Ол тюз хапар болмагъанды. Ызы бла РФ-ни Къурулуш министерствосу да тёлеуле кётюрюллюк тюйюлдюле деп ышандыргъанды. Ведомствону пленар кенгешинде, аны башчысыны орунбасары Татьяна Костарева ол законну проектинде багъалагъа къошуллугъуну юсюнден жукъ да айтылмагъанын чертгенди. Кертиси бла да алайды, финансла жаны бла тюрлениу боллукъ тюйюлдю; бу ишде сагъынылгъан эмда ЖКХ-ны реформированиясына себеплик этген Фондланы ахчалары къоратыллыкъды жаланда.

Алай эсе уа, сакъланнган жангычылыкъланы хыйсабы недеди? Аны баш магъанасы энтта да жашаргъа жарамагъан чекге жетмеген, алай эм азындан 70 процентге тозурагъан юйлени «жашауларыны» болжалын узунуракъ этиу бла байламлыды. Энди ма аллай журтлагъа айтырыкъдыла эски юйле деп. Ала андан да осал халгъа кетмез ючюн а ремонт этерге керек боллукъду, деп ангылатханды Къырал Думаны жашау журт политика эмда ЖКХ жаны бла комитетини башчысын экинчиси Павел Качкаев.

Юйню къалайын жангыртыргъа кереклисин билирча жангы амал сингдирилликди. Регионлада властьлагъа жашау журтланы тозурагъан категориягъа кёчюрюрге эркинлик берилликди. Аллай юйлени тынгылы ремонт этиу жаны бла программаны ичинде энчи подпрограммагъа къошаргъа боллукъду. Аны хайыры бла уа эски журтланы болжалындан алгъа (ала жукъгъа жарамазча болгъунчу дери) тап халгъа келтирирге боллукъду.

Адамланы жашау этерге жарамагъан юйледен кёчюрюуню юсюнден кенгешде аслам сёлешиннгенди. Биринчиден, бу жаны бла хайырланылгъан амалланы бары да тюрленмей сакъланадыла. Профильли комитетни башчысыны биринчи орунбасары Сергей Пахомов айтханнга кёре, аны хайыры бла бюгюнлюкге бир миллионнга жууукъ адамны жашау болумлары игилендирилгенди. Алай жорукъланы аз-маз тюрлендирип, андан да хайырлы этерге боллугъу да белгиленнгенди.

Шёндю юй жашау этерге жарамагъан халда болгъанын жаланда къырал власть органла тохташдырадыла. Законну проектинде уа аллай оноу этерге эркинлик федерал, регион эмда жер-жерли власть органлагъа бериледи. Министерствода айтханларыча, юйню аллай категориягъа къаллай ышанларына кёре кёчюрюрге боллугъу да жик-жиги бла белгиленирикди. Ол а къырал къуллукъчулагъа анда жашаргъа жарамагъаныны юсюнден оноуну болжалына салып турургъа къоярыкъ тюйюлдю. Жарсыугъа, шёндюледе быллай шартла бола туруучудула. Алай этгенлени жууапха тартыргъа керек эди, дегендиле депутатла, алай ведомствода аны дурус кёрмегендиле. Татьяна Костареваны оюмуна кёре, быллай шартлагъа прокуратура кёз-къулакъ болургъа керекди.

Законну проектини энтта да бир кесегин депутатла иги кесек заманны сюзгендиле. Сёз мында къыралны жумушларына керек болгъан жашау журтла ючюн аланы иелерине неллай бир тёлениригини юсюнден барады. Аны ёлчеми РФ-ни Правительствосуну жорукъларына тийишлиликде тергеледи. Павел Качкаев оюм этгеннге кёре, законну проектинде, къыралны иелигине кёчерик юйню неда жер участканы багъаларын аллындан окъуна тёлерге кереклисин белгилерге керекди. Кесин да тохташдырылгъан жорукъ бла тергерге, артда адамла аланы мюлклерини багъасы учуз этилген сунмазча.

Комитетде бу проблемадан къошакъ законопроектни къабыл этип къутулургъа чакъырадыла. Анда, сёз ючюн, кадастр эсепге салынмагъан эсе жер, анда орналгъан юйню жашау этерге жарамагъан категориягъа кёчюрюрге эркинлик бериллик тюйюлдю. Къурулуш министерствода уа компенсацияны тергегенде, жерни да эсге алыргъа кереклисин белгилегендиле.

Энтта да бир жангычылыкъ: сагъынылгъан юйледе тургъанлагъа бир кесек  заманны жашарча фатарла берилликдиле. Ол кеси да ремонт этилип бошалгъынчы неда компенсация тёленнгинчи дери. Аны болжалы эки жылдан артыкъ боллукъ тюйюлдю.

Депутатла анга артыкъ ыразы болмагъандыла. Профильли комитетде айтханларына кёре, аны ангылашынмагъан жерлери да бардыла. Дагъыда экижыллыкъ кезиуню да тюзге санамайдыла. Жер участкада коммерциялы объект ишлерча деп юйню оюп кетерирге жарарыкъ тюйюлдю. Ол тийре жаланда жангы журтла неда социал инфраструктура ишлегенде хайырланыргъа боллукъду.
Законну проектин сюзгенлеринден сора депутатла тийишли оноула этгендиле. Экинчи окъуугъа ол алагъа кёре тюрлендирилликди.

Омарланы Мурат хазырлагъанды
Поделиться: