Баш борчубуз - къыралыбызны, республиканы экономика ышаннгылылыгъын жалчытыуду

21 ноябрь - Налог службаны ишчисини  кюню

Бёзюланы Керимни жашы Берт  РФ-ни Налог службасыны КъМР-де Управлениясында эсепге салыу, тергеу эм налог тёлеучюле бла ишлеу жаны бла  бёлюмню башчысыны орунбасарыды.  Ол бу службагъа келгенли 20 жылдан аслам озгъанды, алай ол сайлагъан усталыгъына бир кере да сокъуранмагъанды. Биз аны бла профессионал байрамында тюбешип, налогланы  жамауатны жашаууна этген себепликни, бу службаны энчиликлерини  юслеринден ушакъ бардыргъанбыз.

- Берт Керимович, биринчиден, сиз бу усталыкъны нек сайлагъаныгъызны, анга къайда юйреннгенигизни юслеринден айтсагъыз эди. Дагъыда, тарихлени санап тургъан эригиулю тюйюлмюдю?  

-  Мен Къабарты-Малкъар къырал университетни физика-математика факультетинде окъугъанма, аны да тарихлени сюйгеним ючюн сайлагъанма. Аны ючюн санагъандан, тергегенден эрикген угъай, солугъан этеме. Биринчиден а, Тырныауузда Элбрус районну налог инспекциясында ишлеп башлагъанма. Андан а бери - службаны управлениясына кёчеме.

- Сиз шёндю ишлеген бёлюмню аллында къаллай борчла салыннгандыла?

- Къысха айтханда, биз энчи предпринимательлени бла предприятияланы къырал эсепге салыуну методологиясын хазырлайбыз эмда налог тёлеучюлени тергейбиз. Башхача айтханда, оноучу органларында  башчылары, учредительлери, адреслери артыкъ кёп болгъан предприятияланы санын азайтыу бла кюрешебиз.

Быллай иш неге керекди деп сорургъа да боллукъсуз. Бюгюнлюкде федерал ара жалгъан, къуру къагъытда жазылып, алай жукъ да ишлемеген предприятияланы азайтыу жаны бла борчла салгъанды. Быллай предприятияла эсепге турадыла, алай жукъ да ишлемейдиле, налог декларацияларын бермейдиле, къаллай файдала алгъанларын ачыкъламайдыла. Аз замандан а жокъ болуп къаладыла.  

- Кёпмюдюле республикада аллай жалгъан предприятияла?

- Жылны эсеплерин алыкъа чыгъармагъанбыз, алай 1 июльгъа алып айтханда, ала   1,5 мингнге жете эдиле. Алай 3-4 жыл мындан алгъа уа  андан да кёп болгъандыла  – 3 мингнге жууукъ. Тийишли жумушланы толтуруп, ишлемеген, жукъ да тамамламагъан предприятияланы санын азайталгъанбыз.

- Кертисин айтханда, налог инспекторну усталыгъыны энчиликлерини, борчларыны, ишчи кюню къалай къуралгъаныны юсюнден артыкъ билимли тюйюлдю жамауат.  

- Сёз ючюн,  кесими юсюмден айтсам, бизни бёлюм налог тёлеучюлени кеслери бла ишлемейди, жаланда инспекторлагъа борчла салабыз, къурау жумушла толтурабыз. Алай эркин заманыбыз кёпдю, жукъ да ишлемейбиз  деп  адам да айталлыкъ тюйюлдю. Биз жыйылгъан шартланы сюзюп, къаллай кемчиликле этгенибизни, тамамламай къойгъан жумушланы  да ачыкълайбыз. Ол а артда келишмеулюклени кетерирге себеплик этеди. Алай бла бизге  сау кюн да жетмейди битеу жумушларыбызны ахырына жетдирирге.

Бюгюнлюкде уа ФНС-ни ишини ачыкълыкълыгъын жалчытыугъа борчла салыннгандыла. Аны ючюн биз асламлы информация органла бла къаты байламлыкъда ишлейбиз. Ол а, службагъа ышаныулукъну ёсдюргенден  сора да, налогланы жыйыуну файдалы этеди.

- Бюгюнлюкде вузлада окъугъан студентлеге уа ФНС-ге ишге келигиз деп айталлыкъмысыз? Налог инспекторгъа излемле къаллайладыла?

- Бек алгъа, налогла бла байламлы законланы билирге тийишлиди. Андан сора да, адам, къайсы усталыкъны сайласа да, аны сюерге, анга къууанып келирге керекди. Бюсюремеген, жюрегинги къыйнагъан, кесине тартмагъан иш жашауунгу мутхуз этеди.

Налог тёлеучюле бла ишлеген тынч болгъан суннганла жангылгъан этедиле.  Адамла кёп тюрлюдюле: бирлери адеплиледиле, башхалары хыны сёлеширге ёчдюле,  айтханларын-къайтханларын билмегенле да бардыла.

Инспектор а  ачыуланыргъа, кесин эриши кёргюзтюрге эркин тюйюлдю. Биз къыралны атындан ишлейбиз, аны бетин кёргюзтебиз да, халкъны властьха, къыралгъа да кёз къарам бизнича федерал службаланы келечилерине кёре къуралады. Аны ючюн усталыкъны сайлауну жолуна тургъанлагъа айтырыгъым, налог инспекторну усталыгъы сейирди, алай ол жууаплы, къыйын ишди.

- Бюгюнлюкде технологияла терк алышынадыла, айныйдыла. Управленияны уа аладан артха къалмазча онглары бармыды?

 -  Биз, башха федерал органла бла тенглешдиргенде, технологияла бла жалчытылыннганыбыз бла алгъа уллу атлам этгенбиз дерге боллукъду. Сёз ючюн, ФНС-ни официальный сайтында 50-ден аслам электрон сервис ишлейди. Ала бла уа къыралны хар инсаны да чырмаусуз хайырланыргъа боллукъду. Ол санда ИНН-ини номерин билирге, службагъа документлени электрон халда берирге, тюрлю-тюрлю справкаланы хазырларгъа да онг барды.  Битеу бу жумушла уа адамлагъа заманларын, ахчаларын да жолгъа, очередьлеге къоратмай тамамларгъа  болушады.

Кемчиликле жокъдула. хар зат да аламатды деп айтмайма, кемчиликле, тарыгъыула да бардыла.   Алай толусунлай айтханда уа, ФНС – ол сервис службады, биз налогла тёлеучюлени эркинликлерин сакълайбыз.

- ФНС-ни КъМР-де Управлениясы республиканы экономикасын айнытыу, жамауатны излемлерин жалчытыргъа ахча табыу жаны бла борчланы бет жарыкълы толтуралады деп айталлыкъмысыз?

- Республикада налог орган 1990 жылда къуралгъан эди. Андан бери ол айныгъанды, коллектив билимлиди, техника бла кереклисича жалчытылыныпбыз. Аны айтханым, бизге салыннган борчланы биз хайырлы толтурабыз. Жамауат бир затны ангыларгъа керекди: жашагъан жерибизде шёндюгю жолла, больницала, билим бериу, культура, спорт учрежденияла ишленир ючюн ахча керекди. Битеу социальный жумушла налогла къалай жыйылгъанларына кёре тамамланадыла.

- Налог бла байламлы законлада не затны тюрлендирлик эдигиз?

- Бизни законла чыгъарыу башламчылыкъла этерге эркинлигибиз барды, аны бла хайырланабыз. Алай мен ишлеген бёлюмню юсюнден айтсам, бир субъектден башхасына «кёчюп» айланнган предприятияла бла байламлы оноуланы бир низамгъа келтирлик эдим.

Предприятие контроль тамамлагъан органладан, тинтиуледен, налогладан къачаргъа умут этип, башха субъектге кёчюп къалады. Алай мен а законнга быллай низам кийирлик эдим: эсепге тургъан жеринде битеу тийишли тёлеулени этгинчи, аны башха регионда эсепге салмазгъа.  Шёндю уа борчладан толу предприятияла, бир жерден башхасына кёчюп, къачып айланадыла.     

- Бу усталыкъны сайлагъаныгъызгъа сокъураннганмысыз, андан эсе устаз окъуна болгъы эдим деген кюнлеригиз болгъанмыдыла?

-   Нартанны школунда эки жылны ишлеп, физикадан бла математикадан, артда уа информатикадан дерсле бергенме. Аны бла бирге уа университетде  кафедрада ишлеп тургъанма. Бу сынауума, жашаууму налогла бла байламлы этгениме да бир кере да сокъуранмайма. Адам   кесини жолун,   сюйген ишин тапхынчы кёп башха затла бла кюрешип, билим, сынау жыйышдырыргъа боллукъду.

- Биз Налог органланы ишчисини  кюнюнде тюбегенбиз. Коллегаларыгъызгъа, нёгерлеригизге къаллай алгъыш этерик эдигиз?

- Биринчиден, саулукъ, юйюрге уллу насып тилерик эдим.  Управленияда билимли, фахмулу, ишлерини битеу жашырынлыкъларын билген бийик профессионалла ишлейдиле. Аладан барысыны да атларын айтыр онг да болмаз бир статьяда. Бизни баш борчубуз  - къыралыбызны, республиканы  экономика ышаннгылылыгъын жалчытыуду да, бу борчланы тамамлауда жетишимле тежерге сюеме.

Ушакъны Тикаланы Фатима бардыргъанды.
Поделиться: