Алан, ким къарайды бу бериулеге?

Эсигиздемиди, «Жомакъны  дуниясында къонакъда» бериулени? Аны бардыргъан Валентина Леонтьеваны хар шабат кюн биз къалай сакълаучу эдик? «Жаныуарланы дуниясында» деген бериуню уа? СССР – ни бек кючлю театрларыны спектакльлери да ёмюрге эсибизде къалгъандыла. Хар юйде ингир сайын битеу юйюр жыйылып къараучу эдик телевизоргъа. 

Къырал да чачылды, телевидение да тюрленди. Газетле, журналла да алай. Миллионнга жете эди «Дружба народов» журналны тиражы, энди уа эки – юч минг…Болсада, бюгюнлюкде да ууакъ сабийледен башлап  гым-гым къартлагъа, тилсизлеге бла сангыраулагъа дери да телевизорну аллында олтурмагъан жокъду, кими бир сейирлик зат кёрюрге ашыгъа, кими заманын ашыра, кими да арыгъанын кетере. Кюндюз - кече демей ишлейдиле телевиденияны каналлары да. Бошала, тауусула билмеген тузсуз - мыстысыз сериалланы, кюйсюзлюкге, аманлыкъгъа юйретген фильмлени, бир бирлери бла эришгенча, тохтамай бургъанлай. Аны бла уа адамланы, артыкъда бек жаш къауумну, башларын хайран этгенлей, тирмен ташча айландыргъанлай турадыла.

Аны сюзгенликге, ангылагъанлыкъгъа да, къарамай болалмайбыз телевизоргъа.Биринчиден, телевидение асыры терен сингнгенди бизни харкюнлюк жашауубузгъа.Аны себепли, ашагъан гыржыныбызча, солугъан хауабызча, керек болгъанды. Къысха айтханда, юйренчек болгъанбыз да, аманды, игиди деп айыртламайбыз.

Жаш къауум а, программагъа къарап, къайсы каналда къаллай къыйматсыз, асылсыз зат бара эсе, ары бурады, анга къараргъа итинеди. Юйретиу магъаналары болгъан кинофильмле бла бериуле жокъдула деп айталлыкъ тюйюлбюз. Алай шёндюгю жаш тёлю алагъа къараргъа хазна сюймейди, ала анга эригиулю кёрюнедиле.

Сабийлеге бла жаш тёлюге деп жарашдырылгъан бериулени бир - бирлерини юйретиу магъаналары бек къарыусузду. Анга да къарамай, ара телевиденияны бир-бир каналлары аланы къайтарып-къайтарып кёргюзтгенлей, жылла бла бургъанлай турадыла. Сёз ючюн айтханда,НТВ, ТНТ, СТС каналла тохтамай буруп тургъан сериаллада хапар нени юсюнден баргъанын гитчеле угъай, уллула да иги ангыларыкъ тюйюлдюле.

Не уа тыш къыраллы мультфильмлени не хайырлары барды жаш къараучугъа? Ала аны ариу къылыкъгъа, адежликге угъай, кюйсюзлюкге,байлыкъ ючюн талашыргъа, урларгъа-тырнаргъа юйретедиле, психикаларын бузадыла.

Кесибизни телевидениябызны юсюнден айтханда, аны бериулеринде адет-намыс тёрелерибизге чюйре келген затланы кёрмейбиз. Аны журналистлери республиканы алчы адамларыны, алимлерини, жазыучуларыны, ахшы юйюрлерини юслеринден дайым айтып турадыла. Бизни кёп миллетли республикабызда жашагъанланы бирликлерин кючлендириуде, тынчлыкъны сакълауда аллай бериулени уллу юйретиу магъаналары барды деп, мен алай къарайма. Болсада  бурун заманладан бери келген, шёндю уа унутула баргъан ахшы тёрелени, адетлени, эллерибизни бюгюннгю халларыны, бетлерини, алада болгъан тизгинликни, тизгинсизликни юслеринден бериуле  кёбюрек болсала иги боллукъ эди.

Телевидение къарыусуз, намыссыз, ниет жаны бла магъанасыз, бузукъчу бериуледен бла фильмледен, жылла бла баргъан саякъ сериалладан тазаланыр деп  ийнанабыз. Ол заманда сабийлерибиз бла бирге телевизоргъа уялмай-буюкъмай къараргъа онг табарыкъбыз. Сёзсюз, газетледе, журналлада, телевиденияда да цензура керекди. Сёз ючюн, кёп каналлада бир теманы сюзе туруп, анга къатышханла бир бирлерине айтмагъан эриши сёз къалмайды. Ол бериулеге уллу, гитче да къарайды. Сора артда уа аман къылыкълы жаш адамла къайдан чыкъдыла деп сейир этедиле. 

Дагъыда бир шарт: хар инсанны да титиретирик ишлени юсюнден битеу газетле, телевидение да бек терк билдиредиле. Огъурлу , жандауурлукъ ишле уа ауанада къаладыла. Сабийлени юйретиуде уа ахшы юлгюню магъанасы чексизди.