Кимни - арты, кимни – аллы

Огъары Малкъардан Атабийланы Магомет редакциягъа кесини эсгериулерин, оюмларын жазып тургъанды, келип да айтханды. Аллай хапарларындан бири бла бюгюн сизни да шагъырей этебиз.

«Алибий, эллилери сюйген огъурлу адам, иш усталыкъланы патчахыды дерге жарарыкъ эсе, аллайладан бириди. Эки къолундан бал тамгъан, онгсузгъа онг тапдыргъан, жарашыулу адам. Къоншуларында ол этер жумуш болса, ишчи адырларын да алып барып, ишлеп тебирегенди. Ала аны къатында уллу окъуна сёлешмегендиле.
 

Алибийни юй бийчеси Салиматха да элде кёп тиширыула сукъланнгандыла. Эрине хурмет эте билген, сабыр, акъыллы тиширыу эди ол. Была тёрт сабий ёсдюредиле. Таматалары Зубайда онунчу классха жюрюйдю. Сюйдюмлю, намыслы къыз. Тенглеринден айырмалыды. Кёп жашланы кёзлери къарайдыла анга. Бир-бир анала уа бюгюн окъуна келин этерге хазырдыла.

Заман да оза, Зубайда да  ариудан-ариу бола барады. Кюнлени биринде ана къарындашыны жашы къатын алады да, тойгъа башха элледен да кёпле келедиле. Арбазда уллу жарыкълыкъ барады. Бираздан киеу нёгерле да келдиле. Келин машина арбазгъа кирип тохтады. Андан Зубайда чыгъып, бирси нёгери бла келинни тюшюрдюле да, сора отоууна кийирдиле.

Къызны биргесине келген жашладан бири- Жарахмат – Зубайданы бек жаратады. Аны сюйюп, сора онг табып, анга акъылын билдиреди. Ол да ыразылыгъын ангылатады.

Арада жылла оздула. Жашны атасы Зулкъарний бла анасы Фердаус келин келтирир акъылгъа кирдиле. Бираздан Зубайданы юйюне келечиле келдиле. Ыразылыкъ да алдыла. Жетди тойну кюн да. Алибийни арбазы киеу нёгерледен толгъанды. Алгъыш аякъла кётюрюледиле.

Киеу нёгерле келинни алып кетдиле. Ма алай башланды Зубайданы жангы жашауу. Жарсыугъа, жаш адамланы къууанчлары кёпге бармады. Беш айдан Жарахматны аскерге алдыла. Бираздан Красноярскден къагъыты келди. Юй бийчесине кёп ариу сёзле айтып жазгъанды.

Зубайданы уа эки къарт да бир кибик ариу кёре, сюеден-сюе барадыла. Бек тап жарашып жашайдыла. Сабийи боллугъун билгенден сора уа Фердаус, келинини къолун сууукъ суугъа окъуна тиерге къоймай, хар затны да кеси этерге кюрешеди.

Келин а анасы аны аллай бир аяп кюрешгенине уялгъан окъуна этеди. Сабий тууар заман жетгенде, къарындашы келип, Зубайданы ата юйюне элтеди. Анда да кёп турмай, тиширыуну больницагъа саладыла.

Аскерчи жашдан а кёпден бери да къагъыт келмейди. Зубайда юч-тёрт письмо жибергенди. Алай бир къагъытына да жууап алмады. Тиширыу, баш иесинден хапар болмагъанына тынгысыз болуп, къайгъыгъа киргенди. Алай къайры баргъын, кимден соргъун?

Бир кюн больницаны къуллукъчулары келинигиз жашчыкъ тапханды деп, Зулкъарнийден бла Фердаусдан сюйюнчю изледиле. Аны эшитген къартла, асыры къууаннгандан, кеслерине жер тапмайдыла. Докторлагъа, больницаны башха къуллукъчуларына да къолларындан келгенича саугъала этедиле. Кёп да тутмай Зубайданы, туудукъну да юйге жыйышдырадыла.

Сабийге анасы жаланда ёшюн салады ансы, къалгъан жумушларына Фердаус кеси къарайды. Анга энди жубанч табылгъанды.

Зулкъарний да бармагъы бла уууртчугъуна, бурунчугъуна тие, ышармиш эте, керилтирге кюрешеди.Эки къартха къуртму табылгъанды.

Бир кюн Зулкъарний бла Фердаус, келинлерин, туудукъларын да биргелерине алып, жууукъ юлюшлерине бардыла. Къонакъбайла къагъанакъны,бирден бирге ётдюрюп, тансыкълайдыла, къой соядыла,тийрени да жыядыла. Ол кюн сабийге кёп алгъышла айтылдыла. Ингир ала Зулкъарний бла Фердаус юйлерине кетдиле, Зубайда уа сабийи бла ата юйюнде къалды. 

Аскерден а къагъыт келмейди. Алай эте, ауукъ заман озду. Жашчыкъ – Залимчик – тёрт аякълана, отоуда ары-бери сюркеле тебирегенди, къолчукълары жетген затланы тарта да, отоу тюбюне ата, кесин булжутады. Алай эте, ыйыкъла, айла озадыла. Жарахмат аскерге кетгенли эки жыл бла жарым озду. Атасы, военкоматха барып, жашын излетди.

Андан жууап келгинчи, бир кюн Зулкъарнийни юйюню аллында такси тохтайды. Андан къоюнунда сабийчиги бла бир тиширыу тюшеди.

Фердаус арбазгъа чыгъып эди да, аны аллына барды. Ол а: «Мен Ромагъа эрге чыкъгъанма. Бу уа бизни къызчыгъыбызды. Аты да Любады»,-деди. Жашны анасы, бираз эс жыйгъандан сора: «Жарахмат а къайдады, нек келмегенди»,-деп сорду.

-Ол тёрт жылгъа окъуугъа киргенди. Сизге айтмагъанмыды? Тургъан жеригизни да ол билдиргенди.

-Да, аны мында юйдегиси, жашчыгъы да бардыла. Сени къалай алгъанды мени жашым?

-Андан а хапарым жокъду. Рома аланы юслеринден чыртда сагъынмагъанды…

Такси келип тохтагъанны кёрген къоншула, Жарахмат келген сунуп, жыйыла башладыла. Аланы кёрген тиширыу, сабийчигин Фердаусха берип: «Мени Бештауда хапчукларым къалгъандыла. Мен аланы алып къайтайым»,-деп, чыгъып кетди. Аны алай терк кетгенин жаратмай, къоншула аны ким болгъанын сордула. Фердаус да эшитгенин айтды.

Хапар Алибийлагъа да жетди. Зубайда бир кесекге, агуман адамча, тынгылауну басып турду. Жарахматны сыфатына алданнганына чогъож болду, ачыу этди.

Дагъыда бир ауукъ заман озду. Зубайданы къоншусу Рамазан, бир жол къызгъа тюбеп: «Мен таза умутуму, санга термилгеними айталмай тургъанма. Эрттеден бери кюеме отунгда. Манга сенсиз жашау жашау тюйюлдю. Кел, бир юйюрлю болайыкъ. Жашагъан къадарымда жюрегинги къыйнамам. Залимчикни да юйюме элтейим. Кеси сабийлерибиз болсала да, аладан аны алгъа салып жашарма. Сенден башха манга бир тиширыу керек тюйюлдю. Экибизге да оноу эт»,-дейди.

Зубайда жашны айтханын юйюнде билдирди. Алибий бла Салихат Рамазанны туугъанындан таныйдыла. Анга ыразы болдула. Уллу той этип, къызларын къоншуларына бердиле. Бир айдан а Рамазан, къайынларына келип: «Аллахны аллында бу жашчыкъ манга аманатды. Анасы бла жашасын»,-деп, Залимчикни алып кетди.

Андан бери жылла оздула. Зубайданы жашауу чууакъ кюнча жарыкълай барады. Кечирек болса да, эки сюйген жюрек бир бирни табып, Залимчикден сора да, дуниягъа тёрт сабий жаратып, жашай барадыла.

Жарахмат а, офицер болуп, бир оруслу къатын бла юйюне келип кетген эди. Фердаус Любаны ала бар дегенде, жашы анасы айтханны этмеди.    

 

Поделиться: