Сейирсиндирме сёзлюк

9 октября, 2019 - 10:00
        (баргъаны)
М
Магърип - кюнбатышда юч къыралны бирикген аты - Алжир, Марокко, Эфиопия.
 
Мадюу, мыкау - бир затха къайгъы этип, тюзюне келишалмай, шургу болмакълыкъ. Акъылын башына жыялмай жюрюу.
 
Мажар - бийик чархлы арба.
 
Маза - адамны къарыуу, борбай кючю.
 
Мазар - аш-суу, къалыр жери да болгъан жол юй. Каравансарай. Ата-бабаны буруннгу тарыхын сакълагъан жер. Бир - бирде кешенеле да сакъланнган жер. Эски къабыргъа да айтадыла.
 
Макъала - ушакъ; къысха статья.
 
Малгъун - къысталгъан; хыйла, осал ишлери ючюн жыйындан чыгъарылгъан. Кёкден къысталгъандан сора ибилисни аты.
 
Малик - билгич, акъылман; сыннганнга, чыкъгъаннга да къарай, багъа билген; къолгъа къарап, боллукъну айталгъан. Прорицатель.
 
Мамулес - бегемот.
 
Маму чар - къош тутхан деменгили сюрюучю ит. Волкодав.
 
Мангмлайлыкь - таулу кийиз бёркню ал жаны. Козырек.
 
Марал къозлагъан - кюзде алысын алдырыучу жауун.
 
Маргал - арт бёксюмлю алаша ат.
 
Мархаба - бир бирге салам бериу; хурмет этиу.
 
Масагъат - акъыл юйретиу; бир затны оюмлап, аны кесаматына келишиу. Белгили затны юсюндендсёп къайтарып айтыу.
 
Махди - жер юсюнде муслийманлыкъны ахыр орнатыр ючюн келлик файгьамбар.
 
Маший - эки айы жетмеген эшек  гылыу.
 
Машхар - къыяма кюк муслийманла Аллахны аллына жыйыллыкъ жер. Анда хар кимни баш дунияда этген иши белгили боллукъду.
 
Медет - болушлукъ; тутхуч; таянчакъ болуу.
 
Мекен - туугъан жер, ата журт. Адамны ёз къыралы.
 
Мелте - балаууз чайыр ичирилген бусхул, къумач тартма.
 
Мелхум - толуп, толкъуп баргъан суулай къайнагъан ырысхы, къууат, ариулукъ.
 
Менсиниу - кесин кётюрюу, кесин кишиге тенг этмеу.
 
Мердина - къауал.
 
Месул - жазылгьан затлагьа, къол жазмалагъа къараучу. Редактор. 
 
Мёже - эришиуледе хорлагъанлагьа берилиучю саугъа. Приз.
 
Мёрезе - жауда къууурулгъан бишлакъ.
 
Мёхел - мыккыл, хуери. Адам бла байламлы айтылса - арсар, базыныусуз, кёлсюз.
 
Мигидау - сюзюк жюнден базыкъ ийирилип согъулгъан чепкенден тигилген не ууакъ чыбыкъдан эшилген орун.
 
Мидир - эки тюйюшгенни жарашдыра билген, эки къауумуна да жарарча сёз таба билген адам, келечи.
 
Мизере - жибекли къумач; жаулукъну бир тюрлюсю.
 
Мизирте, миширте - мажюсю заманлада ёлюкню юч кюнден алгъа асыраргъа жарамагьанда, аны салыргъа ташдан, таш болмаса, агъачдан этилген, тобукъдан бийигирек 
кётюртме. Аллай кётюртме эки баргъан сууну арасында болургъа керек эди неда сериуюн уруп тургъан ауузда.
 
Минафыкъ - динсиз жахил адам.
 
Минбар - арбагьа (машинагьа) минип баргъан адам. Пассажир.
 
Миндеу, минде - журун; жыртылгъаннга салып жамаучу жары не да быстыр кесек. Быстыр тикгенде къалгъан кесимдиле.
 
Минжал - жерге (ташха) жыйылып, къатапача, къалын битген ийне чапыракълы ууакъ кырдык. Кюнлюмледе ёседи. Мох, лишайник.
 
Минтон - къысха этекли тыш кийим; чубур тонну бир тюрлюсю. Къысха чепкен, гебенек.
 
Мисеуек - бурун заманлада тамырдан тиш жууаргъа этилген керек. Щётка.
 
Михраб - межгитде иймам тохтап, ууаз бериучю, намаз этдириучю жер, орун.
 
Мишеген - къачан эсе да хурулада, жер тюбюнде, къая ыранда асыралып, букъдурулуп къалып табылгъан ырысхы; агъач жаныуарланы къыш азыкъгъа жыйгъан 
азыкълары - чертлеуюк, къоз, шешки (шишка).
 
Мударис - медиресени устазы, окъуулу адам, алим.
 
Мукал - бийик жер, тёбе; агъач ичинден кёрюннген къаяны, жухну бир бийик жери.
 
Мунзир - боллукъну айтыучу, сагъайтыучу.
 
Муссалим неда Мусабий - эл эгетликни таматасы.
 
Мусхам - акъылдан кеми, къыйсыгъы болгъан адам; анадан къыяулу туугъан; къоркъунуп не да жыгъылып, шашхынлыкъ сынагьан.
 
Мууал – ханс  эсе - бусулукъ. Адам эсе - мудахлыкъ.
 
Мылдыжгъы - кёзге кёрюннген, тамычысыз, алай а тохтамай, басылып, жерни, къауданны жибитип тургъан суулу туман.
 
Мырышкы - тукъурлу, къынгыр-мынгыр ёсген агъач. Тыкыр къауумдан. «Иш - мырышкыды, жашау - чьггъанадьг».
 
Мысак - дау; даучу; къьграл саясатха ьгразы болмагъанльгкъ.
 
Мыскъал - бек аз зат. Грамм.
 
Мытхы - къалын битген (терек, битим). Жыйып-жыялмазлыкъ кёп жемиш.
 
Мючел - жыл санау. Хар жылны атын белгили бир жаныуарны  аты бла белгилеу. Астрология.
 
                                                   Н
 
Назир - бир затны айтып, толу ангылатыу; дин ууаз
 
Назира - себеп болуу; жол, ылыкъ кёргюзтюу. Влияние.
 
Наиб - къадини ёкюлю неда экинчиси.
 
Налат бериу - тау элледе бек огъурсуз ишледен бири.
 
Намирах-чимирах - хыйны сёзле. Заклинание.
 
Напчала - тюзет; жазылгъан, этилген затны ахыр жигине жетдир.
 
Нарт къопхан - ёлгенлени тирилиулери. Кюн бла кечени жайгъы тенглешиулери.
 
Нартыу - гыржын этилип бошалгъандан сора къалгъан тылычыкъдан этилген гитче гыржынчыкъ, гюпю.
 
Насийхат - юйретиу, этиллик ишни, барыллыкъ жолну ангылатыу.
 
Наснят - эс, юлгю, жаз тил магъанасы болгъан къысха хапар, эски таурух, хадис. Притча.
 
Нёх - тос къатын. Пассия.
 
Нияз - жарлыгъа жан аурутуу; анга болушуу, садакъа бериу.
 
Нукъура - таза, керти, къошакъсыз.
 
Ныхыт - ташлы, ёрлю, къыйын (жол).
 
О
 
 
Обур - мистикадан, башха сыфатха кирип, кече жюрюген, учхан, ожакъдан тюшген, адамны къанын эмген, хата этген жаныуар.
 
Одайгы - эрттенликде къозу, улакъ эмизген къушлукъ заман.
 
Одал - уллу чапыракълы ханс, мантны бир тюрлюсю.
 
Олуя, сыйкъырчы - мистикадан, аман ишледен кери, жерни жети къатысында, жети кёкде да болгъан ишлени, боллукъну да билген билгич.
 
Окуя - Болгъан, бола тургъан иш; къырал, жамауат магъанасы болгъан къаугъа, къымылдау. Событие.
 
Окъа - сыйлы кийимлеге, багъалы къапталлагъа, жыйрыкълаша оюула салыучу, гинабала тигиучю иничке созулгъан алтын халы.
 
Олжан - сюргюн.
 
Олий - элни дин башчысы.
 
Олий токъмакъ - олийни низам таягъы.
 
Оракъчы союм - кюз, сабан орулуп, эрирей айтылгъанда этилиучю къурманлыкъ.
 
Оран - тилек.
 
Орман - терен агъач.
 
Орузлама - календарь.
 
Орустум - чубур къуйрукълу къой.
 
Осбарлыкъ - асыры асылсыз чам этиу, асылсыз сёлешиу. Сырсызлыкъ.
 
Осмакълыкъ - биреуню къакъды-сокъду этип, жекирип, темирчилеп, уллу сёлешиу.
 
Осуй - атауулну жагъы, ёкюлю; ёлгенни мюлкюн сабийлерине аманатха алгъан адам.
 
Отчагъыр - топ, пушка.
Тёппеланы Алим.
  • 21 просмотр
Поделиться: