Энчи сабийлеге — энчи эс буруу

Х.М. Бербеков атлы Къабарты-Малкъар къырал университетни Минги тау тийресиндеги окъуу-илму комплекс базасында «Инклюзивное образование: результаты, опыт и перспективы» деген ат бла биринчи халкъла аралы форуму болгъанды. Аны ишине психологиядан бла педагогикадан экспертле, билим бериу учрежденияланы социал педагоглары, психологла. КъМКъУ-ну преподавательлери бла студентлери, саулукъларында чыплары болгъан энчи сабийле, аланы аталары, аналары да къатышхандыла.

Форум юч кюнню баргъанды. Аны ача, КъМКъУ-ну педагогика, психология эм физкультура-спорт билим бериу жаны бла институтну директору Ольга Михайленко къатышханлагъа энчи ыспас этгенди. Ол белгилегенича, инклюзив билим бериу эм юйретиу ишге арт жыллада къыралны жанындан бек уллу магъана бериледи эмда эс бёлюнеди. Ол жаны бла институтну да тынгылы илму ишлери бардыла. Алагъа профессионалла къараргъа эмда сюзерге керекдиле.

«Биз саулукъларында заранлары болгъан сабийлени айнытыуну инклюзив юлгюсюне не жанындан да тынгылы къарарыкъбыз. Бизни борчубуз бу майданны не къадар тап хайырланыуду. Бу ишибизде Германиядан, Балиден, Север-Кавказ федерал университетден коллегаларыбыз уллу себеплик этгенлерине ыразыбыз»,- дегенди (Ольга Михайленко.

Форумгъа къатышханланы аллында КъМР-ни Башчысыны кенгешчиси Нина Емузова, Дрезден техника университетден психология илмуланы доктору, илму къуллукъчу, дидактика эм эмпирикалы тинтиу кафедраны преподаватели Юлия Койнова-Цельнер, Север-Кавказ федерал университетни дефектология кафедрасыны доценти Галина Козловская, КъМКъУ-ну ректоруну окъуу жаны бла проректору Вадим Лесев да сёлешгендиле.

«Ахыр отуз жылны ичинде Россейде инклюзив билим бериу жаны бла кёп уллу тюрлениуле болгъандыла,- дегенди Нина Емузова. 
- Алгъын биз энчи, санларында заранлары болгъан сабийчиклени юслеринден алагъа деп къуралгъан учреждениялада айтып тургъан эсек, бюгюнлюкде биз аллай балачыкъла битеулю билим берген школлада окъугъанларын да билебиз. Бюгюнлюкде ол жаны бла программала да алагъа тап болурча онгла къураугъа бурулупдула. Энди аланы, айтханыбызча, битеулю билим берген школлада окъур онглары барды, ол мектепледе алагъа деп энчи онгла да къуралгъандыла, специалистлени къаууму да.

Бу форумну къурагъанла да битеу ол затланы эсге алып бардыргъанлары эсленип турады. Аны ишине сынаулары болгъан устазла, оноучула, проектлени эм программаланы  башчылары да къатышадыла. Аланы уа сёзсюз, айтыр, юйретир затлары барды. Аны бла бирге мында дагъыда бу жанына эс бурлукъ студентлени къаууму да олтурады. Ма аладыла мындан ары да бизни бла къаты байламлыкъда ишлерикле». 

Форумну кезиуюнде кёп тюрлю-тюрлю проектлеге къаралгъанды. Аланы араларында энчи сабийлени урунургъа къолларындан келгенлерин иш бла жалчытыу, юйюрледе психология проблемаланы тамамлау, дидактикалы эм коррекциялы амалланы хайырланыугъа да. 

Инклюзив билим бериу асламланы къайгъысы болургъа тийишлисин, ол ырысхы, уллу къыйын салыуну излегенин эмда форумгъа къатышханланы бу жаны бла борчларыны юсюнден айтханды Юлия Койнова-Цельнер. Андан сора да, жыйлыуну кезиуюнде ата-аналагъа, сабийлеге да мастер-классла къуралгъандыла. Ол жумушха КъМКъУ-ну психолого-педагогика билим бериу кафедрасыны студент-волонтёрлары уллу къыйын салгъандыла.

«Форумну ишине къошулуп, кесиме, жашыма да жарарча кёп хайырлы зат билгенме,-дегенди энчи сабийичикни анасы Азаматланы Лейля. - Быллай ишле тамбылагъы кюннге ышаныулукъ бередиле. Аланы терк-терк бардыра турургъа керекди». «Къызыма жети жыл болады. Бу жолгъа дери, жарсыугъа, быллай затлагъа тюбемегенме. Интернетде да излегенме, кёп психологлагьа да баргъанма, алай сорууларыма шарт жууапла табалмагъанма. Мында уа аллай кенг онгла къуралгъанларына сейир да этгенме, чексиз къууаннганма. Сау болсунла форумну къурагъанла»,- дегенди Марита Кушхова.
Суратланы автор алгъанды.