Жалгъан ахчала этгенлени тюрмеге угъай, къырал ишлеге

Пётр Биринчини заманында жалгъан ахчала этгенлени тюрмеге угъай, къыралгъа ишлерге ийгендиле. 
1712 жылда патчахны буйругъуна кёре, Россей империяда жашагъан адамда бирча этилген бир сом беш алтын (ахчаны аты) чакълы кюмюш сом табылса, ол аманлыкъчылыкъда терсленнгенди. Аны сылтауу да недеди десегиз, къыралны «монетный дворлары» бирча ахчаланы хазырлаялмагъанларындады. Терсленнген адамны уа Москвагъа ишлерге жибергендиле. Аны бла Пётр Биринчи бузукълукъчуланы законнга бойсундурургъа, аны бла бирге уа аланы хунерлерин къыралгъа табына хайырланыргъа аламат мадар этгенди. Жангызда 1712 жылда аллай онюч уста «тутулгъан» эди.

90 минут футболгъа – асыры аз  

Футболну сюйгенлени кёбюсюне 90-минутлукъ матч къысха кёрюнеди. Аланы араларында бир кюнден аслам ойнаргъа хазырла да асламдыла. Бюгюнлюкде эм узун оюннга 2009 жылда Великобританияда Бристолну футбол академиясыны бла «Лидс-Беджерс» командаланы тюбешиулери саналады. Ол 36 сагъатны баргъанды, кеси да 285-255 эсеп бла «Лидсни» хорламы бла бошалгъанды. Спортчуланы араларында айырмалы уа чабыуул этиучю Адам Макфи болгъанды, ол битеу да 75 гол ургъанды.
Хар командагъа онсегиз адам киргенди, аланы хар бири, нёгерлерин алышындыра, онсегизишер сагъатны ойнагъандыла эмда орта эсеп бла жетмишишер километр чапхандыла.
 
                                                                      Душманланы къоркъутурча – Дербент къала

Дербент къала (неда Дербент хуна) – Сасанидлени заманында къорууланыу мурат бла ишленнген архитектура эсгертмеди. Онбеш ёмюрню ичинде ол фарслыланы, араблыланы бла монголланы тышындан чапхынчыладан сакълап тургъанды. Бюгюнлюкде аны Каспий тенгизни жанындагъы кесегинден зат къалмагъанды, ол къаллай болгъанын жангыз да буруннгулу авторланы жазгъанларындан белгилиди. 

Айтыугъа кёре, аны Александр Македонский ишлетгенди. Ол тауланы бла тенгизни араларында къалалары бла узун хуна эди. Тышындан адамла кирип хата эталмазча, уллу темир къабакълары да бар эдиле. Айтхылыкъ аскер башчы бу жанларында не хазна болгъанды, алай таурухла уа бу хунаны уллу магъанасына шагъатлыкъ этген шартладандыла. 

Ол юч кесекден къуралгъанды: «Нарын-кала», «Даг-бары» эмда тенгиз жагъада къалала. Биринчиси эм иги сакъланнганды. Шимал жанында къабакъла душманны къоркъутурча архитектура амалла хайырланылып ишленнгендиле. Шахаргъа айланнган къыбыла къабакълары уа, аны байлыгъын кёргюзте, ариу жасалыпдыла. Бу эшикле барысы да ненча болгъанларын шёндю билген къыйынды. Бурун фарси архитектураны эм иги сакъланнган эсгертмесича, Дербент къала ЮНЕСКО-ну тизмесине киргенди.