«Шёндюгюлю амалланы къыйматлыларын хайырланып, билим бериуню качествосун игилендирирге итинеме»

Зольск районну Хабаз элини орта школуну директору Кючмезланы Халимат устаз коллективге таматалыкъ этгенли алай кёп заман болмай эсе да, ол мында хар неге уллу кёллю болмагъаны кёзге туурады. Сабийге къараргъа отпускга кетгинчи дери бир кесекни директор болуп тургъанында ачыкълагъанды кесини окъуу учреждениягъа башчылыкъ эте билген хунерин. Быйыл а ол жангыдан ишине къайтханды. Биз билим бериу эмда юйретиу ишни, башха затланы да юслеринден аны бла ушакъ этгенбиз.

- Халимат Ибрагимовна, къайда да жангы тамата ишни кесича къурай, бир зат къошаргъа неда тюрлендирирге излеучюдю. Сен неге эс бурургъа дейсе?

- Элибиз алай уллу тюйюлдю. Адамларыбызны саны да анга кёреди. Аны айтханым, мен кесим школда окъугъан заманда шёндюча компьютерле, неда башха тюрлю бусагъатдагъы оборудованияча зат жокъ эди, аны кесигиз билесиз. Бюгюнлюкде уа сабийле окъурча, билим алырча онгла асламдыла. Мен а окъутууну качествосун кётюрюп, ала бери нек келгенлерин ангыларча этерге сюеме. Андан сора да, хар нени тапландырып, шёндюгю амалланы да къыйматлыларын хайырланып урунургъа итинеме.

- Кесинг алыкъа жаш адамса, къолунгда да юч гитче сабий барды. Жунчургъа тюшюп къалырма деб а къоркъмаймыса?

- Кертисин айтсам, этгенме аллай сагъыш да. Болсада эгечлерим, къайынларым, атам, адамларым, къудуретге шукур, бардыла. Болушханлай турадыла. Юйюрюнг санга таянчакълыкъ этсе, ийнанса уа, къайсы иш да къыйын кёрюнмейди.

Сабийге къараргъа солургъа чыкъгъынчы жыл бла жарымны таматалыкъ этгенме коллективге. Ары дери уа бир жылны директорну орунбасары болуп тургъанма. Ол кезиуледе коллегаларым да манга бек болушхандыла, сау болсунла. Кесим да бу школну тауусханма, аны ючюн болур таныгъанларымы, билгенлерими къатында уруннган къыйын тюйюлдю. Бютюнда ала кёллендирип тургъандыла.

- Кадрларыгъыз а жетишемидиле?

- Хау, бюгюнлюкде хар дерсден да  устазларыбыз бардыла. Сора аланы асламысы жаш адамла болгъаны, кеслери да элибизни мектебин тауусуп, билим алгъанларындан сора бери къайтып ишлегенлери къууандырады.

- Жарсытхан затларыгъыз а бармыдыла?

- Алайсыз бола болмаз бир жерде да. Алгъын сууну кеси кючюбюз бла тартыргъа кюрешип, къыйналып тургъанбыз. Администрациябызны башчысы Тюбейланы Маринаны къайгъырыуу бла ол жумушубуз тынгылы болгъанды. Андан сора да, элни узакъ жерлеринден школгъа жюрюгенлеге жунчургъа тюшюп тургъан эди. Энди эки жылдан бери автобусубуз да барды, ол а район администрацияны таматасы Руслан Гятовну болушлугъу бла берилгенди. Водителибиз Тетууланы Аслан эрттенликде юч кере рейс этип, сабийлени жыйышдырады. Тюшде да юйге барлыкъланы элтеди.

Бюгюнлюкде жарсытхан а ашханабызгъа мекям хайырланылыргъа берилгенли да тынгылы ремонт этилмегениди. Кертиди, жыл сайын ууакъ-тюек жумушла тамамланыладыла, болсада ала азлыкъ этедиле. Ары жангы мебель, оборудование да керекли болуп турады.

- Столованы сагъыннганынгдан ары, аш-суу бла жалчытыуугъуз а къалайды?

- Беш-алты жылдан бери район администрациябыз бу жаны бла болушлукъ этеди. Эрттенликде жылы аш саулай да башланнган класслада окъугъанлагъа хакъсыз бериледи. Кюннге юч кере ауузланыр онг барды.

- Огъарыда окъутууну качествосун кётюрюрге сюйгенинги айтханса. Бюгюннгю билим бериу-юйретиу система жаланда сынаулада бийик балла алып, вузлагъа киралырчаланы угъай, жашаугъа къабыргъаларын жарашдыра билгенлени юйретирге борч болгъанын чертеди. Бу жаны бла уа къаллай иш бардырыргъа дейсе?

- Билесиз, сабийлени хар бирини да кесини хунери энчи болады. Биз ала не жаны бла да айнырларына эс бурабыз. Школну иги тауусуп, артда да жетишимли окъуп, атларын эллилерибиз Абшаланы Магометча, Мусукланы Алийча, Тюбейланы Альбертча, бирсилеча айтдырсала, айхай да, сюерик эдик.

Тийишли билим алып, аны кесибизде хайырлансала да иги эди. Ол заманда эл бютюн айнырыкъды деп сунама.

- Кесинг устаз болуп школгъа биринчи кере келгенинг а эсингдемиди?

- Болмай а! Педколледжни тауусуп, КъМКъУ-ну математика бёлюмюне заочно кирип, элибизде ишге тохташханма. Тамата эгечим Фатима да устазды. Мен алыкъа окъуучу болгъанымда да ол кесибизде гитче классланы окъута эди. Ол дерс берирге, мен а билим алыргъа экибиз бирге жюрюй, анга ушаргъа итинип, педагогну жолун алай бла сайлагъанма.

Биринчи дерсими уа жетинчи классда математикадан бергенме. Дерс башланнгынчы абызырагъан эдим, артда уа угъай. Методика жаны бла себепликни кесими окъутханла этип, бирсиле да кёп затха юйретгендиле, сау болсунла.

- Жыл сайын жангы окъуу жыл бир жангычылыгъы бла келеди. Быйыл а ол неди?

- Энчи кесибизни мектепни айтсам, бизде энди бегирек ингилиз тилге эс буруллукъду. Ол ата-аналаны тилеклери бла да байламлыды. Сора 2022 жылда тыш къыраллы тилден ЕГЭ борчлу халда боллукъду дегенлерин да билесиз. Жарсытхан зат да барды. Ол а малкъар тилден сагъатланы азайта баргъанларыды. Сёз ючюн, алтынчы классда быйыл бир сагъатны кем этгендиле.

Кертиди, узакъ тау элде сабийле сёлешиу тилибизни, адетлерибизни билмей да къыйналмазла. Алай а юйде юйретген ол бир башха. Адабиятыбызгъа, маданиятыбызгъа дерследе бегирек тюшюнюрюкдюле, дейме.

Андан сора да, китапла бла жалчытыуну алып айтсакъ, быйыл республиканы мектеплери хакъсыз дерсликле бла жалчытылына барадыла. Ол жаны бла тарихни 100 процентге жетдирирге белгиленнгенди. Бу жумуш тынгылы тамамланыр ючюн а 400 мингден аслам окъуу китап сатылып алыннганды, ырысхыны регионну Правительствосу бёлгенди. Ол санда уа ана тилледен, КъМР-ни географиясындан, тарыхындан эмда халкъларыны культураларындан дерсликле боллукъдула. Эсгерте кетейик, ол «Билим бериу»  федерал законну жашауда бардырыуну чеклеринде этиледи. Бирси жыллада «Подари учебник школе» деген акцияла къуралып, фондла аланы хайыры бла да толтурулуп тургъандыла.

Окъуу жылгъа биз да, сабийлеча, жюрегибиз бла къууанабыз. Къалай эсе да, бир жангы умутлагъа бёленесе.

Бу жумушну манга ышаннган эселе, аны бет жарыкълы толтурургъа итинирикме. Былайда школубузну ремонтуна, аны окъутуу-юйретиу жаны бла да даражасы сакъланып къалырына уллу къыйын салгъан, мектепге эндиге дери таматалыкъ этген Моллаланы Абидат Азретовнагъа да ыразылыгъымы билдиреме. Коллектив бир бирни хурметлеп, ангылап, ата-анала бла байламлыкъны тап къурап, биригип ишлесе, жетишимлерибиз да болурла, школубуз да ахшыланы санында айтылыр деп ышанама.

Сагъышларым, муратларым кёпдюле. Аланы тамамлар ючюн, кесим да жангы амаллагъа тюшюнюрге, сынам жыйышдырып, бирсилеге юлгю болургъа итинирикме.