Термилип табылгъан насып

Тилланы Абуталим бла Байдаланы Сакинат Минги тауну тюз да аягъында орналгъан Ит-Къолда жашагъандыла. Урушну ал жылларында уа эки сабийлери бла Губасантыгъа кёчгендиле. Биринчи сабийлери къызчыкъ – Халимат эди. Экинчилери уа жашчыкъ – Махти.

Кёчгюнчюлюкде юйюр Къазахстанны алгъыннгы ара шахары Алма-Атагъа тюшгенди. Басхан ауузундан ала бла кёп адам болгъанды, ол санда Сакинатны атасы, анасы, эгечлери Нюржан бла Лиза эм къарындашы Даниял. Бараклада юйюр сайын бирер отоу бергендиле кёчгюнчюлеге.

Экинчи кюн окъуна адамланы Алма-Ата ГЭС-ге элтгендиле. Бир жылдан сора алайда тургъан таулуланы кёбюсю Сарыбулакъ  элге кёчгендиле, ол Алма-Атаны шимал жанындады. Алай ол элни хауасы алагъа жарашмагъандан, жыл да турмай, ары кёчгенлени асламысы ызларына къайтадыла да, биягъы жерде ишлеп тебирейдиле. Сакинат юй сюртюучюлени бригадири болгъанды.

Абуталимни бла Сакинатны ючюнчю сабийлери жашчыкъ болгъанды – Мухутдин. Бир жылдан бараклада жашагъанлагъа тели ауруу (тиф) тийип, аланы  кёбюсю больницагъа тюшедиле. Аурумай бир эр киши Геккиланы Чокаш бла гитче Мухутдин къалгъан эдиле. Жууукъдан-ахлудан Нюржанны  больницалада сегиз адамы жата эди. Ол кюндюз ауругъанлагъа жюрюп, ингирде уа Мухутдиннге къарагъанды.

Бир кюн а, Нюржан больницагъа кетгенлей, комендант сабийни детдомгъа берип къояды. Кёп айланып, ол сабийни къайда болгъанын табады. Болсада детдомну таматасы анасы больницадан чыкъса, анга берликбиз жашчыкъны,  дейди.
Къарындашы Даниял да  бек къаты ауруп, аны къатында турургъа адам керек болады. Бир ыйыкъны ичинде Нюржаннга къарындашыны къатында турургъа тюшеди,  Мухутдиннге да  баралмайды.

Даниял бираз игирек болгъанлай, Мухутдинни атасы, анасы, Нюржан да жашчыкъны алыргъа детдомгъа барадыла. Нюржан ары жюрюген заманда бир медсестра бла иги шагъырей болгъан эди, детдомну аллында анга жолугъуп къаладыла. Ол а: «Энди уа къайры барасыз, сабийни алып кетгенсиз да», - дейди. «Биз сабийни алмагъанбыз, алыргъа энди бара турабыз», - дедиле Нюржанлары. «Мен сизни жашчыкъны иги таныйма. Аны алгъаракъда алып кетгендиле», - дейди ол а.

Медсестрадан айырылып, ючюсю да таматагъа киредиле. Ол а: «Сабий тюнене ёлген эди да, асырагъанбыз», - деп, тийреде бир къабырчыкъны кёргюзтдю. Къабыр керти да сабийники эди, алай эски болгъаны кёрюнюп тура эди. Нюржан а, бир кюрек мажарды да: «Мен сени айтханынга ийнанмайма», - деп, къабырны къазып башлады. Олсагъатлай детдомну таматасы, милиционерлени чакъырып,  аланы алайдан къыстады. Ючюсю да жиляй-жиляй юйлерине къайтхан эдиле ол ачы кюн.
Бир жол  бараклада жашагъанладан бири: «Биз ёмюрледен бери да мал ёсдюрюп жашагъанбыз. Келигиз, къурулушну къояйыкъ да, бир ферма тийресине жыйышайыкъ», - дейди.

Шахардан узакъ болмай Каскелен район барды. Анда «Абай» колхозгъа барып, адамла фермагъа ишге киредиле, кеслерине  юйле ишлеп  да тебирейдиле. Алай бла беш жыл озады. Анда лимонла ёсген уллу терек бахча бар эди,  къазахлы къатын бла баш иеси эдиле аны къалауурлары. Сакинатны анасы  Уркъуятха  бир жол алагъа барыргъа тюшеди. Жумушун да тамамлап, ингирде къайтып келеди да: «Аллах, Аллах, мен бюгюн анда бир жашчыкъны кёрдюм да… асыры бек ушагъандан, Мухутдинчик сундум», - дейди. Сакинат а: «Энди къайсы къазахлыны сабийи да сизге бизни жашчыкъ болуп кёрюнюп турлукъду», - деп къояды.

Дагъыда бир юч жыл чакълы заман озады. Ол юйюр терек бахчада ишлерин къоюп, эл ичине кёчеди. Эл уллуду, къазахы, орус, башха миллети да кёп.

Бир кюн Сакинатны уллу жашы Махти бла школдан сора алагъа ол эки къарт къазахлыны жашлары келеди. Аты Нюрсолтанды. Жашчыкъла экиси да жан бла тёммекча шуёхла болгъандыла,  бир бирден айырылмайдыла. Кёп кечелени  жашчыкъ былада къалып тургъанды.  Сакинатха да «анам», дейди. Кеси да тауча сёлешгенлей турады. Школну бошагъанлай, бек алгъа Сакинатлагъа келеди, юйюне уа ингирде кетеди. Алай эте, дагъыда къауум жыл озду.

Таулу жашчыкъны детдомдан алгъан тиширыуну бир келини бар эди. Ол анда ишлей эди да, къайын анасына жашчыкъны да алыргъа ол болушханды. Анга кёре аны ким болгъанын да иги биле эди. Аны да бир жашы болады. Бир жол, къайын анасына келе тургъанлай, жолда Сакинатны  бла Нюржанны кёрюп, аланы танып къояды. Ингирде къайынларына Нюрсолтанны керти анасын кёргенин айта тургъанлай, къатынны жашчыгъы эшитип къояды. Ол да хапарны Нюрсолтаннга айтады. Алай бла жаш кесини ким болгъанын биледи. Болсада Сакинатха билдирмей турады.

Къауум жыл озады. Жаш ёседи, аскерге да барып къайтады. Тракторчугъа окъуп, элде ишлейди. Кёп да турмай, биргесине ишлеген оруслу тиширыуну алып, юйюр къурайды. Ол да Сакинатны кёрсе, «анам» демей сёлешмейди, ёз келинича намыс этеди. Баш иеси айтханы ючюнмю былай эте болур, ёз келини болса окъуна, быллай намыс этмез эди, деп тургъанды Сакинат.

Элде экеулен билген хапарны букъдургъан бек къыйынды. Бир кюн болмаса да, жайылмай къалмайды. Хапарны битеу эл биледи, Сакинатладан башха. Бир кюн гитче эгечи Лиза келеди да, кел, бу хапар не зат эсе да, аны ахырына чыгъайыкъ, тюзюн билейик деп, Сакинатны да алып, Нюрсолтанны юйюне тебирейди.

Быланы кёргенде, юй бийчеси бираз абызырады. Сора чабып келип, Сакинатны къучакълап: «Анам, жууукъ бол, жашынг ишдеди. Бусагъат келликди», - деди. Бир беш-алты минут сакълагъан болур эдиле. Ол къысха заманчыкъ асыры кёп кёрюннгенден, тиширыула, тёзалмай, жашны ишлеген жерине тебиредиле. Узакъдан окъуна тиширыуланы келе тургъанларын кёрген биреулен: «Нюрсолтан, ананг келе турады», - деп къычырды. Жашны хапарын нёгерлери да биле кёре эдим.

Чабып жетди Мухутдин анасыны аллына. Къазахлы къатын анга Нюрсолтан атагъанлыкъгъа, ол таулу жаш Мухутдин эди. «Анам, - деди жаш анасын къучакълай. – Мен сени эрттеден бери билип тургъанма, айталмагъанма ансы».

Ана бла бала алайда къумгъа олтуруп, бир бирлерин къучакълап, бирде жиляй, бирде уа бетлери жарый, кёп хапар айтхандыла. Андан сора дунияларын алышыргъа ууахтылары жетгинчи, ала бир бирлерин жюрютюп, насыплы жашап тургъандыла.