Аны ахшы ызы бюгюн да унутулмагъанды

Таулуланы араларында айтыб а, сагъынып турургъа тийишли кёп ахшы адамларыбыз бардыла. Аладан бириди Бабаланы Магомет, фронтчу, устаз, адамланы таза жюреги бла сюйген чынтты малкъар эр киши. Аны юсюнден эсгериулерин алгъын жыллада Геннадий Коммодов жазгъан эди. Аны ол жазмасын басмагъа хазырлап, бюгюннгю номерибизде беребиз.

Бабаланы Магомет Уллу Ата журт урушну кезиуюнде фронтха аскер училищени бошагъандан сора 1944 жылны ахырында тюшеди. Совет Армия фашистлени артха, кеси куркаларына къыстау къууа эди. Жаш лейтенантны жюреги къууана эди.

Урушну Берлинде бошайды. 1945 жылны жайында аскер къуллугъундан эркин этилип, кесини ата-анасын табаргъа Орта Азиягъа барады. Алагъа Къыргъызстанны ара шахары Фрунзеге жууукъ элде тюбейди.

Тёбен Холамда туугъан жашчыкъ кеси тенглери бла таулада айланыргъа бек сюйгенди. Бызынгы тарыны сыртлары бла буз къаягъа, Жаболаны малчы къошларына, Малкъар тарына дери да баргъанды. Тенглери уа, тёгерегине басынып, окъугъан китапларыны юсюнден аны хапарларына тынгыларгъа сюйгендиле. Энди уа туугъан жеринден узакъда ол сабий жылларындан жаланда эсгериулери къалгъандыла.

Фрунзеде (шёндю Бишкек) пединститут бар эди. Ары кирип, Магомет аны тарых факультетин айырма бошайды. Школну, анда ишин да бек жаратады. Жаш устаз, кесини дерслеринде озгъан заманны, урушну юсюнден хар затны да тынгылы айтып, окъуучуланы кесине къарата билгенди. Аны тирилигин, иш кёллюлюгюн кёрюп, школгъа тамата этедиле.

Магомет Аскербиевич ишни тап къурар, ол иги барыр ючюн, кесин аз да аямагъанды – билимин да, заманын да, кючюн-къарыуун да. Ингилиз тилден устаз къыз бла юйюр къурагъанды. Раиса Васильевна ишинде, юй жашауунда да аны ышаннгылы жол нёгери, таянчагъы болгъанлай къалгъанды. Алагъа жаш, къыз да туугъандыла. Алгъа Борис, тёрт жылдан сора уа Жанна. Къыз атасыны бла анасыны жолларын сайлагъанды. Аланы ишлерин андан ары бардыргъанды.

Кавказгъа къайтхандан сора Бабаланы юйюр Шалушка элде тохташханды. Ол жыл окъуна (1956) Магомет Аскербиевични элни орта школуна директор этгендиле. Окъуу юйге жай каникулланы кезиуюнде ремонт ишле къыстау бара тургъан кюнледе келгенди. Бир ауукъ заманны иш къалай баргъанына къарап тургъанды. Осал бара эди. Этилгени да аламат тюйюл эди. Юй сюртюучюлени бла малярланы къайдан эсе да келген бригадалары иги ишлемей эдиле.

Директор этилген жумуш ючюн аланы хакъларын берип, кетме къояды. Башхалагъа этдиреди ремонтну. Школну тышы, отоулары да къарагъан кёз къууанырча боладыла. Августда солуудан къайтхан устазла да болушадыла, –тёгерекни-башны тазалайдыла, полланы, терезелени жууадыла. Окъуу башланыргъа школчула жым-жылтырагъан мекямгъа келедиле. Биринчи сентябрь сабийлеге, ата-аналагъа, педагоглагъа да уллу байрам болады.

Битеу педколлективни, класс башчыланы юйретиу ишлерине, класс бла неда школчуну энчи кеси бла бардырылгъан ушакъланы къыйматлылыкъларына контроль этиу, классдан тышында дерсле, кружокла, факультативле къурау эм бардырыу мында харкюнлюк ишге айланадыла. Магомет Аскербиевични, фронтчуну оюмуна кёре, директор кесини ишинде быллай жорукъну башчылыкъгъа алыргъа керекди. «Алтмышынчы жылланы ортасында школда КъМАССР-ни эки сыйлы устазы болгъандыла, онбешисине «Халкъгъа билим бериуню отличниги» деген ат аталгъанды. Директор, кесини школуну бек иги устазларыны сынауларын жыйышдырып, илму даражада жазылгъан диссертациясын жетишимли къоруулап, Педагогика илмуланы кандидаты» деген атны алады.

Сынаулу педагог, педколлективни башчысы сабийлени юйретиу ишге энчи магъана бергенди. 1960 жылда Шалушкада окъуучуланы комплекс производство бригадасы къурагъанды. Анда къурулуш звено да болгъанды. Ол, колхоз берген участкалада нартюх, чёплеу, кюзлюк будай ёсдюрюп, кюз артында ахшы тирлик алып тургъанды.

Андан сора жыллада бригада Москвада ВДНХ-гъа да къатышханды. Он жылны ичинде комсомолну обкомуну бла КъМАССР-ни Жарыкълау министерствосуну Кёчюучю Къызыл байракъларын къолдан ычхындырмагъанды. Жыл сайын окъуучуладан экиси-ючюсю Москвагъа чакъырылып тургъандыла.

1966 жылда партияны Чегем район комитетини оноуу бла Бабаланы Аскербийни жашы Магометни Каменка элни къатында тутмакъла тургъан колонияда ишлерге кёчюредиле, – пенсиягъа чыкъгъандан сора. Анда тутмакъланы ингирги школунда окъутуу-юйретиу ишни тийишлисича къураргъа керек эди. Школда окъутуу бек къарыусуз эди, тутмакъла бла юйретиу иш а жокъну орунунда.

Жангы директорну келиую бла хал терк тюрлене башлайды. Аны битеу да учрежденияны парторганизациясыны секретарына айыргъанларындан, артда ол КПСС-ни райкомуну бюросуну члени болгъандан сора уа школну магъанасы иги да кётюрюледи, педколлективни бла отрядланы юйретиучюлерини советини ишлери уллу хайыр бередиле.

Бу аламат адам, тауушлукъ педагог дуниядан кетгенли иги кесек жыл  болады, алай аны таныгъанла, биргесине ишлегенле аны унутмагъандыла. Къайда ишлеген эсе да, уруш жыллары аны кёз юсюнден кетмегендиле. Ол офицер къадарында хар сермешге биринчи болуп киргенди, нёгерлери уа аны ызындан. Не уруш аулакъларында, не мамыр жашауда аны тарыгъыб а киши эшитмегенди. Чынтты адамлыкъны юлгюсюдю ол.