Юйюрле къурасынла, насыплыла болсунла

Кёп болмай газетибизде «Къыз къачырыу: ол бизни адетмиди?» деген статьяны окъуп Къазакъланы Жаухарат анда айтылгъанны юсюнден кесини  оюмун жазгъанды.

«Шёндю миллетибизде юйюр къураргъа сюйгенле аздан-аз бола баргъанын эсге ала, бир тюрлю тыйгъыч салмазгъа керекди бу ишде. Ким къалай сюйсе да, алай юйюрленирге эркинди. Мени сартын, абаданланы алларында адет-тёрелерибизни бузмасынла, сыйсыз жумушла этмесинле ансы, къачып баргъанны да хатасы жокъду.

Жашауумда кёп болумланы кёре   келгенме деп айталлыкъма. Мени, жаш заманымда окъуна, къачып баргъанны да бир айыплыгъы болмагъанды. Биреу биреуню зор бла юйюнде тыйгъанды деп билмейме, эшитмегенме. Бизде бу жумуш, айхай да, къыз билип этилгенди. Хау болгъандыла сюймей къачырыгъанла да. Алай аланы да ызларындан адамлары келген къадарда биреу зор бла тыймагъанды. Насыпха эр кишилерибиз да къоншу миллетледеча къатыла тюйюлдюле къызларына, эгечлерине. Къалмайма десе, къыз аны къачырылгъан юйюнден алып чыкъгъандыла. Ма анга бир юлгю айтайым. Ол мени тенг къызымы юсюнденди.

Бек ариу да, намыслы да къыз эди Назифа. Аны тилемеген болмаз эди бизни элден, тышыныдан да. Аланы араларында уа бир жаш болуучу эди. Аты Назир эди. Битеу барындан да ол аны жарата эди. Алай уллу сюймеклиги бар эди деп да айталмайма жюрегинде. Юйю, иши, хар неге да къолу жарашхан жаш. Назифаны жууукълары уа аны тукъумуна бюсюремей эдиле. Башха зат айталмай эдиле.

Кюнлени биринде ол къызны къачырыргъа таукел болады. Тенгини туугъан кюнюнден чыкъгъанларынлай, жашла анга: «Кел, бюгюн сени да юйюрсюндюрюп къояйыкъ. Кёресе, Зариф нечик иги жашайды. Сени уа андан ненг осалды», -деп кёллендиредиле.

Алай бла бу къауум Назифаны ишлеген жерине дери келип, чыгъарын сакълайдыла. Къыз  ишинден чыкъгъан заманны марап, машинада олтурадыла. Сора аны башын эслегенлей, Назирни тюртюп тышына чыгъарадыла. Бир кесек да уртлайыракъ да болуп тургъан жаш жигитликден да толу болуп, аны ызындан жетеди. Андан-мындан хапар айта, жолну бир жарымын ётедиле. Сора бир заманда жашны тенглери ызларындан жетип, къызны машинагъа кюч бла олтуртуп къачырадыла. Тенг къызым тынч халли болгъаны себепли, машина арбазгъа киргенде окъуна, тауушун чыгъармай, отоугъа атлайды.

Андан жашныкъыла аны юйюне билдирирге адамла жибередиле. Бир сагъат да озгъунчу, анасыны эгечлери жетип, аны алып кетерге сюйгенлерин билдиредиле. Аны баш сылтауу уа аланы бийик даражалы тукъумларына жашныкъы тийишли болмагъанында эди. Алайда Назифа чий берип, чыгъып кетеди.

Ол заманда анга 25 жыл бола эди. Андан сора кёп кезиуню жашауун къураргъа къадары болмай турду. Анасы ауруп, анга къараргъа тюшеди. Ол ёлгенден сора, 42 жылында, къатын къойгъан жашха берген эдиле жууукъ тиширыулары аны къалып къалады деп. Къызы быйыл энди школну бошарыкъды. Жыл саны уа 60-ха жетипди. Ол заманда къачыргъанларында къалса уа, бюгюн амма болуп турлукъ эди. Назир  да андан сора иги кесекден алгъан эди башха миллетли тиширыуну. Аны бла да кёп жашамай, айырылып, тышына кетипди.

Бу затланы айтханым, адамларыбыз керексиз затлагъа аслам магъана берип, жашауланы бузадыла. Хау, къадардан къутулгъан къыйынды. Алай тюз, тап оноу бла этилсе иш, заран да чыкъмаз андан.

Къачырып да, къол бла да баргъанны уллу башхалыгъы болмаз. Юйюрле къурансынла, насыплы жазыу буюрулсун барына да. Халкъыбызны санына адамла аслам къошулсунла.

Поделиться: