Юч жан – юч да ажымлы къадар

Эртте-эртте, бек эртте, эмен садакъ сауут болгъан заманда, атасы-анасы бла бир батыр жашагъанды буруннгу  къалада. Сосланбий эди аны аты. Акъылбалыкъ болгъандан башлап, жюрюп тебиреди ол уугъа.  Ол ёрлемеген тауу, сырты, аркъасы къалмады, айланды жугъутур кибик алада, адам аягъы басмагъан жерлени кёрдю, бийикледен акъ булутлагъа къарады, ыранлада сюелип, чачын аязгъа таратды. Кёп кере жангыз кеси, кём-кёк кёкню къызартхан танг аласына тюбеди, тау артына аугъан къызыл кюн бла сёлешди.

Бар эди дагъыда анда, таула къучагъында орналгъан элледен биринде, суу суратча бир къыз, кеси да, аты да ариу Ариукёз. Сюйдюле ала бир бирни, юйюр къурап жашаргъа, къыркъарда той-оюнларын этергеди муратлары. Кюзню алтын бояуу чапыракълагъа къона, ол кезиу да терк жетди, эки жаны да хазырландыла къууанчха. Бир эрттенде Сосланбий айтды атасына:

-Таула чакъырадыла мени, жугъутурланы семиз кезиулери, Сууукъ-Къолгъа барайым, бир мал алып келейим, эркин этсенг. Кёп турмай ызыма къайтырма.

-Хазырланып жолгъа чыкъгъанса, тыяргъа болалмайма. Къапланнга ушагъан жыртхыч жаныуар барсны тийресиди ол.  Ары баргъан кёп уучуланы жойгъанды. Ол жанына бармасанг иги эди. Апсатыны да кёп малын сойгъанса, ол аны кечип къоймаз, сакъ бол жанынга, сау-саламат къайт ызынга, - деп жууаплады атасы.

Бу жол жаш тынгыламады атасына. Сууукъ-Къолгъа жол салды. Анда кийиклени ыстауатлары бар эди, ала адамдан, жаныуардан да анда бугъа эдиле. Сосланбийни жолу  къая къыйыры бла барады. Эки жаны - бийик, тик, тюбюнде - черек, состар ташланы бир бирине ура, битеу тарны тауушха алдыра келеди.

Кийик жолчукъгъа тохтап барады жаш, кеч къалмай  ызына къайтыргъады мураты. Азмы-кёпмю барды, ыранда жугъутурну эследи, чыммакъ-акъ, къар кибик, къара тюгю жокъ юсюнде, сир турады, сакъалын да тарата аязгъа. Кезиу-кезиу башын бурады жан-жанына: текеле отлайдыла къатында, улакълары бир бирлерин къуууп ойнайдыла. «Таулада кёп айландым, жюрюдюм, кийик хайыуанны  быллай ариуун биринчи кёреме. Апсаты кесими болур жугъутур сыфатда? Жууукъ барып, бир къарайым», - деди жаш кеси кесине.

Бирде сюелип, бирде ийилип, ашыкъмай, таууш этмей, барады мараучу къая къыйыры бла. Тик, сыйдам къая, жыгъылсанг, бармакъ илинир жери жокъ, теренинде уа черек шорхулдайды. Сосланбий аланы кёрмейди, жаланда акъ жугъутурду аны кёз аллындагъы, аягъында - бугъа териден чабырлары, белинде - къара къамасы. Энди кёп къалмагъанды, бираздан боллукъду атаргъа.

Башын ары-бери буруп, тёгерек-башха сакъ болуп тургъан акъ жугъутур, ал аягъын кётюрюп, ташха урду, сора бир жанына аралып къалды. Кёз алмайды ол андан. Анда къаядан энишге сыпдырылып келген къара тамгъалы сары тюклю жыртхыч жаныуарны эследи. Ол жугъутурланы къанлы жаулары барсды. Кёп кере улакъланы алып кетгенди. Аны бир мараялмады, дерт тутупду эрттеден.

Жугъутурну сагъайгъанын эслеп, кесин кёрген сунуп, мараучу бугъунду. Алай ол эслеген башха эди, узункъуйрукъ, киштик маталлы жыртхыч жаныуар. Энтта ол улакъ сермерге келеди. Бу жол  ол аны ычхындырмаз. Марап  турур да иги жууукъ келгенлей, ташдан къаты  мюйюзлери бла белинден сермер да, къаядан энишге атар. Андан кетсе, сау къутулмаз, жугъутур жыртхычдан дертин алыр.

Аллы. Ахыры 1 мартда басмаланырыкъды.

Османланы Хыйса.
Поделиться: