Маллагъа эн салыуну юсюнден закон кюч аллыкъды

Былтыр Россейде биринчи сентябрьде «Ветеринарияны юсюнден» къырал законнга кийирилген тюрлениулеге тийишлиликде, маллагъа эн салыу эмда аланы эсеплеу - борчлу халда этилирге керек болгъан ишлеге саналгъандыла. Ол излем быйыл мартда кюч аллыкъды, деп билдиргендиле КъМР-ни Ветеринария управлениясындан.

Ведомствода айтханларына кёре, энни тууар маллагъа, къойлагъа, эчкилеге, тонгузлагъа, къанатлылагъа, къоянлагъа, бал чибинлеге окъуна салыргъа тюшерикди. Чибинлени юсюнден айтханда, ол биз билгенча аллай эн болмазлыгъы баямды – аланы къауумларын эсепге салыргъа керек боллукъду. Малланы, атланы, тюелени, сора дагъыда приютлада кечиннген хайыуанланы хар биринде да энчи эни болургъа керекди. Тонгузланы, къойланы, эчкилени, тауукъланы, баппушланы, гогушланы эмда бал чибинлени уа, къауумлагъа бёлюп, алай белгилерикдиле, эсепге да алай саллыкъдыла.

Бу ишни жаланда эл мюлк предприятияла угъай, иели мюлклери болгъанла, юйлеринде малла тутханла да этерге керек боллукъдула. Малны эсепге алыннганы ючюн хакъ тёленирик тюйюлдю, белгини уа ким къаллайын сюйсе да сатып алыргъа эркинди. Пластмассдан белги, тери тюбюнде чып, боюн бау, тогъай – аны кёп тюрлюлери барды. Аллайы болгъан жаныуарны юсюнден информацияны Россельхознадзорну «ВетИС» системасына кёчюрлюкдюле. Аны Россельхознадзор бардырады. Эсеплеу ишни уа «Хорриот» системада тамамларыкъдыла. Ведомство аны буруннгу жылда 18 октябрьде хайырланып башлагъанды.

Хар малны неда башында сагъынылгъан къауумну энчи номери (УИН) боллукъду. Системада жаныуарны юсюнден толу хапар жыйыллыкъды: ол не тюрлю болгъанындан башлап, къайда кечиннгенине, кимни иелигинде тургъанына дери. Тышындан келтирилген малланы карточкаларында ала Россейге къайсы кюн жетгенлерин да тюшюрлюкдюле.

Экспертле оюм этгенлерича, бу система эл мюлкде статистиканы тийишдирирге, аш-азыкъ сырьё бёлюмде къоркъуусузлукъну кючлендирирге да себеплик этерикди. Малны туугъан кюнюнден башлап, союлгъан кюнюне дери информация, ол санда не бла багъылгъаны, анга къалай къаралгъаны да ачыкъ боллукъду. Ол а качествону игилендирирге кёллендирикди, деп ышанадыла бу тюрлениулени жарашдыргъанла.