Къанлы къазауатха онеки сабийден жетиси кетгендиле

23 февраль – Ата журтну къоруулаучусуну кюню

23 февральда Ата журтну къоруулаучуну кюню белгиленеди. Байрам кесини  тарыхын озгъан ёмюрню 20-чы жылларында башлагъанды. Ол а Россейде совет къыраллыкъ тохташдырылгъандан сора Къызыл аскер  къуралгъаны эмда ала австро-венгрия аскерлени алгъа барыуларын тохтатханлары бла байламлыды.

Бюгюнлюкде уа 23 февраль битеу эр кишилени – Ата журтубузну къоруулаучуланы -  байрамларына бурулгъанды.   Ол кесини политика магъаналылыгъын бир кесек алышхан эсе да, халкъда бек сюйген байрамладан бири болгъанлай къалады.  

Сёзсюз, 23 февральда битеу алгъышлагъа, махтау сёзлеге, ёхтемликге Уллу Ата журт урушну ветеранлары тийишлидиле. Жарсыугъа, жылдан-жылгъа ала аз болуп барадыла, алай аланы батырлыкълары, бизни шёндюгю жашауубуз ючюн къанларын-жанларын аямагъанлары бир заманда да унутуллукъ тюйюлдю, аланы атлары ёмюрлюк болгъандыла.

 Нальчикни жер-жерли самоуправление советини бегимине тийишлиликде, Гергъокъланы Исмайылны жашлары Суфиянны, Махмутну, Абдуллахны, Мухтарны, Атлыны эм Магометны атларын   Акъ-Суу элни жангы микрорайонуну орамларындан бирине аталгъаны да анга шагъатлыкъ этеди.  

Гергъокъланы Биасланны жашы Исмайылны  (Чортай) ол къанлы къазауатха онеки сабийинден жетиси кетгендиле  -  алты  жашын бла къызын. Аладан  ючюсю, ол санда къызы Софият,   1945 жылда Къызыл майданда хорламны парадына къатышхандыла.

Исмайыл   къолайлы таубийледен эди, кеси  да атла жайып, юйюрюн кесини къол къыйыны бла кечиндиргенди. Алай революциядан сора, белгилисича, къолундан келгенлени асламы  кулакга саналып,  репрессиягъа тюшгендиле. Исмайыл да бу къыйынлыкъдан къутулалмады, ол 1937 жылда тутулуп, совет къыралгъа къажау иш бардырады деген жалгъан дау бла НКВД-ны «ючюсю» сюд этип, аны ёлтюрюрге  оноу чыгъарадыла. Быллай буйрукъланы толтурууну  уа, белгилисича, узакъ болжалгъа салмагъандыла.

Артда, 50 жыл озгъандан сора,  Исмайылны  ата журтуну аллында бир терслиги да болмагъанын тохташдырып,  1989 жылда  анга реабилитация этилгенди. Болсада Гергъокъ улуну сабийлери  ата журтха  кертичи болгъанларын, аны ачыкъ жюрекден сюйгенлерин аны жалынчакъсызлыгъы ючюн сермешледе къанларын-жанларын  аямай кёргюзтгендиле.

Жашладан тамата Суфиян аскерге 1941 жылда июньда чакъырылгъанды,  Москваны къоруулау кюрешге къатышханды.  Ол жыл окъуна сермешледен биринде ёлтюрюлгенди, ол Малаховкада Удельная  станцияны тийресинде бастырылгъанды.

Махмут Исмайылны уллу юйюрюнде ючюнчю эди. Ол репрессияла башланнганда, 1932 жылда,  Москвагъа кёчеди, анда  эл мюлк академиягъа окъуугъа киреди. 1941 жылда Москва областьны Раменское военкоматыны чакъырыуу бла  урушха кетеди. Гвардий майор Гергъокъланы Махмут 27-чи миномёт бригаданы 254-чю миномёт полкуну радиобёлюмюню командири болгъанды. Ол Москвада Красный площадьда  Хорламны  парадына къатышханды.

Абдулла  ол урушну аулукъларында белгисиз тас болгъанында, анга   35 жыл толгъан эди. Ата журту ючюн къанын, жанын да аямагъанды. 

Исмайылны уллу юйюрю  окъуугъа тартылгъанды, сабийле барысы да билим алыргъа итиннгендиле. Сёз ючюн,  юйюрде бешинчи Мухтар Ростовда пищевой техникумну жау-бишлакъ жарашдырыргъа юйретген  бёлюмюне окъургъа киреди. 1941 жылда аскерге чакъырылып, ол да Москва ючюн сермешлеге къатышханды.

Жашау дегенинг сейирди, къайда, кимге тюберигинг белгисизди. Ма Махмут бла Мухтар да урушда бир  бирлерине тюбериклерине ийнаннган да эте болмаз эдиле. Алай алагъа ол уллу къууанч келтирмегенди – жашлагъа сермешледен биринде ёлтюрюлген тамата къарындашлары  Суфиянны  бастырыргъа тюшгенди.

Мухтар кеси хорлам сермешле бла Берлиннге дери жетгенди, ол да 1945 жылда июньда Хорламны парадына къатышханладан бириди. Мухтар «Сталинградны къоруулагъаны ючюн», «Москваны къоруулагъаны ючюн»  майдалла бла саугъаланнганды.

Юйюрде тогъузунчу сабий – Софият, къарындашларыча, туугъан журтубузну фашистледен къоруулау сермешлеге киргенди. Ол атасыны аты кулакга чыгъып ёлтюрюлгенден сора, Туркменистаннга тюшеди. Софият Ашхабадны медицина институтун бошагъанды,  шахарны обкомуну биринчи секретары Мамонов бла бир юйюр къурайды.

Мамонов да урушха биринчи кюнледен къатышып, аны аулукъларындан къайтмагъанды. Софият кеси уа 1943 жылда фельдшер болуп урушха кетеди. Анга къызчыгъы Неллини юч кюнню ичинде ёксюзле тургъан юйге бер деп къаты къысхан эдиле.

Софият медицина службаны подполковниги деген чыннга дери ёсгенди, ол да къарындашлары Мухтар эм Махмутча Москвада Хорламны парадына къатышханды.  Урушдан сора Софият Москвада жашап тургъанды. 

Гергъокъланы Атлыны да тукъум ызы юзюлмегенди, ол кеси  1942 жылда  август айда немисли фашистле бла сермешледен биринде ёлтюрюлгенди. Аны юй бийчеси Батчаланы Сапрахан жашлары Борисни кеси аллына ёсдюргенди. Бюгюнлюкде аланы туудукълары бла туугъанлары  аппаларыны атын айыпсыз жюрютедиле.

Жашладан бек кичилери Магомет да урушха 1941 жылда кетгенди. Жашха ол  сермешледен биринде ёлтюрюлгенде жаланда 19 жыл толгъан эди. Аны жууукълары-ахлулары эсгерирча сураты окъуна къалмагъанды.

 Гергъокъланы Исмайылны жашау ызы къысха, къадары уа ачыулу болгъан эсе да, аны сабийлери, туудукълары, туугъанлары да, ала уа бюгюнлюкде жюзден артыкъдыла (Аллах аланы барын да насыпларына тюбетсин),  революцияны, репрессияланы, Уллу Ата журт урушну къыямасын сынап,   тукъумларыны тарыхларын бек багъалы хазнаныча сакълап, аны бла ёхтемленип, тукъум ызны юзмей  жашайдыла.