Ауузун тыялмагъан Хасым

 Хапар

Мухтар, жыл саны келген адам, эрттеден бери малчылыкъ бла кюрешеди. Кюн сайын танг аласы жарыгъынчы туруп, юч-тёрт къычырым эл башына барады. Жыйырма-жыйырма беш ийнек сауады. Сютню эсепчиге ётдюреди. Сора мал орунланы тазалайды, гыбыдышлагъа бичен салады.

Ол  жумушланы этип бошап бираз солугъанлай, ингир жетер, жангыдан малгъа къарау башланыр. Юйге уа кече ортасына жыйышыр. Алай эте, жай-къышны, жыл-жылны алыша барадыла.

Юйде да мал тутады: сауулгъан эки ийнеги, къойлары, багъылгъан бугъасы. Алагъа аш жетмей къалса, фермадан алады. Бирде, таматагъа сорады, анга кёргюзтмей элтген кезиулери да болады.

Бир жол фермагъа тартылгъан мирзеу аш келтиредиле. Мухтар андан юйде малларына элтирге юлюш чыгъарады. Машок бла бирин сыртына кётюрюп, кече къарангыда ырбынла бла юйге тебирейди. Кеси-кесине: «Не да болсун, ол антсыз Хасымгъа жолукъмай къутулсам эди», - деп келеди.

Андан кёпле да къоркъадыла. Быллай бир жашырын  иш эте тургъанлай, эбизе харбыздан чыкъгъанлай, аллынга ёре сюелип къалыр. Кёзю кёргенни уа олсагъатлай элге хапар этип жаяр, юсюне да болгъанны-болмагъанны да къошуп.

Аны аллай болгъанын битеу эл да биледи. Сора сюйген-сюймеген да андан кенгирек  турургъа излейди. Ол кёрмей а элде чыпчыкъ да оза болмаз. Кеси уа Мухтарладан узакъ болмай ол орамда жашайды.

Аны къоркъууун эте,  малчы Мухтар жан-жанына къарай келе болады. Юйге жетерге кёп да къалмай, энди къутулдум дегенлей: «Не ауур жюгюнг барды, Мухтар», - деген сёзле жюрегине бичакъ чанчылгъанлай эшитилдиле.

- Ай, ант жетмесин санга. Шайтанмыса, жинмисе, къайдан чыкъдынг? Телевизорунг ишлемеймиди? – деп, Мухтар ызына къарады.

Хасым а жууукълаша келип: «Нек эсе да жукълаялмай, бир хауа солуюм деп, орамгъа чыкъгъан эдим», - деди.

- Да бек эркин арбазынг барды. Анда хауа жокъмуду? Огъесе ол азлыкъмы эте эди?

- Къалай эсе да келгенме. Машокдагъы уа не затды? Бюгюн фермагъа машина бла жарма келтирген хапар бар эди. Баям, андан юлюш алып келесе?

Энди Мухтар букъдуруп эталлыгъы жокъду. «Тюз ангылагъанса. Мал ашым тауусулуп, амалсыздан аллай бир гюнях иш этерге тюшгенди. Энди сен аны хапар этип айланма. Тюкеннге иги сыра келтиргендиле деп эшитгенме. Тамбла татыуун кёрюрсе», - деп, хуржунунда болгъан жаланда бир юч сомлугъу бар эди да, аны тилчи къоншусуна узатды.

Ол заманда юч сом иги ахча эди. Анга уа юч машок жарма окъуна чыгъарыкъ эди. Хасымны ахчагъа кёзю къарады. Ичинден анга ненча шеша сыра чыгъарыгъын да санады. Сора башын бир жанына буруп, къолу бла узатылгъан ахчаны алып, хуржунуна салды.

Андан сора сёз айтмай, эки киши да эки жанына кетдиле. Ахчаны берген къызгъаннган эсе да, тилчини ауузун тыйдым деп, тынчайып жукълады.

Хасым а, тёшекге киргенден сора да, жукълаялмай кёп турду. «Ыхы, ахчаны алдым. Алай ауузуму уа тыялырмамы», - деп, кёп сагъыш этди.

Экинчи кюн эрттенликде Мухтар ишге тебиреди. Къабакъ эшикни ачып орамгъа чыкъса, алайда уа Хасым сюелип. Аны кёргенде Мухтар абызырагъан да этди, жеринден тебалмай къалды.

Бираз эс жыйып: «Берген ахчам азмы болду. Юсюне къошаргъамы керек болур. Юч сомгъа уа тюкенден сатып алсам да, къауум машок жарма чыгъарыкъды», - деди.

Ол аны айтып бошаргъа Хасым юч сомну иесине узатды. «Ахчангы артха ал. Кече узуну жукъламай сагъыш этип чыкъгъанма. Юч минг сом берсенг да, бу къурурукъ ауузуму тыяллыкъ тюйюлме. Халымы уста билесе. Айып этме, кечерсе», - деп, эл аллы таба кетди.

Османланы Хыйса.
Поделиться: