Аны хорламлары бизни ёхтемлендиргенлей тургъандыла

Адамны юсюнден айтыр сёзюбюзню кезиуюнде айтмай, артдан ачыу этебиз. Бу материалны автору Махийланы Азиза Жаболаны Адылыны юсюнден жаза туруп, миллетибизни Долинскде мемориал музейде болгъан документле бла да хайырланнганды.

Адылы 1937 жылда Холамда туугъанды. Ол Жаболаны Жюнюсню сегиз сабийинден бири эди. Анга да, кёчгюнчюлюкню сабийликден сынап, киши жеринде ёсерге тюшгенди. Аз къыйынлыкъ, учузлукъ сынамады да ол халкъы бла бирге. Гитчелей окъуна хайт деген кишиле тамамлагъан ишлени юсюне сюелип, сабий санларын талкъыдача ийлегенден тышында да къышхыда аякъларын, къулакъларын юшютген заманлары болгъанды.

Жабо улу, аны иги таныгъанланы айтханына кёре, фахмулу жаш болгъанды. Ол затла бла кюреширге заманы аз болгъанлыкъгъа, къыл къобузну согъаргъа бек сюйюп юйреннгенди. Аны да согъуп, ариу макъам бла жырлап тебиресе, уллу, гитче да бек сюйюп, сейирсинип тынгылагъандыла жашха. Тепсегени уа! Алай, мен билгенликден, Адылы эл мюлк техниканы (сеялкаланы, косилкаланы, тракторланы, башха машиналаны) колхоз ишинде тынгылы хайырланыуну уа бир зат бла да тенг этмегенди. Кертиди, Совет аскерни тизгинлеринде къуллукъ этген жашланы уа бек насыплы адамлагъа санагъанлай тургъанды, кесини мураты толгъунчу. Таулу жашланы аскерге алып тебиреген заман (1956 жыл) эди ол.

Чочайланы Ибрагим, Ёлмезланы Кача, Улбашланы Ильсон, Махийланы Ибрагим, Жаболаны Хусен бла бирге чакъырылады Адылы аскерге къуллукъ этерге. Адылы бла Ёлмезланы Кача Белорусиягъа танк аскер бёлюмге тюшедиле. Анда жашланы шуёхлукълары бютюнда кючленеди. «Т-34» маркалы танкны хар керегин Адылыча уста билген, ангылагъан солдат а жокъ эди. Аны сураты аскер бёлюмню Сыйлы къангасындан бир заманда да кетмегенди.

Озгъан ёмюрню 70–80-чи жылларында Ыссыкъ-Кёл тийресиндеги мюлкледе Жаболаны Адылыгъа жетген механизатор болмагъанды. Ол затха къыралны жанындан жашха берилген намыс толу шагъатлыкъ этеди: 1971 жылда Къыргъызстанда сабанлада ишлеген механизаторланы араларында бардырылгъан эришиуде Жабо улу экинчи жерни алып.

Эл мюлк министерствону Сыйлы грамотасы бла саугъаланнганды. 1972 жылда да аллай эришиуде тийишли даражагъа жетишгенди, – Урунууну Къызыл Байракъ ордени бла да ол жыл саугъаланнганды. Башындан келген къуллукъчу Жаболаны Жюнюсню жашы Адылыгъа орденни бере туруп, аны тизгинлигине, агъачыны ишленнгенине, чырайына иги кесек заманны къарап тургъаны бюгюн да кёплени эслериледи. «Бу механизатор угъай, сахнаны жарытхан артистди», - дегенди ахырында къуллукъчу. Чынтты таулугъа берилген ол сый орденден кем тюйюл эди, мени акъылыма кёре.

Ол жыллада Жабо улу айтып, кёп алчы амал тирлик жыйгъан заманда жашаугъа сингдирилгенди. Адылы юйретген ишни хайырлылыгъы мюлклени, механизаторланы кеслерини жашауларында ачыкъ кёрюнюп тургъанды.

Адылы 1971 жылда Москвада СССР-ни халкъ мюлкню Битеусоюз жетишимлерини кёрмючюнде болуп, аны алтын майдалы бла саугъаланнганды, ары 1974 жылда баргъанында уа, саугъагъа «Москвич» автомашина алгъанды. Аллай саугъалагъа Таласдан комбайнчы Жумабеков Мейман да тийишли болгъан эди. 1975 жылда аны аты Республиканы Урунуу Махтаулукъну китабында да жазылгъанды. «Сыйлылыкъны Белгиси» орден бла да ол жыл саугъаланнганды.

Къыргъызстанда 1977 жылда «Колос Киргизии» деген ат бла бардырылгъан республикалы эришиуде Жабо улу биринчи жерни алып, атын саулай Къыргъызстаннга айтдырады. Къаллай бир къууанч бар эди ол кюн Адылы жашагъан элде, ишлеген мюлкде! Холамлы жашны хорламы къарс урдура эди алагъа, къобуз сокъдура эди, жырлата эди!

Адамлыгъы бютюнда кётюре эди ёрге аны намысын. Уллу да, гитче да Жабо улуну жарашыулулугъун айтып тауусмайдыла. Кесинден кичилеге, ишде, жашауда болсун, онг бергенлей, болушханлай келгенди хар заманда.

Рыспекге уа Адылы аталыкъ этгенди. Жаш ПТУ-ну бошагъандан сора тюшеди Жабо улу болгъан бригадагъа. Атасыз ёсген Рыспекни Адылы сансыз этип къояргъа эркин тюйюл эди, таулу жаш алай юйренмегенди. Адепсизлигин, низамсызлыгъын кёргюзтген заманлары болгъанды Рыспекни – таматады, кичиди деп къарамай, жууап этген, ишге кёл салмагъан. Аны ол халларына тёзгенди Жабо улу, аны керегин берирге кезлеген нёгерлерин да тёздюргенди. Жаш артдан-артха, Адылыда болгъан адамлыкъны сезип, андан уялып, кесини тизгинин жыяргъа кёл салады, артыкъ сёзлю адамда намыс-сый болмагъанын да иги ангылай башлайды. Артда, эл мюлк институтха окъургъа заочно кирип, инженер-механик усталыкъны алыр муратын, юйдегили болургъа сюйгенин да айтады Адылыгъа. Аллах-Аллах, аллай жашха аталыкъ да этмей къалай къоярыкъ эди Жабо улу.

Былайда ким да эс бурурча бир ишни юсюнден айтайым. Рыспекни тоюнда хант къангада Жаболаны Адылы къурманлыкъгъа союлгъан къойну башын къолгъа алып, аны Кавказ адет бла тап, тыннгылы юлешген сагъатда Къыргъызлыла тамаша болуп къарайдыла. Къысхасы, холамлы жаш былайда да кесини усталыгъын кёргюзтдю. Ол кюн анда болгъан адамладан бирлери артда жаш туугъанында, анга Жабо улуну атын атагъанды.

1996 жылда Жаболаны Жюнюсню жашы Адылыгъа къырал ишге бек кёп къыйын салгъан адамлагъа берилиучю пенсияны тохташдырадыла – Республика магъаналы пенсия. Аны ючюн ишден тохтамады бу асыл адам, - жашаудан кетгинчи, атын алчыланы санында айтдыргъанлай турду.