«Адамла къыйынымы хайырынт кёрселе, ыразы болама»

Шаханланы Сафарны къызы Фариза халкъыбызны фахмулу къызларындан бириди. Ол эрттеден бери тигиу бла кюрешеди, бюгюнлюкде аны усталыгъын республикада кёпле биледиле, къол ызын жаратадыла. Ол тюрлю-тюрлю фестивальлада, кёргюзтюуледе алчы жерлеге тийишли болгъанлай турады, аны аламат милет оюуларын  бла кийимлерин «Алтын къол» фестивальда да кёре турургъа онг барды. Ресторанлада, больницада ишлегенле, аны къол ызына бюсюреп, кеслерине энчи ишчи кийимле тикдиредиле. Бюгюн ол бизни ушакъ нёгерибизди.

- Фариза, сен бу усталыкъны къалай сайлагъанса? Юйдегиле уа ыразымы эдиле?

- Не заманда да тигиу бла кюрешген ишни бек жаратханма. Биз юйде тёрт эгеч бла бир къарындаш болабыз. 90-чы жыллада школдан сора КъМКъУ-ну дизайн колледжине барама дегенимде, атам, тиширыугъа керекли ишди деп, ыразы болгъан эди. Аны себепли мен ол окъуу юйню биринчи выпускниклерини санында болама.

Суратла ишлегеними, тикгеними устазларым бек жарата эдиле, окъууну бошай туруб а, дипломуму белгили художник Руслан Цримовну башчылыгъында жазгъанма. Диплом ишими хазырлай туруп, анга эки кере тюбеген эдим. Къоруулау кюн келгенинде уа, тынгылы этгенсе буюрулгъан ишинги деп махтайды, ызы бла уа колледжге устаз этип аладыла. Алай къауум замандан юйюр къурап, Кисловодскга кетерге тюшеди.

Талай жылдан а артха, Нальчикге къайтып, сюйген ишими къолгъа алып, тири кюрешип башлайма. Миллет оюула салып, бюгюнлюкге жарагъан тюрлю- тюрлю кийимле къурайма, нек дегенде, эртте замандача, узун чепкенлени кийип турургъа къыйынды, кесибизни миллет хазнабызны уа тас этип къойсакъ сюймейме.

- Жашауунгу бу усталыкъ бла байлагъанынга сокъураннганынг болгъанмыды?

-Угъай,  ишими бек сюеме. Сабийлерим къагъанакъла болуп, тигиу бла кюреширге хазна заманым болмагъанда,  бек тансыкъ бола эдим. Жангы затла къураргъа термиле эдим. Иш тынч болмагъанлыкъгъа, мен мында солугъан этеме, башынгда бир сагъышларынг, жарсыуларынг болса да, ол аланы селейтирге болушады. Аны хайыры бла да кёп жангы адамла бла да тынышама, юслерине ариу ушагъан кийимле тигип, ыразы эталгъаныма да бек къууанама.

Белгилисича, энчи юлгю хар адамгъа да бирча ариу жарашып къалмайды, айтханлары ушамазлыгъын ангылап, кесими оюмума кёре тигип бергениме бюсюреп кийселе уа, къууанама.

- Сен кесинге, юйдегилеринге да тиге болурса? Къол ишинги адамланы юслеринде кёрсенг, къууанамыса?

 - Къыйыным зыраф болмагъанлай, адамла аны жаратып, хайырын кёрселе, ыразы болама. Къызчыкъладан бири тёртюнчю классны бошагъанында, выпускной баллгъа школ ызгъа кёре, узун жыйрыкъ этген эдим, сабийле, аны жаратып, тёгерегин алып къарай эдиле. Тамата къыз да бу усталыкъ бла кюреширге сюеди.

- Мында фахмулукъ, усталыкъдан сора да, тёзюмлюк да керек болур? Адам быллай кийим сюеме деп келсе, неден башлайса ишинги?

- Мени оюмума кёре, тёзюмлюк хар ишде да керекди. Атам хар заманда барыгъыздан да Фариза тёзюмлюдю деучю эди. Юсюне кийим тикдирирге адам келсе, эм алгъа кесими оюмуму айтама, артда аны къагъытда ишлеп, къаллай боллугъун кёргюзтеме. Ушатса уа, юлгюлерин хазырлайма, къаллай къумачдан тап боллугъун да сайлайбыз.

Келинчикле миллет оюула бла той жыйрыкъла тикдирирге терк-терк келедиле. Барысы да бирча болмазча, жангы, сейир затла къошаргъа да сюеме. Сёз ючюн, чепкеними бир тюрлюсюню сейирлиги недеди десегиз, стилине «трансформер» дейдиле. Жаулугъу капюшонча да болады, жайылгъан да этеди, башха кийгенде уа, ол бек ариу кёрюнеди.

«Токио-бар» ресторанны ачылыууна кийимле къураргъа керек эди. Оюмларымы кёргюзтгенимде, аланы ушатмай, тюрлендирип башлайдыла. Ахырында кеслери къурагъанны жаратмай, мени оюмума келип, алагъа бюсюреп, ол стильде этген эдим ишчилени кийимлерин.

- Фариза, сен кёп фестивальлада, эришиуледе да алчы жерлеге тийишли болгъанлай тураса. Санкт-Петербургда Шимал Кавказны дизайнерлерини «нАРТы» деген кёргюзтюуде да болгъанса. Аны юсюнден да айтсанг эди?

- Ол бек уллу фестиваль болгъанды, ары Россейден, тыш къаралладан да белгили модельерле, стилистле да келген эдиле. Анда Шимал Кавказны культурасы, тарыхы, миллет кийимлери бла шагъырейленирге амал болгъанды. Хар миллетни да бир дизайнери келген эди, мен да нёгерим Шакъманланы Гульнара бла да анда жюрини «Балкария» деген коллекциябыз бла танышдыргъанбыз.

Ынналарым Шаханланы бла Абайланы тукъумларындан къалгъан чилле жаулукъ бла кямарны да элтген эдим. Анда бюгюнлюкде киерге жарагъан миллет накъышлары бла кийимлени эм келин жыйрыкъланы кёргюзтгенбиз. Ала барысы да миллет чепкенлерибизге кёре этилгендиле, аны себепли ынналадан къалгъан кямар, жаулукъ да ала бла бирге аламат кёрюне эдиле.

Жюри биз элтген ишлени жаратып, уллу багъа берген эди. Фестивальны жабаргъа да коллекциябызны сайлайды, алай бла Газаланы Алимни «Балкария» деген жыргъа бизни коллекциябызны энчи сахнагъа чыгъарып, фестивальны жапхан эдиле. Ары элтген чепкенлерибизни жаратханла кёп болуп, аланы анда окъуна сатып алгъандыла.

- Гинжилеге да дарий къумачдан бир да болмагъанча ариу миллет кийимле тикгенинги билебиз. Ол да тынч болмаз?

- Бу проектни Дудланы Алина бла бирге башлагъанбыз. Мен юйюрлеге да энчи миллет оюулары бла кийимле тигеме. Сора Алина гинжиле ишлеп, мен а адамлагъа тикген жыйрыкъланы алагъа да хазырлайма. Уллу адамгъача, хар неси да энчи тигиледиле, накъышлары да минчакъла бла этиледиле. Аллай гинжилени сюйгенле да асламдыла, алай алагъа кийимни тикген тынч иш тюйюлдю, кёп заман, къыйын да кетеди. Энди барлыкъ фестивальлада аллай къауум гинжини да кёргюзтюр умутлума.

- Мындан ары уа къаллай муратларынг бардыла?

- Жаш тёлю бла байламлы талай проект къурагъанма. Аланы келе тургъан Малкъар халкъны жангырыу кюнюне хазырларгъа муратым барды. Шёндю интернетде оюмунгу кёрселе, башхала аны кеслерини проектлерича хайырланып башлайдыла. Аны ючюн эндиги проектлерими ол байрамгъа жууукъ заманнга хазырлап,  туура этерге сюеме.