АНАМ, НЕК ЭТДИНГ АЛАЙ…

Жашау халла

Тюзюн айтсам, Асиятны сёзюн тышына чыгъарыр акъылда тюйюл эдим. Тенг къызынгы хапарын элге жайгъан иги тюйюлдю. Иги тюйюлдю угъай, айыплы ишди. Бу хапарны не ючюн жазгъанымы себебин былайды деп айталлыкъ тюйюлме: Асиятны анасына ачыу эргеми, огъесе Асхатны аллында сёзюне табылмагъанда Асиятны бир тюрлю терслиги болмагъанын ачыкълар ючюнмю? Билмейме. Алай тенг къызым ёмюрден ахыргъа харам этип къоярыкъ эсе да, хапарны айтмай а болмайма.

Къыш кюн эди, тёгерекни сууукъ къаты тутуп, Хасаниягъа жюрюген автобусну сакълагъанла да сууукъдан бек жунчугъандыла. Автобусну келиучю заманы эртте окъуна озуп, ала эрттеден сюеледиле да,  бютюнда аны ючюн. Асият алайда сюелген адамладан бир жанлы кетип, ары-бери атлайды.

Бирде къолларын аузуна элтип, аланы кеси тылпыуу бла жылытыргъа кюрешеди, бирде къундуз жагъалы пальтосуну къойнуна сугъады. Атлагъанын тохтатхан сагъатында да бир да аякъларына тынчлыкъ бермейди, аланы табанларын бир бирге къакъгъанлай турады. Къызыл тамгъалары агъын, къарасын да хорлагъан кишмир жаулугъуну къанатын бетине чёргегенди. Аны бетинде кёзлеринден сора эсленнген жери жокъду.

Бир заманда алайгъа Асхат да келип сюелди. Хасаниячыла бек алгъа аны ариу сахтиян къолкъапларына бла анга дери Нальчикде киши жюрютюп кёрмеген портфелине, сора башында картузча ишленнген мухар бёркюне эс бурдула. Асхат эки жылдан бери да Бакуда аспирантура­да окъугъанын кёп адам билмей эди. Автобус сакълагъанладан бир-экеуленден къалгъанла аны сансыз этип къойгъанлары да ол себепден болур эди. Сансыз этип десем да, кеслери бла бир элде жашагъаннга санап, yллу барды, келди сурамадыла. Асият да аны кеч эследи. Алай ол Асхат бла саламлашыргъа термилгенлей сюелди, жеринден тепмегенлей. Ол сагъатда аны жюреги, алай жылынды, юсюне жай айны къызыу кюню тийгенча болду. Асият, жаулукъ къанатларын энишге бошлап,  бетин ачды, пальто жагъасын да артха къайырды. Асхат а аны эслемейди. Кесини аякъ бурунларына къарагъанлай сюеледи. Бусагъатда Асият Асхатны къатына барып: «Сау кел, «профессор», (Асият туугъанлы да Асхатха «профессор» деучюдю), деп, къолун тутханлыкъгъа,  бир киши да айып этерик тюйюлдю. Ала биринчи классдан башлап, университетни бошап кетгинчинге дери бирге окъугъандыла.

Элде аны билмеген ким барды. Алай бюгюн Асиятны эки аягъы аны Асхатны къатына элтирге унамайдыла. Къатына барса да, бир сёз айталмазлыкъ сунады къыз.

– Бу аман сагъатлы боллукъ автобус бюгюн къайда къалды? – деди ичинден къызып тургъанладан бири, къоян териден ишленнген бёркюн башындан тешип, къолтукъ тюбюне ура.

Ол дагъыда бир затла айтып чамланды. Китапха жазылмаучу сёзле окъуна ычхындыргъан болур эди дейме. Ол заманда халкъ бир кесек сагъайды. Асхат, да Асиятны олсагъатда эследи. Жаш, портфелин тюз сюелген жеринде къойду да, къыз таба терк-терк атлады. Асият анасындан аш сакълагъан къарылгъач балача, башын  алгъа узатды. Аны жаулугъу башындан тешилип, инбашларына тюшдю.

Ала аллай татлы тюбешиуню, бир бирни ол халда тансыкълауну бу жолгъа дери бир да сезмегендиле. Аланы ахшы муратлары, бир бирге жюрек сезимлери да биргелерине жашап тургъанды. Ала къол тутушханда, жюрек тебиулери кеслерине эшитилгенча болду. Бир бирге къарагъан кёзле да ёмюрлюк сюймекликни толу хапарын айта эдиле. Асиятны къоллары, эринлери, кёз ганжилери да къалтырадыла. Асхат аны къолларын кесини ууучуна жыйып, къаты къысды. Сора бир кесекден Асхат къолкъапларын Асиятха берип, жаулугъун да башына къаплады, пальтосуну жагъасын да ёрге кётюрдю.

– Кет, бусагъатдагъы жаш тёлюге аман кюн келсин, – деди арлакъда сюелген бир къара жух къатын. Баям, базары болгъан болмаз эди, жаулукъ къанатлары четенинден ёрге къарап тура эдиле. – Бет жокъду. Былайда халкъ жыйылып тургъанлай аланы эте тургъанларын кёремисе?

– Э-э-къыз, не юресе ит юрген кибик, ала жууукъ адамладыла, – деди экинчи къатын.

– Кеслерин мёлекчикле этип, не аманлыкъны да жаш адамлагъа жакъгъанла жанымы аладыла.

– Ит а сен бол, – деди алгъа сёлешген къара жух. – Кёремисе аны, аузум барды деп сёлешгенин. Сени кибикледиле, жаш тёлюню бу чекге жетдиргенле.

Тиширыула теренден-терен кире тебиредиле. Асхат бла Асият а юйге жыяулай кетерге оноулашып, алайдан айырылдыла.

– Асият, къалай жашайса? – деди Асхат иги кесек жол къоратхандан сора, аузундан сёзю кючден чыгъа.

– Ангылаймыса?.. Санга бу жолча тансыкъ бир за­манда да болмагъанма. Билемисе Асият?

Къыз тынгылауну басханлай барды. Жаш а сёлешеди, ауазы къалтырай.

– Не заманнга дери турлукъбуз былай? Нек айтмайса бир зат?

– Не айтайым, Асхат? Бек тынч турама, сабийлени окъутама.

– Билемисе, Асият! Он жылны жюрегими теренинде сакълагъан сёзюмю дуниягъа ачыкъ этмей болмайма, – деди Асхат, тамагъын ариулай, кесине уллу таукеллик ала, – мен сени сюйген этеме.

Ол сагъатда тау да, таш да, къалын агъач да, Нальчик суу да анга къошулуп, къычыргъанча эшитилди Асиятха. Къыз, алгъа баралмай, сюелип къалды. Асият ол сёзлени эшитирге бек эрттеден термиле эди. Кеси уа бир заманда да айталлыкъ тюйюл эди «сени сюеме», – деп, къыз намысына уялмай, ёмюрюнде ол ишни сынамай къаллыкъ болса да.

– Асият, мен сени кесимден эсе бек сюеме, – деп къычырды Асхат.

Ол заманда Асият башын ёрге кётюрдю да, эринлери къалтырай, Асхатны кёзюне къарады. Сора назик къолчугъун ёрге кючден кётюрюп, аны аузун жапды. Асхат, аны кесинден да уялмай, Асиятны къол аязын уппа этип жиберди.

– Бетсиз, – деди Асият анга.

– Битеу дуния билсин мен сени сюйгеними, – деди Асхат да. – Тамбладан озмай оноуубузну этерге керекбиз. Мен эки кюнден артха къайтырыкъма. Эшитемисе? Тамбла Нальчик башында кеси школубузну къатында сакъларыкъма сени. Эшитемисе?

– Эшитеме, Асхат, – деди Асият, бир кесек эс таба.

– Сагъат онда, охому, Асият?

– Охо, Асхат.

Алай дунияда сюймекликни хорларгъа кюч жокъду дегенлери ётюрюк болуп чыкъды. Угъай, алай айтып къоймайыкъ. Алыкъа жаш жюреклени бирге тюбериклерине умутсуз тюйюлбюз. Болсада, Асиятны анасы экинчи кюн къызын эшикге чыгъаргъа къоймады.

– Ыйыкъдан бир солуу кюнюнг барды да, ол кюн да бир затыма жара, – деп тохтады анасы Асиятха, – жангыз атлам этерик тюйюлсе жарлы къарындашымы жаны ючюн. Ангыладынгмы?

Асият экинчи кюн да чыкъмады юйден. Ишине да бармай, ауруп жатды. Асхатдан алгъан письмосу уа аны кёзлерине къан чапдырды: «Асият, кёз жарыгъыма сени санап жашадым. Кёзюмю аузума къапдырдынг, кюнюмю замансыз батдырдынг. Энди манга неден да не...».

Къыз тёшегинден белин ёрге кётюрдю да, башын эки тобугъуна жюклеп, терен сагъышха кетди. Бир кесекден а аны кёлю толду, кёзлеринден жилямукъла чыкъдыла. Юйдегиле аны жапсарыргъа кюрешдиле. Алай ол бир кишини сёзюн да эшитмей эди. Асият ахырында: «Анам, нек этдинг алай?» деп, башын жастыкъгъа тиреп, жюреги къаннгынчы жиляды.

Холаланы Марзият.
Поделиться: