Жётел: ол аурууну ышанымыды, огъесе?..

Жётел: врачха ашыгъыргъа керекмиди? Огъесе юйде бал, наныкъ эм башха халкъ амалла болушурукъмудула? Аны юсюнден биз  Чегемде поликлиникада врач Мокъаланы Лейля бла ушакъ этгенбиз.

-Жылы кийинмесенг окъуна, жётел этип башлайса. Бирде ол буууп къояды деп, алай къыйналыргъа тюшеди. Докторгъа ашыгъыргъа керекмиди?

-Сёзсюз, барыргъа керекди. Не тюрлю багъыу да  диагнозну тохташдырыудан башланады. Жётелден ауругъан саусузгъа уа аны  магъанасы бек уллуду: бир тюрлю жётелден багъылыргъа  жарагъан дарман ол аурууну башха тюрлюсюнден къутулургъа арталлыда болушмайды, аны къой, адамгъа хата окъуна келтиреди.

Жётелигизге, эс буруп, тынгылачыгъыз. Сизни тамагъыгъызны чибижи кюйдюргенча бола эсе эм тохтаусуз  жётел къыйнай эсе, аны хатасындан жукълаялмай эсегиз, ол къургъакъ жётелди. Быллай жётелге врачла непродуктивный дейдиле: аны кезиуюнде кёкюрекни эм къарынны шаугютлери бек къыйнайдыла, алай бизни чархыбыздан бир тюрлю продукт (хыппирик, бурун суу) чыкъмайды. Ол бош, тамакъда жётел рецепторланы къозгъагъан  къургъакъ жётелди. Андан жётелге къажау дарманланы болушлукълары бла къутулургъа боллукъду.

Продуктив  жётел  а андан арталлыда башха  тюрлюдю – аны кезиуюнде аууздан, бурундан да суусун затла чыгъадыла. Бу затны билсегиз игиди: солуу жюрюген богъурдакъны, ёпке башланы эм ёпкелени хыппирикден тазаларгъа керекди, алай этилсе, жётел селейеди. Хыппирик терк кетмей эсе неда ол асыры къалын эсе, чархыгъызгъа болушургъа  тийишли дарманланы ичерге керекди.  Жётелден багъыуда къурамларында наркотик кодеин неда муколитик болгъан дарманланы хайырланадыла.

Ала хыппирикни кетерирге эм жукъаландырыргъа болушадыла. Жётелден багъыуда кодеини болгъан дарманны кёп хайырланадыла. Ол тюз тюйюлдю, аллай дарманны саусуз эм ахырында  башха дарманла болушмасала  ичерге керекди.

Бу тюрлю ауруудан багъыуда  жаланда кодеинни неда  анга бек ушагъан декстрометорфанны кеслерин хайырлансагъыз игиди. Нек дегенде аланы мурдорларында жарашдырылгъан дарманлада дагъыда хыппирикни кетерген башха затла да бардыла.  Ол а артыкъ тап тюйюлдю: аны къурамында затланы   тюрлюлери хыппирикни кетерирге болушадыла, башхалары уа ол тюрлю ишге къажау турадыла эм жётелни тунчукъдурадыла. Бу тюрлю кемчилик продуктив  жётелден багъыуда бютюнда  бек эсленеди.

-Дарманладан сора да, юйню ичинде болум жётел бла байламлы болургъа боламыды?

-Хау, юйде болумну магъанасы да уллуду – отоуну ичинде  таза мылыракъ  хауа болургъа тийишлиди. Алай болур ючюн а, отоуну ичинде суу къуюлуп тургъан тазны тутаргъа неда сууда жибитилген жан жаулукъну тагъып турургъа керекди. Суусун затланы да не къадар кёп – кюнню ичинде бек азындан 6-8 стаканын – ичерге керексиз.

-Къайсы дарманла игирекледиле?

Жётел къургъакъ эсе эм бек къыйнай эсе:

-Кодеинни мурдорунда жарашдырылгъан комбинациялы дарманла (Коделак, Терпинкод Н, Тедеин, Теркодин);

-декстрометорфандан жарашдырылгъанла (Робитуссин) эм аны бла комбинациялы дарманла (Гликодин, Турсин Плюс, Алекс Плюс);

-бутамиратны дарманлары (Синекод, Панатус, Омнитус).

Тамакъда жётел рецепторланы была  шошайтадыла:

-преноксдиазин (Либексин);

-кёп тюрлю жыйымдыкъла, сиропла, чайла, эмилирге керекли таблеткала, леденецле, лакрицаны, солодканы, акъ акацияны, агъач баллини экстрактлары къошулгъан пастилкачыкъла (Пектуссин, Глицерам, Ликорин эм  башхала);

-Каметон эм Ингалипт спрейле.

Хыппирик къыйын кете эсе:

 Хыппирикни кетерирге болушхан дарманла:

-бромгексин къошулгъанла (Бромгексин, Солвин, Аскорил);

-амброксол къошулгъан дарманла (Амброксол, Амбробене, Лазолван, АмброГексал, Халиксол, Коделак, Бронхо, Амбросал, Флавамед);

-карбоцистеин къошулгъан дарманла (Флуифорт, Флюдитек, Либексин Муко, Бронхобос);

-ацетилцистеин къошулгъан дарманла (АЦЦ,Н-АЦ-ратиофарм, Флуимуцил, Ацестин)-хыппирик аз чыкъгъан заманда иги болушадыла.

Хыппирикни кетерирге болушхан ханс дарманла:

-алтейден, анисден, девясилден, мать-и-мачехадан, ит тил чапыракъдан, росянкадан, фиалкадан жарашдырылгъан дарманла (Бронхикум, Бронхосан, 1-чи-3-чю номерли жыйымдыкъла, Доктор Мом, Ликорин, Мукалтин, Пектуссин, Пертуссин, Термопсис эм башхала).

-Халкъ амалла уа?

-Жётелни тохтатыргъа кёп халкъ амалла бардыла. Сютню къайнатып, ол бираз сууугъанлай, жылы сютге бал, сары жау къошуп ичедиле. Дагъыда бир жыйырма-отуз минутха кёкюрекде эм сыртда жюрекден къалгъан башха жерге хобуста чапыракъланы салыргъа болады. Аланы къайнагъан суугъа салып, ызы бла бал сюртюп бир жанына, бал жаны бла уа кёкюрекге, сыртха салып, юсюн целлофан эм бир жылы зат бла жабаргъа керекди. Быллай компрессни кечеге къояргъа жарамайды. Алай халкъ мадарла бла да, врач айтмай, хайырланмагъыз. Жаз башы тынгылы келип тохтагъынчы  жылы кийинигиз.

Байсыланы Марзият.
Поделиться: