Татыулу ашарыкъ

Тауда жашау этген не къыйын эсе да, таулула жашауларын бек тап къурай билгендиле. Юйлери тынгылыла, ташдан. Ашлары да татыулу. Къош бишлакъны шахар базарлада да излей келгенле аз тюйюлдюле, оруслу, башха миллетлиле да. Биледи ким да керти ашны хайырлылыгъын!

Таулула  мал тутуп башларын алай  кечиндиргенлери себепли, ашлары-суулары да аны бла байламлыды, сютден кёп тюрлю ашарыкъла этгендиле. Аладан бири – къош къаймакъды. Биз бюгюн  окъуучуларыбыз жазгъан къагъытларына кёре рецептин билдиребиз эм аны бла байламлы бир акъсакъалны хапарын басмалайбыз.

Айран этерге сютню къайнатып, отдан алып, сууутургъа салгъан заманда, башында чапыракъча къалынлыкъда аны башы къатады. Сора аны жаркъагъа чулгъагъандыла. От жагъа тийресине салып къатышдыргъандыла. Экинчи кюн да, биягъыча этип, къаймакъны юсюне къошхандыла. Алай эте, агъачны юсюне килограмм чакълы, бирде уа андан да артыкъ, къаймакъ жыйылгъанды. Анда-мында юсюне туз себе тургъандыла. От жагъадан узакъ болмай тургъаны ючюн, агъач отну жалыны да кире, анга энчи татыу бергенди. Аны бир къапхан татыуун бир да унутмайды.

Къош къаймакъны таулула бек сыйлы ашарыкъларындан бирине санагъандыла. Аны бла хурметли къонакъланы да сыйлагъандыла. Жайлыкъгъа чыкъгъан малчыла уа элде ныгъышдагъы акъсакъаллагъа деп къош къаймакъны уллуракъ этип жиберип болгъандыла. Аны къошдан элге баргъан малчыдан жибергендиле. Ол да алгъа акъсакъаллагъа къайтып, саугъаларын берип, юйюне андан сора баргъанды.

Ныгъыш таматасы уа сыйлы ашарыкъны къолгъа алгъандан сора аны келтиргеннге, жарашдырып жибергенлеге ариу алгъышла этгенди, элине-журтуна да тынчлыкъ-ырахатлыкъ тежегенди. Андан сора жанында олтургъан нёгерлеринден бирлерине берип юлешдиргенди.

Юлешген да тынч иш тюйюл эди. Ныгъышдагъылагъа хар бирине да юлюш этерге керек эди.  Ары уа къартланы биргелерине сабийле да келгендиле. Ала уа ныгъышны бир жанында ашыкъ ойнагъандыла неда жыгъышхандыла. Бирде уа жашыракъ адамла тери да ийлегендиле.

Къош къаймакъны дагъыда бир магъаналы ишде хайырланнгандыла. Ол да неди дегенде, жаш жаратхан къызына акъылын билдирир эмда аны оюмун да билир ючюн сюймекликни белгисинча аны жиберип болгъанды. Асламысында кеси иги таныгъан, къызгъа да жууукъ жетген, экиге-ючге айланнган къарындашындан. Саугъа келген къыз жашха бюсюресе, аны бла юйюр къураргъа ыразы болса, ол да келечиден жашха бир белги жибергенди. Сёз ючюн, къол жаулукъ, жюн чындайла дегенча былай бир ууакъ-тюек зат. Башха мураты болгъан къыз а къош къаймакъны алмагъанды, аны бла башха акъылы болгъанын билдиргенди.

Бу аламат ашарыкъны юсюнден айтхан акъсакъал, сабий заманын эсине тюшюрюп, быллай бир хапар айтхан эди: «Урушну аллында жашладан бири экиге айланнган эгечиме менден къош къаймакъ жиберген эди. Манга ол заманда  он жыл бола эди. Жашчыкъла бла ойнай тургъан жеримде бир жанына чакъырып, къолума бир чулгъамны берип, кимге не айтып, къалай берлигими ангылатып жибереди. Мен а, жолда бара, ойнап тургъаныма да ач болур эдим, чулгъамны ачып, башындан бираз ашайма. Сора къалгъанын къызгъа берирге уялып, бир жанына быргъап къояма. Жашха уа бергенме, ол манга бир зат да айтмагъанды деп къояма. Ол кюз артында бола турады. Жайда уа уруш башланды. Жашны аскерге алдыла. Ол андан къайтмады. Андан сора биз да кёчюрюлдюк. Андан да къайтдыкъ. Дагъыда къауум жылдан мен ол эгечиме тюбеген эдим. Сора къош къаймакъны, аны жиберген жашны да хапарын айтдым. Энди жыл саны да келген, акъчач тиширыу манга къарай кетип: «Ай, хомух а, къаймагъын ашагъан эсенг да, таякъчыгъын окъуна келтирсенг эди уа. Къаллай бир сакълагъан эдим мен аны белгисин. Ненча кечени жукъусуз ётдюрген эдим, бирде жиляй, бирде уа ахтына, андан бир хапар сакълай. Тойда танышхан эдик, къолтукълашып, абезехге баргъан кезиуде. Тепсей, тёгерекге баргъан кезиуде къол аязы бла баш бармагъымдан къысхан эди. Мен да, анга ыразылыгъымы билдире, къолуму артха алмагъанма, бир-эки лакъырда да этген эди. Андан сора мен андан белги сакълап турдум. Ахырында уа бюсюреген болмаз, сёзюмю жаратмай, кёлю къалгъан болур деген эдим. Сора сылтауну башы уа сен кёре эдим», - деп, манга кёлкъалдысын билдирди. Айтханыма чогъож болуп, мен алайдан теркирек кетип къалдым. Эски жарасы ачылгъан эгечибиз а мени таба бурулмады. Озгъан кюнлери аллына келип къалгъанча, терен сагъышха кетип, алайда олтуруп къалды».

Къаллайды жашау! Алгъын жаш адамла бир бирлерине белгилени къалай бергенлери бек сейирди. Озгъан ёмюрледе турмушну бир къыйырын эшитсенг окъуна, тамашагъа къаласа…