«Сабийле дерсиме сюйюп келселе, алагъа ол ауур кёрюнмегенин сезсем, къууанама»

Устаз усталыкъны сайлап, анга кертичилей къалып, жаш тёлюню къадалып окъутханладанды Шауаланы Мадина. Ол тамата педагогду. Аслам жылны ичинде Нальчикни онсегизинчи номерли мектебинде математикадан дерсле бере, сынамлыгъа саналады. Биз, анга тюбеп, школ жашауну, дуниягъа кёз къарамыны эм бирси затланы юслеринден да ушакъ этгенбиз.

- Мадина Исмайыловна, адам таматаракъ бола барса, жашаууну кёп затына башхача къарай башлайды. Сокъуранамыса устазлыкъ жолну сайлагъанынга?

- Ёмюрде да угъай! Сюйюп, кесиме да ыразы болуп, жаланда ма бу ишни эталлыкъма. КъМКъУ-ну тауусханымдан сора келгенме бери математикадан окъутургъа. Атам Къулийланы Исмайыл алай къууаннган эди анга. Устазлыкъ ишни бек сюйгенди. Менден сора юйюрде сабий болмагъаны ючюнмюдю, билмейме, педагог болгъаныма ёхтемленнген да этгенди.

Биринчи ишлеп башлагъанымда школда директор Текуланы Азрет Камалович эди. Ол билим бериуге уллу къыйын салгъаны кёплени эсиндеди. Тюз жолну юйретгенине, ангыламагъаныма тюшюндюргенине ыразыма.

- Бюгюннгю болумлада устаз кесин къалай сезеди?

- Баям, педагогга бир заманда да тынч болмагъанды. Бусагъатда да бизге бек къыйынды ишлеген. Шёндю сабийле да акъыллыладыла, кеслерини право эркинликлерин да биледиле. Ол аман тюйюлдю. Алай а дерсинг сейир болурча этген, окъуучуну кесинге тынгылаталгъан тёзюмлюлюкню, сабырлыкъны да излейди.

Билемисиз, бизни жаш тёлюбюз аламатды. Ала школну таууссала бютюн ангылайдыла устазны къыйынын. Арт кезиуде ала бла ушакълашсам, педагог болургъа излегенлени саны кёбейе баргъанына сейирсиннгеним бла бирге къууаннган да этеме.

- Айхай да, шёндю дерс берир ючюн мел бла къанга азлыкъ этгенлерин билмеген жокъду. Кесинг белгилегенча, ала сейир болурча, школда онгла уа бармыдыла?

- Хау, компьютерлерибиз да жетишедиле, интерактив къангала, проекторла да бардыла. Бусагъатда дерсни сейир этерча амалла асламдыла, жаланда ишлеген эт ансы. Сёз ючюн, бир-бир устазла Жарыкъландырыу эм илму министерство къабыл кёрген сайтланы да хайырланадыла.

- Шёндю ФГОС-лагъа тийишлиликде дерследен тышында ишге да аслам эс бурулады. Сизде уа ол къалай къуралгъанды?

- Школ тюрлю-тюрлю арала бла келишимле этип, мында иги кесек кружок да барды. Мектебибизни бир сменнге кёчгенини да ол жаны бла себеби уллуду. Эрттенликде дерслерине баргъан сабийлеге тюшден сора жанлары сюйген зат бла кюреширге заман къалады.

Сора факультативлени, электив курсланы юслеринден да айтырыкъ эдим. Ала ыйыкъгъа бир кере боладыла. Билемисиз, программа асыры уллудан, дерследе ЕГЭ-ге неда ОГЭ-ге хазырланыргъа онг болмайды.

- Устазны солуу заманы уа бармыды?

- Иги тынгылы ишлейме десенг, кертисин айтханда, ол бек аз къалады. Коллектив бирге жыйылгъанда биреуню иги аш эте билгенин махтасала, биз аны оюннга буруп: «Аллай заманы бар эсе, сора аламат ишлемейди», - деп да кюлюучюбюз. Болсада хар неге да заман табалгъан шёндюгю дунияда жигитликди.

Школдан сора да, «Эрудит» сабий чыгъармачылыкъ арада ишлейме. Аз да онгум болса, юйюрюм бла солургъа неда Кёнделеннге жууукъларыбызгъа барыргъа сюйюучюме.

- Адабият чыгъармала уа окъуймуса огъесе санга тарихле бегирекми жууукъдула?

- Азербайджанлы жазыучу Элчин Сафарлини китапларын жаратама. Аланы окъуй, карандашымы къолумдан кетермейме. Стилистикасы сейирди, афоризмлери уа – бютюнда.

Философия, психология бла терен оюмлуладыла чыгъармалары. Аны себепли ала манга жашаууму бир чакъларында болушлукъ бергенчадыла.

- Школда биринчи дерсинг а эсингдемиди?

- Болмай а! Мен кесим да бу мектепни тауусханма. Университетден сора келгенимде тогъузунчу классда бергенме дерсни. Къоркъгъан, абызырагъан да этгенме. Алай окъутхан устазларым юйренирге болушхандыла.

Эм алгъа ишлеп башлагъанынгда биреуню эниклейсе. Мен да математикадан окъутхан устазым Лидия Васильевна Пчелинаны эсиме тюшюрюп, дерслеге алай хазырланнганма.

- Тёгерекде бола тургъан затладан нени тюрлендирлик эдинг, къолунгдан келсе?

- Адамланы айлыкъ хакъларын. Ким биледи, ангыламазлыкъла да болурла, алай эрттенден ингирге дери иш юсюнде тургъанла  жумушларын тынгылы этер ючюн сабийлериме не ашатайым, не кийдирейим деген сагъышдан азат болургъа, тийишли, даражалы да жална алыргъа керекдиле. Кёзлери артха, юйлерине къарамай, жумушларына берилирге да.

- Бусагъатдагъы школну айныуун неде кёресе?

- Билим бериуню качествосун игилендириуде, анга къыралны тутхучлулукъ этиуюнде. Андан сора да, атала-анала бла байламлыкъны кючлеп, юйретиу ишни биригип бардырыуда.

- Усталыгъынгы айтмасакъ, жер юсюнде нени багъалайса?

- Юйюрюмю –анамы, айып этмегиз, ёсдюрген сабийлерими. Андан къалса, табийгъатны, жолоучулукъну сюеме. Берген сёзлерине кертичи болгъан адамланы хурметлейме.

- Ишингден зауукълукъ къалай бла табаса?

- Эм алгъа аны сюерге, анга жанынг, къанынг бла да берилирге керексе. Баш ием Шауаланы Рашит ишими магъанасын ангылагъаны да болушады.

Сабийле дерсиме сюйюп келгенлерин, алагъа ол ауур кёрюнмегенин сезсем, къууанама. Билим бергенинден сора да, устазны борчу – жаш тёлюню юйретиудю. Аны себепли окъутханларым ариу къылыкълыла болсала, тамбла жамауат ичинде хурметли инсанла болуп, жашауларын да тюз къурарыкъларына ийнанама.