«Прививка салдырыу аурууну женгилирек кётюрюрге болушады»

Бусагъатда  бу къышда экинчи-ючюнчю кере грипп болгъанла бардыла. Некди алай? Аны юсюнден врач-инфекционист Аппайланы Шамил бла ушакъ этгенбиз.

- Шамил, къыш жаланда январьда кесин танытды. Ары дери бек жылы эди. Анга да къарамай, ауругъанла асламдыла. Некди алай?

- Къышда сууукъ болса, бютюн игиди. Къар да жаууп, хар зат тазаланады. Быллай жылы къышлада ауругъанла кёп болуучудула. Быйыл, кертиди, ауругъанла асламдыла. Айхай, адамла гриппден прививка да этмейдиле.

- Да прививка болушмайды, дейдиле?

- Болушады! Адам ауруса да, женгил ауруйду.

- Ачыкъ айтханда, «антиваксерлени» лекцияларыны хайырларындан, энди дарман салыргъа сюйгенле бек аз болурла?

- Былтыр бизни инфекция бёлюм башха корпусха кёчген эди, битеу инфекция бёлюм гриппден къыйналгъанладан толуп. Коклюш а? Андан да этмейдиле прививка. Ол а бир тийсе, сабий сау юч айны жётел этгенлей турады. Не иги дарман да бер, юч айны къыйналады!

- Дарман салыу балачыкъны сакъат этип къояргъа боллукъду, деген оюм да жюрюйдю?

- Дарман салырдан алгъа педиатргъа барып, сабийни саулугъун тинтирге керекди. Ауругъан кезиуюнде прививка этерге жарамайды.

-Сабийге тёрели грипп тийген эсе, аны температурасы  терк кётюрюлюп тебирейди эм къысхан жётел башланады. Не этерге тийишлиди ол кезиуде?

-Аллай болумла диагноз чыгъарыргъа чырмаудула.  Аны бла бирге, гриппни вирусуча кёрюнюп, башха жукъгъан ауруу бугъаргъа боллукъду.  Жаланда врач  ангыларыкъды аллай затланы, вирусну къайсы тюрлюсю жайылгъанын билип, анга келишген багъыуну да жаланда ол жазаллыкъды. Алайды да, сабийни  температурасы кётюрюлгенлей,  сагъыш да этмей, терк болушлукъ тапдыргъан службаны чакъырыгъыз.

- Гриппни бла ОРВИ-ни жайылгъанларыны кезиуюнде ата-анала не  амалланы хайырланыргъа тийишлидиле?

- Тышына чыгъардан алгъа сабийни бурунуна, профилактика амалча, интерферон мазьны жагъаргъа.  Ол вирусланы тамакъгъа ётюулерине чырмауду. Сёзге, эрттеден бери белгили оксолинка   гитче сабийлеге  жарашмай да къалады (бурунчугъун къургъакъсытады, аллергияны къозгъайды).

 Юйге къайтханлай,  бурун-тамакъгъа жабышхан вирусланы къурутур ючюн, бурунну тузлу раствор бла жууаргъа (неда тенгиз тузла къошулгъан спрей бла).

 Бурун-тамакъда иммунитетни кючлендирир ючюн буруннга  гамма-интерферон  растворланы чачдырыргъа (спрейле келишмеген сабийчиклеге уа капляла бардыла).

 Температурасы кётюрюлген эсе, сабийни санында-чархында вирусну къайсы тюрлюсю жайылса да, врач, баям, вируслагъа къажау препаратланы жазарыкъды (тамифлю неда  ингарон).

Аурууну экинчи  уруму къозгъалмаз ючюн врач айтханланы этигиз. Ата-аналаны борчлары аурууну къыйыннга айланнганы болмазча этиудеди (гайморит, отит, пневмония). Температурасы тюшгенликге, сабийни халине энтта да юч кюнню къараргъа тийишлиди (тышында айланыргъа ашыкъмагъыз).

Гриппден сора  гитчечиклени ёпкелерини воспалениясы къозгъалып, иги кесекни кесин билдирмегенлей да турургъа боллукъду. Алайды да, сабий игича кёрюннгенликге, жётел эте эсе, анга тынгылап, пневмония къоркъуу болгъаны бла болмагъанын айтырча  жангыдан врачны чакъырыгъыз.

-Вирусла къалай жайыладыла?

-Ауругъан адам классда чючгюрген эсе, аны тёгерегинде юч метрде вирусла жайыладыла, грипп неда ОРВИ болсун. Жумдуругъуна чючгюрген эсе уа - метр бла жарымда.

Жукъгъан ауруула школлада терк жайылгъанларыны сылтауу ата-анала  ауругъан неда алыкъа иги сау болмагъан сабийлерин дерслеге келтиргенлериндеди. Школчуну тамагъы, башы ауруй эсе, бурун суу эте эсе, аш эритиу системасында чурумла эслене эселе, аны юйде тутугъуз.

-Антибиотикле не заманда керекдиле?

-Антибиотикле не гриппни, не ОРВИ-ни вирусларын ёлтюрмейдиле. Ала ауруудан сора къарыусуз саннга-чархха бактериялы инфекция сингсе керек боладыла.  Болуучуду, аланы аурууну биринчи кюнлеринде буюрадыла, сейир этмегиз,  врач  осалгъа айланыргъа къоркъуу чыкъгъанын ангылап, профилактиканы къайгъысын кёрюп,  бу дарманны андан жазады (отитле, синуситле, терк-терк къозгъалгъан ангина бла ауруй тургъанлагъа кёбюсюнде).

Простуда вирусла, бегирек да грипп,  бактериялы инфекцияны  къозгъаргъа  боладыла.  Анга къажаулукъгъа керекдиле антибиотикле.  Аланы кеси аллыгъызгъа ичерге ахырысы бла да жарамайды, тийишли препаратны жаланда доктор буюрургъа керекди.

Халкъ рецептле - наныкъ чай эм аякъланы жылытыу, носкилеге татыран эм аркъагъа банкала-горчичникле салыу гриппни бла ОРВИ-ни жайылгъан кезиуюнде болушмайдыла, аны къой, заран тюшюрюрге да боладыла.  Жаланда наныкъ бла клюквадан сыгъылгъан сууну кёп ичиу бираз эс тапдырлыкъды.

-Температураны къалай тюшюрюрге боллукъду?

- Вирус инфекция тийсе, сабийлени температураларын тюшюрюрге къыйын болады.  Биринчи юч кюн (бирде уа беш окъуна) къызыулукъну хазна азайталмайса.  Ол кезиуде врачны чакъырыгъыз.

Температураны  ата-бабаларыбызны амаллары бла тюшюрюп кёрюрге да жарайды.  Гитчелени аракъы неда сирке суу бла ышыгъанны врачла дурус кёрмейдиле. Андан эсе уллу болмагъан жан жаулукъну салкъын суугъа сугъуп, аны уллу къан тамырла баргъан жерлеге салса игиди, мангылайгъа, жамызгъа, къолтукълагъа.

Къайтарып айтама: жыл сайын гриппден прививка этигиз. Аны хайырындан женгилирек аурурукъсуз.

Байсыланы Марзият.
Поделиться: