Тилчи хоншу

Масхара халда

Мухтар, жыл саны келген адам, эрттеден бери малчылыкъ бла кюрешеди. Кюн сайын, танг аласы жарыгъынчы туруп, юч-тёрт къычырым эл башына барады. Жыйырма-жыйырма беш ийнек сауады. Сютню эсепчиге ётдюреди. Сора мал орунланы тазалайды, куудушлагъа бичен салады.

Ол жумушланы этип бошап, бираз солугъанлай, ингир жетер, жангыдан малгъа къарау башланыр. Юйге уа кече ортасына жыйышыр. Алай эте жай-къышны, жыл-жылны алыша барадыла.

Юйде да мал тутады: сауулгъан эки ийнеги, къойлары, багъылгъан бугъасы. Алагъа ашы жетмей къалса, фермадан алады. Бирде, таматагъа соруп, анга кёргюзтмей элтген кезиулери да болады.

Бир жол фермагъа тартылгъан мирзеу аш келтиредиле. Мухтар андан юйде  малларына элтирге юлюш чыгъарады. Машок бла бирин сыртына кётюрюп, кече къарангыда ырбынла бла юйге тебирейди. Кеси кесине: «Не да болсун, ол антсыз Хасымгъа жолукъмай къутулсам эди», - деп келеди.

Андан а кёпле да къоркъадыла. Былай бир жашырын иш эте тургъанынглай, эбизе харбыздан чыкъгъанлай, аллынга ёре сюелип къалыр. Кёзю кёргенни уа олсагъатлай элге хапар этип жаяр. Юсюне да болгъанны, болмагъанны да къошуп. Жаратмайдыла адамла аны. Сюйген, сюймеген да андан кенгирек турургъа излейди. Ол кёрмей элде чыпчыкъ да уча болмаз. Кеси да Мухтарладан узакъ болмай жашайды.

Аны къоркъууун эте, жигитибиз жан-жанына къарай келе болады. Юйге жетерге кёп къалмай, энди къутулдум дегенлей: «Не ауур жюгюнг барды, Мухтар», - деген сёзле жюрегине бичакъ чанчылгъанлай эшитилдиле.

- Ай, ант жетмесин санга. Шайтанмыса-жинмисе, къайдан чыкъдынг, - деп ызына къарады.

Хасым а жууукълаша келип: «Не эсе да, жукълаялмай, бир хауа солуюм деп, орамгъа чыкъгъан эдим», - деди.

- Да, бек эркин арбазынг барды. Андагъы хауа жетмеймиди? Бери ажашыпмы келгенсе?

- Къалай эсе да келгенме. Машокдагъы уа не затды? Бюгюн фермагъа машина бла жарма ашыргъан эдиле. Баям, андан юлюш алып келесе?

Энди Мухтар  букъдуруп эталлыгъы жокъ эди. «Тюз ангылагъанса. Амалсыздан аллай бир гюнях иш этерге тюшгенди. Энди сен аны хапар этип айланма. Тюкеннге иги сыра келтиргендиле деп эшитгенме. Тамбла татыуун кёрюрсе», - деп, Хасымгъа хуржунунда болгъан жангыз ючсомлукъну къоншусуна узатды.

Ол заманда юч сом аман ахча тюйюл эди. Хасымны анга кёзю къарады да, башын бир жанына бурду. Къолу бла уа узалып, ахчаны алып, хуржунуна салды.

Андан сора сёз айтмай, эки киши да эки жанына кетдиле. Берген ахчасын къызгъаннган эсе да, Мухтар аны ауузун тыйдым деп, тынчайып жукълады.

Хасым а, тёшекге киргенден сора да, жукълаялмай кёп турду. «Ыхы, ахчаны алдым. Ауузуму уа тыялырмамы», - деп, кёп сагъыш этди.

Экинчи кюн эрттенликде Мухтар ишге тебиреди. Къабакъ эшикни ачып, орамгъа чыкъса, алайда уа Хасым сюелип. Аны кёргенде,  абызырап, жеринден тебалмай къалды: «Берген ахчам азмы болду. Юсюне къошаргъамы керек болур. Юч сомгъа уа тюкенден сатып алсам да чыгъарыкъ эди машок мал аш», - деп сагъыш этди.

Ол эс жыйгъынчы Хасым аны къатына келди да, ючсомлукъну узатып: «Ахчангы ал. Кече узуну сагъыш этип чыкъгъанма. Юч минг сом берсенг да, ауузуму тыяллыкъ тюйюлме. Халими уста билесе. Айып этме», - деп, эл аллы таба кетди.     

Османланы Хыйса.
Поделиться: