«Ушхууурдан сора юч сагъат озгъунчу жукъларгъа жатмагъыз»

Аш орун къыйнамай тургъанлай, бир кюнде уа сохуранынг келип, тамагъынг къыздырып, кюйдюрюп башлайды. Ол нек болады алай? Аны юсюнден врач Бёзюланы Жамиля бла ушакъ этгенбиз.

- Жамиля, сохурандан къыйналып башлагъанлай, Интернетде не зат жазылгъаннга къарайма, телевиденияда рекламалада дарманланы жазып алама… Баям, тюз эте болмазма?

- Угъай. Жаланда врач айтханны этерге керекди. Абадан адамны да хар бешинчиси ыйыкъгъа бир кере сохуран болмай къалмайды. Дагъыда аллай бири андан анда-санда къыйналадыла. Эштада, ол шартла аз болурла – сохурандан ауругъанла барысы да врачха чабып бармайдыла, телевизорда айтылгъан амалла бла сау болургъа кюрешедиле. Бегирек бу ауруу кюз артында кючленеди. Жылны ол кезиуюнде аш орунда, чегилеринде жаралары болгъанланы ауруулары кючленедиле, сохуран а аланы белгилеринден ириди.

Рекламалы теледокторла аллай саусузлагъа бек уллу заран этедиле. Адамла рецептсиз сатылыучу, телевиденияда махталгъан дарманланы ичип тебирейдиле. Ала аурууну бир кесек женгиллетедиле ансы, сау этмейдиле. Аны хатасындан ауруу, бир ненча кере къозгъалгъандан сора, бютюнда къыйын болады. Сора саусузгъа терапевт угъай, хирург къарайды.

- Сарыуум келип къыйналама деп келгенлени араларында саулукълула боламыдыла?

- Хау, гастроскопия бла бирге тынгылы тинтиуле бардырсакъ, бир-бирде халны тюрленип кёрмейбиз. Анга «функциональная изжога» деген диагноз салынады. Ол саулугъу иги болгъан адам жарашмагъан аш ашаса, семиз   болса, тиширыу уа сабийден жюклю болса къозгъалыучуду.

- Рефлюкс а?

- Ол а къыйыныракъды. Рефлюкс – аш орунда болгъанны ёнгечге ётдюрюудю. Ол алай аш орунну бла ёнгечгени орталарында «клапан» осал ишлесе болады. Аллайла сарыулары келип терк-терк къыйналыучудула. Аш орундагъы кислота ёнгечге заранлы болгъаны себепли, ол ауруп башлайды, ракга кёчерге да боллукъду.

- Не заманда чабаргъа керекди врачха? Кесинге кесинг къаллай   болумда багъаргъа боллукъса? 

- Сарыуугъуз келип башлагъанлай, докторгъа барсагъыз, заран боллукъ тюйюлдю. Дарманланы сайлай билирге керекди. Алгъын ашарыкълагъа къошуучу соданы хайырланыучу эдиле, суу бла къатышдырып ичгендиле, алай бла ёчюлтгендиле аш орунда отну. Энди докторла ол мадарны унамайдыла, ол аш орунну кёпдюреди эм жангыдан сохуранны къозгъайды.  

Врачла соданы унамай эселе да, аллай кючлери болгъан, дарманла шёндюге дери да хайырланылып турадыла. Докторла аланы жазмайдыла, алай рекламада уа ала дайым да махталадыла. Ол дарманлада кальцийни карбонаты (аны асламысы мелди, алгъын аны бла тунчукъдуруучу эдиле сохуранны) эм магнийни карбонаты бардыла. Аладан атлары артыкъда бек айтылгъанла – ренни бла тамсдыла. Гевисконда да содача затла бардыла, алай, алада аланы кючлерин альгинат азайтады. Ол аш орунда гельге айланады.

Шёндюгю антазидлени акъкъалайны бла фосфорну мурдорларында къуралгъан затладан этедиле. Аланы магний бла (маалокс, альмагель, гелусил) бла къатышдырадыла. Гидроталцитни – акъкъалайны бла магнийни мурдорларында къуралгъан препаратла да бардыла (тальцид, рутацид). Битеу ол дарманланы анда-санда ичсегиз игиди.

- Дарманланы суусунларынмы огъесе къатыларынмы сайласакъ игиди? 

- Алгъаракълада суусунларын хайырланыгъыз, деп тургъандыла. Шёндю уа чайырчаларын тежейдиле. Сиз аланы чайнай тургъанда, чегиле да ишлеп башлайдыла, азыкъ ашарны аллындача тириледиле. Кислотаны аш оруннга сюредиле. Къалгъанчыгъын а дарманла кетередиле. Алгъын кислотаны къуру ёнгечден угъай, аш орундагъын да кетерирге керекди, дей эдиле. Энди уа дарманла ёнгечде ишлеселе да, тамам болгъаны ачыкъланнганды. Алай эсе, аны дозасын иги да аз этерге боллукъду.

- Профилактика халда не зат этсек иги болур?

- Мардадан артыкъ ауурлугъугъузну кетеригиз. Ушхууурдан сора юч сагъат озгъунчу жукъларгъа жатмагъыз. Башыгъызны бийик жастыкъгъа салып жукълагъыз. Тар кийимни, габараны киймегиз, бел бауну къаты къысмагъыз. Терк ашамагъыз, ашны иги чайнап жутугъуз. Бир жолгъа кёп ашамагъыз.

Жаулу азыкъланы, кючлю ашарыкъланы, шоколадны, ичгилени, цитрус кёгетлени ашамагъыз, аланы сууларын ичмегиз. Эсиртиучю ичгилени, газлы сууланы, энергетиклени, кофени да хант столугъуздан кетеригиз.

Байсыланы Марзият.
Поделиться: