Ёхтемлик туудургъан тизгинле

Редакциягъа аппаларыны юслеринден туудукълары ёхтемленип жазсала, бизге бек хычыуун кёрюнеди. Аллахха шукур, ёсюп келген тёлю тарыхыбызгъа сансыз тюйюлдю, ата-бабаларыбызны юслеринден кёбюрек билирге, башхалагъа да аланы игиликлерини, жигитликлерини юслеринден билирге итинеди деп, жюрегинг хош болады. Бу жол сизни аллай эки письмо бла шагъырей этебиз. Аланы бизге Уяналаны Алимни къызы Элина бла  эмда Оракъланы Хачукну жашы Хамитни туудукълары жибергендиле.  

Мени  махтаулу, огъурлу да аппам

Мени аппам Байрамукъланы Зекерияны жашы Умар  Уллу Ата журт уруш башланнганда,  жыл санына бир жыл къошуп, онжети жылында  фронтха атланнганды,  24-чю мотоштурмовой инженер-сапёр батальоннга  (баш командованияны резервине) тюшгенди. Урушну биринчи кюнюнден ахырына дери  къазауатдан чыкъмагъанды. Сандомирский плацдармны алыугъа, Польшаны, Чехословакияны, Австрияны азатлаугъа къатыша, Берлиннге дери жетгенди. Ол кезиуню ичинде эсде къалырча кёп  затла болгъандыла. Аланы юсюнден ол былай хапар айтханды:

«Германияда мен къуллукъ этген бёлюм  Кюстрин шахарны тийресинде орналып эди. Душман  чабыууллукъ этерге тебиреп, артиллерия хазырлыкъны башлайды. Совет аскерчиле уа кеслери алгъадан къазгъан  траншейледе  тохтайдыла. Бир кезиуде  топ окъ бизден узакъ болмай чачылады да, бизни топуракъ  жабады. Кёп адам да жоюлады. Мени къатымда  солдатладан бири уа Кацо  ёлгенди деп билдиреди. Кацо деб а манга  айтыучу эдиле, мен Кавказдан болгъаным ючюн.

Ол  алай  мени башыма къатымда жаралы солдатны къан хурттагы тюшюп тургъаны ючюн айтханды.  Артда мени, сау-саламат болуп, аягъы юсюмде  кёргенлеринде,  хар ким да сейирге къалгъанды. Жыл саны келген бир солдат а: «Жашым, сен бу урушда ёллюк тюйюлсе, санга бир зат да боллукъ  тюйюлдю мындан ары!» - деп къучакълагъан эди».

Болсада аны сёзлерини жаланда бир кесеги тюз болуп чыкъгъандыла. Уруш бошалыргъа кёп къалмагъанда, аппам ауур жаралы болады. Аякъларына окъ тийип,  Венада госпитальгъа тюшеди. Анда жаралы солдатлагъа дин ахлу тиширыула (монахла) къарагъандыла. Ала бла байламлы бир сейир иш болады. Аппам гитчелигинден окъуна да немис тилни билирге сюйгенди, эркин сёлешгенди. Германияны шахарларындан бирини орамында бара,  ол Гётени назму китабын жерден алады. Андан сора аны жанында жюрютюп тургъанды.

 Госпитальгъа тюшгенинде уа, китапчыкъны окъугъандан сора, жастыгъыны тюбюне салып къояды. Жашауу келген монашка, ундурукъну тизгинин жыя, жастыкъ тюбюнде китапны кёреди, жаш совет солдат  немис классиканы окъуйду, бютюнда бег а  бу  къанлы къазауатны кезиуюнде деп, уллу сейир-тамашагъа къалады. «Ма андан сора, - деп хапарлай эди аппам, - башхалагъа бир туурам жаучукъ келтирселе, ол тиширыу манга экисин, аны бла бирге уа дагъыда бир татлы затчыкъ да берип тургъанды».

Уллу Ата журт урушда жигитлиги ючюн аппам  Махтаулукъну ючюнчю даражалы, Уллу Ата журт урушну, Къызыл Жулдузну орденлери, «Берлинни алгъаны ючюн» эм башха майдалла бла да саугъаланнганды.

 Урушдан сора ол  инженер-проектировщик усталыкъны алгъанды. 1960 жылда уа Къабарты-Малкъаргъа келип, мында бардырылгъан битеу къурулуш ишлеге тири къатышханды. «Къабмалкъпромкъурулуш»  трестде  ишлей, электровакуум, телемеханика аппаратла, жарым проводник приборла чыгъаргъан заводланы, Тырныауузда комбинатны, дагъыда башха предприятияланы мекямларыны  проектлерин жарашдырыугъа эм къурулушларын бардырыугъа тири къатышханды. «Урунууну ветераны» деген атха тийишли болгъанды.

 Уруш оту ёчюлгенли  75 жыл болгъанды. Ветеранла аздан-аз къаладыла. Биз, аланы туудукълары, туугъанлары да,  алагъа не ахшылыкъ этерге боллукъбуз? Жаланда  махтау берирге, жашаулары  тынч-ырахат болурча, жигитликлери ёмюрледе унутулмазча этерге.

Ол бизге юлгю болгъанлай къаллыкъды

  Багъалы редакция! Бизни аппабыз Оракъланы Хачукну жашы Хамит Уллу Ата журт урушха къатышханды, жигитча сермешгенди. Мамыр жыллада да жигерлиги, адамлыгъы бла да Кёнделенде эллилени араларында намысы бийик жюрюгенди. Биз,  туудукълары, аны бла дайым ёхтемленебиз.

Ала тёрт къарындаш болгъандыла: Осман, Омар, Хамит, Ахмат. 1941 жылда июль-сентябрь айлада биринчи ючюсюн аскерге аладыла. Омар,Ленинградда жаралы болуп, юйюне къайтады. Аппабыз Хамит а 115-чи атлы дивизиягъа тюшген эди. Аны ачы къадарын а барыбыз да билебиз.

1942 жылда июльда дивизия Ростов тийреледе урушха киргенди. Алайда кёп адам къырылгъанды. Сау къалгъанла уа, бир бирлеринден айырылып, къуршоудан кеслери алларына чыгъаргъа кюрешгендиле. Аппабыз да аланы араларында болгъанды.

Ала, жангыдан отрядла къурап, андан ары кёп сермешлеге къатышхандыла. Совет Союзну жерин ууучлаучуладан тазалагъандан сора, Польшаны, Чехословакияны эм башха тыш къыралланы фашистледен азатлай,Берлиннге жетгендиле.

Аппабыз Япония урушха да къатышханды. Этген жигитлиги ючюн Ата журт урушну экинчи даражалы ордени, «Сталинградны къоруулагъаны ючюн», «Кенигсбергни азатлагъаны ючюн», «Берлинни алгъаны ючюн» эм башха майдалла бла да саугъаланнганды.

Аппабыз бла ыннабыз алты сабий ёсдюргендиле. Аланы адетге, намысха юйретгендиле, чынтты адамла этгендиле. Хар бири толу юйюрле къурап, кеслери къыйынлары бла жашайдыла. Бизни аппабыз 2001 жылда ауушханды, ол бизге не заманда да юлгю болгъанды, алайлай да къаллыкъды.