Мухаррам айны магъанасы

Аллахутала бир-бир айланы, кюнлени энчи сайлагъанды. Аллай сыйлы кезиуледен бирине Мухаррам  саналады - муслийман рузламаны биринчи айы.

Мухаррам Къуранда эркинлик болмагъан тёрт айны санында сагъынылады: «Кертиди, ол кюн Аллахутала жерни бла кёклени жаратханды, айланы санын онеки этгенди, Сыйлы Китапда айтылгъаныча. Аладан тёртюсю эркинлик болмагъан айладыла – ол чыдамлы ийманды. Бу кезиуде  кесигизге заран салмагъыз».

Ала уа Зулькада, Зульхиджа, Мухаррам и Раджабдыла.  Бу тёрт  айны сыйлылыгъына Мухаммад файгъамбарны, Аллахны саламы анга болсун, хадиси да шагъатлыкъ этеди: «Заман кесини алгъыннгы болумуна келгенди: Аллах жерлени бла кёкню къурагъан кезиудеча. Жыл онеки айдан къуралады. Аладан тёртюсю эм сыйлыдыла. Ючюсю бири бири ызындан келедиле: Зулькада, Зульхиджра эм аль-Мухаррам, тёртюнчюсю уа - Раджаб».

Болсада башха кюнлени сыйларын эниш этерге жарамайды, керти муслийман Аллахуталаны ыразылыгъын жылны къайсы кюнюнде да излерге керекди. Сагъынылгъан айлада уа ахшы ишле ючюн саугъала кёбейтиледиле, муслийманла бизни Жаратханнга баш уруу кючлендиредиле, Къуранны кёбюрек окъуйдула.   

Бу айда ораза тутууну юсюнден  былай хадис барды: «Рамазандан сора ораза  бютюнда Мухаррамда аламатды. Ол борч тюйюлдю, алай кеси ыразылыгъы бла кюнню узуну  ашсыз-суусуз тургъан Аллахдан саугъа табарыкъды».

Мухаррамны онунчу кюню, быйыл а ол 9 сентябрьге тюшгенди,  Ашура эм сыйлыгъа саналады. Бу кюнде Аллахутала Мусса файгъамбарны душмандан къутхаргъанды,  фердауусну бла аны аскерлерин жокъ этгенди. Ибн Аббас быллай хапар айтханды: «Мухаммад Мединагъа келгенинде, иудейле Ашурада ораза тутханларын кёрюп, алай нек этгенлерин соргъанды. «Ол рахматлы кюндю, Аллах Израильни халкъын душмандан сакълагъанды, аны ючюн а Мусса  ол кюн ораза тутханды».-деп жууаплагъандыла. Аны эшитгенде Мухаммад: «Муссагъа сизден биз тийишлибиз!»,-деп бу кюнде ораза тутханды, башхаланы да аны толтурургъа чакъыргъанды».

Алимлени айтханларына кёре, ал кезиуде Ашурада муслийманлагъа ораза борч болгъанды.  Аиша былай хапарлагъанды: «Жахиллени кезиуюнде курайшит тайпала Ашурада ораза тутхандыла, файгъамбар да этгенди аны.    Мединагъа кёчгенден сора да къоймагъанды аны эмда башхалагъа да буюргъанды ол кюн кеслерин ашдан-суудан тыяргъа.  Алай артда ораза Рамазанда борч этилгени бла байламлы Ашурада аны къойгъанды. Ол кезиуден сора ол кюн сюйген тутханды ораза, сюймеген а къойгъанды».

Тикаланы Фатима.
Поделиться: