Депутатла магъаналы сорууланы кётюредиле

КъМР-ни Парламентини 30-жыллыгъына

Хасаитланы Лиза Локъмановна республиканы жамауат-политика жашаууна  тири къатышып, халкъда кесине хурмет тапханды. Ол Совет Союзну заманында коммунистлени тизгинине кирип, къырал чачылып, жылла озгъандан сора да партиягъа кертичилей къалгъанды.  Тырныауузну жер-жерли советини, ызы бла уа Къабарты-Малкъарны Парламентини депутатына тёрт кере сайланнганды,   партияны ниетлерин бюгюн да андан ары бардырады.

КъМР-ни Парламентини 30-жыллыгъын белгилеуню чеклеринде Лиза Локъмановна бла    Парламентде ишини, айырыучула бла байламлыкъланы, депутатны борчларыны юслеринден ушакъ бардыргъанбыз.

- Лиза Локъмановна, окъуучулагъа регионну депутатыны борчларын, тамамлагъан жумушларын къалай ангылатырыкъ эдигиз?

- Депутат айырыучуланы жарсыуларын, тарыгъыуларын районну, шахарны, регионну толтуруучу власть органларына билдирип, аланы  тамамлауну онгларын излетирге керекди.  Ызы бла тилекни жазгъаннга аны излеми къалай жалчытылыннганын билдирирге,   жууап берирге тийишлиди. 

Айырыучуланы тилеклерине, жарсыуларына ат башындан къарамай,  керти да эс бурургъа, кемчиликлени тамамларгъа борчлудула парламентарийле. Сёзге, Элбрус районда Тырныауузну бла эллени арасында адамланы жюрютген пассажир транспорт тохтагъанлы иги кесек заман озгъанды. Шахарны ичинде маршрут таксилени жюрюгенлери да адамланы излемлерине келишмейди. Ингирде 17 сагъатдан сора ала тохтап къаладыла. Битеу организацияла уа 18 сагъатха дери ишлейдиле. Дагъыда спорт бла кюрешген сабийлени жараулары да ингирде бошалады. Кюн сайын таксиге ахча тёлеп  жюрюрге кимни къолундан келликди? Сёзсюз, адамланы жашауларын женгиллетирге керекли жумушла энтта кёпдюле.

Алай ахыр кезиуде толтурулгъан ишле бардыла, аланы юслеринден да айтыргъа керекди. Шахарда кёп къатлы юйлени арбазлары тапландырылгъандыла, жолла жангыртыладыла. Эрттеден бери тозурап келген объектлени барысын да бир жолгъа тап халгъа келтирирге онг болмагъанын ангыларчады, аз-аздан этилип башлагъандыла.

Биз кётюрген жарсыуланы миллет проектлеге къошуп, ала къысха заманны ичинде тамамланырла деп бек ышанама. Былайда юлгю  келтирирге  сюеме. Миллет проектлени болушлугъу бла Элбрус районда школланы кёбюсюнде тынгылы жангыртыу жумушла  толтурулгъандыла, маданият юйле да тапландырылгъандыла. Быллай тюрлениуле уа жамауатны   къууандырадыла.

- Сиз КъМР-ни Парламентини эки чакъырылыууну депутатына айырылгъансыз. Сайланнган кезиуде сюйгенча, муратла салгъанча къураялгъанмысыз ишигизни?

- Кертисин айтханда, муратлагъа, сюйгенинге жетерге шёндю къыйын заманды. Къуру итиниулюк бла салыннган борчланы толтурургъа онг жокъду. Биринчиден, ахчаны жетишмегенини сылтауу чыгъады. Экинчиден, республикалы праволу база башындан келген законлагъа  кёре къуралады.

Мен эки чакъырылыуда да Парламентни Урунуу, социал къоруулау эм саулукъ сакълау комитетни къауумуна киргенме. Саулукъ сакълауну юсюнден айтханда, мен   этген башламчылыгъымы къоруулаялмагъанма. Ол да неди  десегиз, Элбрус районну ара больницасында сабийден ауругъан тиширыулагъа  къарагъан бёлюмню жапмазларыны юсюнден тилеген эдим. Бюгюн-бюгече да ауурлукълары болгъан тиширыула  жарсыйдыла, тарыгъадыла, къыйналадыла. Тау жоллада жюз километрден артыкъны  ёрге бла энишге жюрюген тынч тюйюлдю. Бу жумушну тындыралмагъаныма жюрегим бюгюн да къыйналады.

Комитетни жыйылыуларында иш хакъны азлыгъыны сорууларын дайым да кётюрюп тургъанма. Аны мен жангыз айтмайма, башха партияланы фракциялары да белгилегенлей турадыла. Кесигиз билгенден, аз-аздан хакъны ёлчеми кётюрюле башлагъанды. Алай болгъанлыкъгъа,  анга  энтта къууанырча тюйюлдю. Нек десенг, багъала тохтаусуз бийикге ёрлеп барадыла! Ахчаны саны ёсгенликге, къыйматы жокъду. Амалгъа кёре, айырыучуланы тилеклерине эс бурургъа кюрешеме, алай кёллерине жетген а къыйынды.

- Бирле депутатны хакъсыз ишлегенин биле да болмазла. Файда келтирмей эсе, нек унагъансыз бу жууаплы къуллукъ бла кюреширге?

- Парламентни жаланда комитетлерини башчылары аладыла айлыкъ, къалгъан депутатла уа хакъсыз ишлейдиле.

Сейир этгенлеге, билирге сюйгенлеге айтырыгъым: ахча керекли затды, алай ол жашауну магъанасы тюйюлдю. Политикагъа, ара, жамауат жашаугъа къатышыргъа, республикагъа, миллетге къыйын салыргъа да керекди.  Ол алай некди, бу терсди, осалды, этилмейди, деп сёгюп, бюсюремей, кенгден сюелип тургъан бек тынчды. Андан эсе бир ниетлиле, тюз оюмлула бирлешип,  жюреклери жаратхан, жамауат-политика биригиулени къауумларына кирип, жашаугъа, болумгъа хайырларын жетдирселе иги тюйюлмюдю?

Кесими юсюмден айтханда, жашлыгъымдан  бери ишден эркин заманымда  политика биригиулени тизгининде жамауат ишге къатышып келеме.

-   Парламентге КПРФ-ни  къауумунда сайланнгансыз. Партиягъа оппозиция дерге боллукъмуду?

 - РФ-ни Къырал Думасында, КъМР-ни Парламентинде да коммунистледен сора оппозиция жокъду дерге жарайды. КПРФ-ни программасы да анга шагъатлыкъ этеди.

Къырал Думада коммунист партияны фракциясы хазырлагъан законопроектле  жанлы башха партияланы депутатлары да къол кётюрселе, алагъа да оппозиция дерге боллукъду. Алай КПРФ-ни башламчылыкъларын къабыл кёрмейдиле,   халкъгъа жарарыкъ, кёп жарсыуланы тамамларгъа себеплик этерик законла кюч алмай къаладыла.

КъМР-ни Парламентинде КПРФ-ни фракциясыны башчысы Борис Паштов жыйылыулада, магъаналы жумушла сюзюлген кезиуде сёлешгенине тынгыласагъыз,   керти да оппозиция партияны оноучусу болгъанын ангыларыкъсыз. Фракцияны жыйылыуларында уа Парламентни кенгешлеринде къараллыкъ сорууланы тинтебиз, оюмларыбызны айтабыз, эс бурулургъа керекли шартланы чертебиз.

- Бизге неге керекди Парламент, депутатла деген оюмну эшитирге тюшеди. Алай суннганлагъа не айтырыкъ эдигиз?

- Регионлада законла чыгъарыучу органла Россейни Конституциясына тийишлиликде къуралгъанларын айтыргъа сюеме  биринчиден. Парламент ишин берилген полномочияланы, жууаплылыкъланы чеклеринде бардырады. Экинчиден а, башында айта келгенимча, жеринде депутатла айырыучуланы жарсыуларына, къайгъыларына къарайдыла, толтуруучу власть органланы алларында жамауатха магъаналы сорууланы саладыла. 

 - Интернетде  депутатланы сёкгенлерин кёрюрге болуучуду. Аллай ушагъыусуз сёзлени окъусагъыз, кёлюгюзге тиемиди?

- Депутатланы да болур ишлеринде кемчиликлери. Шарайыбы болмагъан адам жокъду, бютюнда шёндюгю жашауда. Заман, адамла да бек тюрленнгендиле. Намыс, адеплилик унутула барадыла, жарсыугъа. Социальный сетьлени да барды анда «болушлугъу». Аны себепли осал, ушагъыусуз сёзле бла кеслерин кёргюзтгенлеге эс бурмайма.

- Келир айырыулада  энтта депутатха кёргюзтселе, унарыкъмысыз? Озгъан эки чакъырыуда ишигизге ыразымысыз?

- Депутатха хар кимни да тийишли кёрмейдиле. Сынаулары уллу болгъан, жамауат ишге тири къатышхан, адамланы излемлери ючюн къайгъыргъан адамланы  кёргюзтедиле. Мен а республиканы Парламентини къауумуна сайланырны аллында Тырныауузну жер-жерли советини эки чакъырылыууну (4-чю эм 5-чи) депутаты болгъанма – 2007 жылдан 2014 жылгъа дери. Аны айтханым, хар затны да заманы, кезиую, чеги барды. Келир айырыулагъа къатышыр умутун жокъду.

КъМР-ни Парламентини эки чакъырыуунда ишими юсюнден айтханда, къолумдан келгенича кюрешгенме. Алай ыразыма деб а айталмайма. Нек десегиз, айырыучуланы тилеклерин сюйгенимча толтуралмагъанма, анга  сылтаула уа кёп болгъандыла.

- Депутатлагъа, газет окъуучулагъа ушагъыбызны ахырында не айтырыкъ эдигиз?

- Депутатланы ишлери къыйынды,  жарсыуу, жумушу бла келген адамгъа аз да болушалсанг, кёлюне жеталсанг, жюрегинг къууанады, тынчаяды. Алай болмаса уа, жарсыйса. Тилеклени барын да толтуралмагъаныбызны сылтаулары кёпдю, заманнга кёре. Алай къолланы бошлап къоймай, ишинги андан ары бардырыргъа керекди. Олду бизни борчубуз – арымай, талмай тутхан жумушну андан ары бардырыргъа.

Окъуучулагъа уа бек алгъа саулукъ, мамыр жашау тежейме, хар юйюр да насыпдан, къууанчдан толсун!

Ушакъны Тикаланы Фатима бардыргъанды.
Поделиться: