Къайсынны «Орус жоллары»

Бюгюнлюкде жаш тёлюню патриот ниетде юйретиу  ишге энчи эс бёлюнеди. Мен оюм этгенден, ол жаны бла  назмучуларыбызны бла жазыучуларыбызны чыгъармалары аламат юлгюдюле. Сёз ючюн, закий Къайсынныкъыла. 

Къулий улу 1942-43 жыллада «Ата журтну уланы» («Сын Отечества») деген газетде ишлеген кезиуюнде басмалагъан хапарла, назму тизгинле, репортажла, очеркле миллет литературабызда уруш эпосну магъаналы бетлеринден бирлеридиле. Жыл бла жарым кезиуюню ичинде Къулий улу къалаууна  къаламын да къошуп, алай сермешгенди. Аны «Шинел кийген къыз», «Жыр», «Къанлыны ёлюмю», «Уллу жигитлик», «Къобуз» деген очерклери, жигитликни бийик юлгюсюн кёргюзте, алгъа баргъан аскерчилени хорламгъа кёллендиргендиле.

Бу газетде Къайсынны усталыгъы ёсгенди, ол къысха шатык, шарт жазаргъа юйреннгенди. Аны «Орус жолла…» деген новелласы анга шагъатды. Чыгъарма биринчи кере «Сын Отечества» деген газетде 1943 жылда 21 январьда басмаланнган эди. Бюгюн сизни аны бла  шагъырей этерге сюебиз.

Орус жолла…

Барадыла ала, узаядыла аулакълада. Кёп кёрген, кёп да билген къартлай, тынгылап турадыла, сабыр сагъыш этедиле…

Орус жолла… Сени, Россия,ючат дингиллеринг алада зынгырдап ётдюле, къара палахла да санга ол жолла бла келедиле,  кетген да ала бла этедиле къыйынлыкъларынг.

 Аулакъла жыргъан къумлу жолларынг бла келдиле жут басхынчыла, сени эр уланларынг хорлагъан аскер башчыланы атлары да, сары тишлери ачыла, бу жоллада жатдыла ёлюп.

Орус жолла… Ала асырайдыла, Россия, сени бушууларынгы, къууанчларынгы, чалбаш поэт таурухларынгы сакълагъанча. Иги тынгыласанг, жол къыланчларында бюгюн да гюрюлдейдиле санга чапхан къан чериулени ат аякъ тауушлары! Аланы къумларына сени кёп батыр жашынгы къаны тамгъанды, алада къанлы душманланы къара къанлары да къалгъанды.

Барадыла Россейни къарлы жоллары. Ол жолла бла, бурун замандача, биягъы басхынчыла келдиле. Ала ёлюм кюсейдиле. Ала сени шош жолларынгы къаннга боядыла, батыр жашларынгы таза  къанларына! Энди кенг жолларынг бла душман артха чегинип, къачып барады.. Аланы юслеринде ёлюкле. Свастика тамгъалы каскала къаргъа батып турадыла. Душманны ууатылгъан танклары. Къачып баргъан душманланы сауутлары…Сени кенг, акъкъар жолларынгда душманны къара ызлары…

Сени  чексиз жолларынгда душман, кёкюрегин керип, хорларгъа умут этип келе эди… Алай сени акъкъар жолларынг, Россей  бурунладача, бу жол да душманны ёз ёлюмюне келтирдиле.

Орус жолла узундула, чексиз. Алай сени кёзкъакъмаз жашларынг не тюрлю душманны да жолун къысха этерге юйреннгендиле. Фашистле да аланы кёп малтамазла!

Орус жолла…

Ёмюр ёмюрледе кёп душманны къанлы келиуюн кётюргендиле. Гитлерчилени малтар умутларын да кётюрюрле. Ёмюрледе кёп жутланы, бу жерлени алыргъа келип, кеслерине ёлюм  тапхан душманланы юслеринден да таурухланы асырайдыла ала. Адольф Гитлерни ордалары къалай тюп болгъанларыны юсюнден да асырарла таурухла…

Басмагъа Таппасханланы Аминат хазырлагъанды
Поделиться: