Бёрю

Бёрю жигит,  хыйлачы, жыртхыч жаныуарды. Ол Къабарты-Малкъарны тауларында,  агъачларында да жашайды. Хайыуанлагъа уллу  заран келтиргени ючюн анга уу  саладыла, къыргъан да этедиле, алай    азайталмайдыла. 

Бёрюню ауурлугъу орта эсеп бла 45-60 килограммгъа жетеди. Ол къыйналмай бир жолгъа  60-80  къычырымны къыдырады.  Юйюр, жыйын жашау бардырады. Гатча бёрю орта эсеп бла 3-5 кючюк табады. Балаларына бек сакъды.   Ала жыйын бла  къой сюрюуге чапсала, къыйырдан тутуп аясуз боюнларын кесип барадыла. Заманында эслеп бир мадар этилмесе, ыстауатсыз къалыргъа уллу къоркъуу барды.  1974 жылда анга кесим шагъат болгъанма. Черек районда  Элия бешик  деген жайлыкъда Къашхатауну колхозуну къой сюрюуюне бёрю жыйын чабып  отуз  башдан артыгъын жукъгъа жарамазча чач-тюк  этип кетген эдиле. Жыртхычла арый-тала билмейдиле, аны бла бирге бек хыйлачыладыла. Чола къалгъан малны - ат, тууар, къой, эчки болса да, аяп къоярыкь тюйюлдюле. 

Къабарты-Малкъар къырал бийик - тау табийгъат  заповедникде да бёрюле иги кесек бардыла. Жаз башында  кийикле, бирси   жанлыла да къарыусуз болгъан заманларында алагъа терк  тутуладыла. Алай бирси  кийик жаныуарланы онгларча уа  кёп кюч керекди. Ол себепден,  орталыкъда эл мюлк биригиуле жокъну орунуна жетгенли,  бёрюле, женгилирек амалны сайлап,  энчи иели маллагъа  ёч болгъандыла. 
 

 

Мокъаланы Ахмат. Къабарты-Малкъар къырал заповедникни экология жарыкъландырыу бёлюмюню таматасы.
Поделиться: