«Уллу юйюрде ёсген мадарымлы болады»

Биттууланы Илияс Къазахстанда атасы Къаншау бла анасы Элбайланы Хаждаутну къызы Радимханны уллу юйюрюнде туугъанды. Бюгюнлюкде он юч сабийден туугъанланы, туудукъланы да бирге алсанг, Биттууланы юйюр малкъар халкъда эм уллугъа саналады. «Алгъын Заюково элде къабартылылада бир юйюрню онжети сабийи болгъанды. Аладан сора республикада бизни юйюр тергеле эди эм кёп сабийи болгъаннга», - дейди Илияс бизни бла ушагъында.

Бюгюнлюкде Биттууланы юйюрде ёсгенле эртте окъуна юйленип, барысы да сау-саламат жашап турадыла. Сабийлени токъсан жылдан атлагъан аналары да Мирный элде бир жашыны юйюрю бла турады, аталары дуниясын алышханды (жаннетли болсун).

Энди бу насыплы юйюрде ёсген жашла бла къызла бла танышдырайыкъ: Хызыр, Муталиф, Мурай, эгизле Хасан бла Хусей, Махмут, Масхут, Байрымукъ, Илияс, Зарият, Лейла, Сакинат эм Зурият.

Бу юйюрню келечилери шёндю Хасанияда, Вольный Ауулда, Нальчикде эм башха жерледе жашайдыла. Радимханны кёп тюрлю къырал саугъалары болгъанын белгилерчады. Аладан бек сыйлысы алгъын къыралны башчысы болуп тургъан Леонид Брежневни къол ызы бла берилген «Жигит ана» орденди. Аталары Къаншау да пенсиягъа чыкъгъынчы шахарны 1438-чи номерли автотранспорт колоннасында урунуп тургъанды, туугъан элине, Огъары Малкъаргъа, Нальчикден автобусу бла 25 жыл жюрюгенди, республикалы даражада кёп саугъалары да бардыла.

 Илияс а кёп жылланы Нальчикде фатарлы юйледе тургъанды, арт жыйырма жылда уа Кременчуг-Константиновское элде юй бийчеси Хайырланы Иссаны къызы Лейла эм жашы бла туудукъларына къууана жашайды. 

 «Мында хар зат да эркинди. Жыл сайын 60 сотух бахчадан, битеу элде жашагъанланы да аллай бир жерлери барды, бай тирлик алмай хазна къалмайбыз. Суу да ёсдюрген битимлеге толусунлай жетерчады. Элде бир жыйырмагъа жууукъ таулу юйюр жашайды. Аланы ичинде Улбашланы, Богъатырланы, Текаланы, Алтууланы, Тилланы, Цийкъанланы эм башха тукъумланы келечилери бардыла. Украинлыла кёпдюле, къабартылыла да бардыла, бир бирни ангылап, къайгъысыз турабыз. Сокъуранмайма бери кёчгениме», - дейди Биттуу улу. 

Илиясны эки къызы да юйленнгендиле, Мадина Метеорология эм геофизика процесслеге тинтиуле этиу жаны бла Шимал-Кавказ аскер службада кадрла бёлюмню таматасыды. Арт жыллада ушакъ нёгерибиз ол службада водитель болуп ишлейди. Экинчи къызы Москвада юйюрю бла турады. Биттуу улу Къазахстандан къайтхандан сора кёп жерледе уруннганды. Шахарда атасы ишлеген автоколоннада шофёр болуп да тургъанды. Машинаны ичин, тышын да тазалыкъда тутаргъа уа сабий заманында юйреннгенди. Шёндю жыл саны жетмишге жууукълаша келгенликге, тириди, женгил машинасына къарасанг, сейир этерсе аны алай ариу тутханына.

«Къайда уруннган эсем да, тазалыкъны эм тюзлюкню сюргенме. Шёндю да тёгерегимде болгъанладан, юйюрде да аны излейме. Тизгинликни сюйген адамны ичи да таза болмай амалы жокъду. Токъсанынчы жыллада къырал тюрленнгенде, къарындашларым манга, ойнап, былай айтыучу эдиле: «Жарсыугъа, сен сюйген заман кетди, энди саудюгерчилени кезиулери келди, сен къалай жашау этериксе», - деп, ышара эсгереди ол.

Илияс Нальчикни автотранспорт биригиуюнде жюк ташыгъан уллу автомашинада да къауум жыл уруннганды. Биригиу ишин тохтатханда, ол юч къарындашы бла биригип, къабакъ эшиклеге эм башха затлагъа керекли тюрлю-тюрлю чалдишле этген, жарагъан гюрбежиси да болгъан кооператив къурайды. Ма ол кезиуде ачылгъанды аны фахмусу темирден бир жерде болмагъанча ариу затла этерге. Сёз ючюн, Къабарты-Малкъарны маданият фондуну мекямыны тёгерегин Илияс къарындашлары бла жарашдыргъанды.

 Дагъыда бардыла аны республикада белгили ишлери. Темирден бир жерде да тюбемеген формаланы жарашдырыргъа, ол кёп тюрлю литератураны окъуп, сурат кёрмючлеге къарап, алай юйреннгенди. Сора кёзю жаратхан тёрт-беш тынгылы ишден бир затны алып, кеси аллына бир жерде болмагъан композицияла къурап тебирейди къагъытда. Кёп да бармай, юч жюзден аслам бети болгъан китапны басмадан чыгъарады. Ол уллу эм къыйын иш эди анга. Темир бла кюрешгенле, китапны хапары жайылгъанда, Илиясны китабына къарап, андан юйренип тургъандыла.

Биттуу улу уруннган жеринде ишге арсарсыз берилгени эсленмей къалмагъанды. Аны кёп тюрлю ведомстволу саугъалары да бардыла. Нальчикни паркында жети жыл трактор бла гитче жолчукъларын тазалап айланнганды. Къар жаугъан кезиуледе, бир киши да айтмагъанлай, кече белинде ишге барып, танг атаргъа битеу жумушун тамамлап тургъанды. Паркны иеси алышыннгандан сора, ол белгили къурулушчу Виктор Попович оноу этген биригиуде, Минги тауну этеклеринде къоркъуулу жерледе бир киши ишлерге унамагъан жерледе аскер тягач бла канаткала барлыкъ жолланы ишлерге тири къатышханды.

«Ийнанамысыз, бир кюннге Азау таладан канат жолланы башына дери ауур жюкле бла тёрт-беш кере чыгъып тургъанма, манга буюрулгъан жумушну къайда да шарайыпсыз тамамларгъа кюрешгенме», - дейди уллу юйюрню тийишли келечиси.

Поделиться: