Сейирсиндирме сёзлюк

Багъымчакъ – дарман этерге усталыгъы болгъан, багъыучу адам.

Багъымлы – ырысхылы, ашаулу (жер, къуллукъ). 

Багъыш – биреуге не да бир тюрлю къууумгъа аталып этилген иш, айтылгъан сёз, саугъа.

Багъышла – анга къара, анга бер, аны сыйла деген магъанада жюрюйдю.

Бажа неда киеу къарындаш – эки туугъан эгечни алгъан эр кишиле. 

Баз, базым, базгъынлыкъ – таукеллик; кеси къарыууна, акъылына ышаныу; тенгликге, тюзлюкге ийнаныу. 

Базынакъ, базыннгыч, базынчакъ – ёхтем, таукел адам. 

Базкётен – кесине бюсюреген, эталмазлыгъына да этерме деучю махтанчакъ адам. 

Байдамлыкъ – берекет, ырысхы

Байдыр, байдыргъан – жылкъыгъа ажир къошхан, байталны ажир излеген заманы.

Байрым юй неда табутам – ислам дин кирип, межгитле къуралгъынчы мажюсюле тилек этиучю жер.

Байтамал – тынч табылгъан ырысхы. 

Бакауул – къонакъ алыуда ичгилени жюрютген, берген, къуйгъан шапа.

Бакъды, кёз бакъдырды – сынчылап, сюзюп къарагъан. 

Бакъы, тархын, мелхум – санап-санаялмазлыкъ, жыйып-жыялмаз байлыкъ. 

Бакъыр – дин журт, межгит мекям.

Балакъ – адамны аякъ тюбюню белкъауу, арт табан бла бармакъ табанны ортасы.

Балакъа – сипи не да шуууртху чыбыкъ.

Балас – гебен тюбюне салыныучу бутакълы агъач. 

Балата – жюнюн тынч айырыр ючюн, артда да ийлерге тынч болур ючюн, териге сюртюучю ачытхы.

Балдыз – кичи къайын къыз.

Балдырыкъ – айыплы, масхара сёлешиу; тутхан ишин зая этиу. 

Балтыр – адамны тобугъуну бла инчигини ортасы, бут чабагъы.

Балхам – будай уннга жумуртханы сарысын, сары жау да къошуп, аны ачыуташны сууу бла булгъап этилген дарман. 

«Бараза къыз» – бурун заманлада сабаннга чыкъгъанда  этилиучю салам къыз.

Бардух, бурдух – чий чыбыкъны буруп, сынмазча, къайиш этип, андан эшилген тогъай. Бурдух бла эки къазыкъны бирге бегитедиле.

Бариш – этилген ишден тюшген хайыр. 

Барлакъ – сюрюлмеген тынг жер. Целина.

Басил – тамата халкъ.

Басият – баш халкъ.

Басхынчы – уруш бла кирип, элни, журтну бийлеген душман.

Бата – адамгъа алгъыш этиу, тилек. Благославение. 

Батагъа – жыйылыу, къыйынлыкъда халкъны жыйыу.

Батман – чий чыбыкъдан эшилген орун, четен; бал чибинлени юйлери.

Бау, халжар – башы жабылгъан мал орун.

Баугъакирмез – жетижыллыкъ къысыр къой.

Бахсар – голчамюйюз къочхар. 

Бачос – уллу малны жаш-къушлагъа чабырлыкъгъа жарагъан тобукъ териси. 

Башгюр – онглу, акъыллы башчы. 

Баштакъ – юйсюз, жерсиз, тукъумсуз, сыйсыз адам. 

Башхабар – бичакъны, жюлгючню, балтаны… бек жютюсю.

Баянлама – билдириу сёз, доклад.

Баянламачы – докладчы 

Бежен – кёпюр къулакъны бегитген таш хуна; нартюх къаураладан гебен.

Бегене – бозалыкъ. Базыкъ тартылгъан ашлыкъ не зынтхы ундан биширилген къалын худур, как. 

Бегеуюл – махкемеде  барчы-келчи жумушланы, мыртазакълыкъ да этген адам. 

Бедек – габашны не да чарыкъны олтаны бла башы бирге тигилген ызгъа салыныучу сахтиян тилмек.

Бедел – адамны аскерчиликге не бир къыйын ишге жибермез ючюн тёленнген хакъ. 

Бедер – жаныуар къылыкълы, хурметсиз адам. 

Бедеу – иги багъылгъан, жарауу жетишген атны бели; къысыр къатын.

Бедизчи неда шекирт – бир тюрлю бир усталыкъгъа юйренирге деп, устагъа иш нёгерликге, юйренчикге тохтагъан жаш адам. 

Бедуин – арап къыраллада мал бла жерден жерге кёче  айланнган малчыла.

Бекишай – алаша, базыкъбел чыккыр.

«Бектур» – жашчыкъла, жыйылып, къыртышда ойнаучу оюн. 

Белеуют – кёзбаучу; ичинде бузугъу болгъан, эки бетли адам. 

Белинжик – доммай не бугъа териден тилинип этилген жассы бел бау.

Белкъау – ауузу ашалып, кез, бёксю болгъан бичакъ, хырпин, къалакъ, чалгъы… 

Берча бел бау – сюзюк жюнден ийирилип, бир ненча къатланнган базыкъ шынтагыдан эшилген не да согъулгъан жассы тиширыу бел бау.

Бетжан, беччан – атыу усталыкъгъа юйрене туруп, ушкокну салып атарча, жерге иги бегитилген айры агъач.

Бечел – уятлыгъындан къыяулу не чырмылтын болуп, бакъдырмай, аны хатасындан сакъат болуп къалгъан эр киши. 

Бечеу – къош ёгюзле. 

Бёгек – адамны богъурдагъында бери дуппур чыкъгъан жери; кесини этгенин тангкёрдю этерге сюйген, аз да дебери болмай махтаннган адам. 

Бёксюм – атны къуйрукъ башы бла белини ортасы. Круп.

Бидиш – арпаны бир тюрлюсю. Рожь

Бийменлик – мюлкю болгъан адамны, бийни, ханны иелик жерлери. 

Билезик – бууунлукъ. Тиширыуну бек сыйлы жасауларындан бири. 

«Билляча» – сабий оюнланы бири.

Битик, битикле – чыгъар жери болмагъан къадама къаяда ишленнгген атлауучла.

Бой – жыл сан. Жаланда узунлукъ, къысхалыкъ ёлчемде. 

Бойдакъ – къатынсыз, эрсиз адам.

Боккабар – кийиз топ. 

Бору – хауа таууш. Эхо. Анга «къая къызы къычырады» деп да къоюучудула.

Борукъ, байлатма – эки затны бирге жалгъагъан, жалгъашдыргъан зат, желим. Клей. 

Бошбел, бошбоюн – эринчек, жалкъау, файдасыз (адам).

Боюндурукъ – ийнек кеси кесин эммез ючюн салыныучу ауузлукъ.

Боюнса – ёгюзлени арбагъа жегер ючюн, аланы боюнларына салыныучу керек. 

Будууар, хашкурдук – ауруулу арыкъ мал. 

Бурдум – боран къатыш жаугъан къар. 

Бурна – тохтамай жаншап тургъан адам. Сёз къап 

Бугъачар – бугъалыкъ тана. 

Бурукъ – чепкен сокъгъан тауатны къоюн агъачы. Къоюн агъач деп да, бурукъ деп да айтадыла. 

Буршу, бушкур, бушху – жангы басылгъан мирзеуню сууургъанда, кирени жел сюрген кебеги, кёсеси, кири. 

Бусхул – быстыр кесек, журун. 

Буучар – кийик уугъа жюрюген уучу.

Бууадакъ – быстыр жайгъанда, аны жипге тутдуруучу къысдыргъыч.

Бууакъ – кеч кюзде бийикледе къар тюшюп, алашада тереклеге, ханслагъа да, кюн къырау ургула сепгенча, азчыкъ агъара башлагъан хауа болум.

Буугъалыкъ – кюрешде душманны онгларча, аны юсюне атыучу ау, сетка.
ыкъ. 

Бууумча – боюнлукъ, къуршоу. Къыз сабийни боюнун тюз, субай, узун этер ючюн аны боюнуна салыныучу керек. 

Бууурул – мор бла къараны ортасы тюрсюн. 

Быгъели, гюйре, кюф, дуу – арбазда, гумуда, ашханада мирзеу, ун тутхан орунла.

Быдыян – арыкъ, не иги бакъсанг да, тин кирмеген, айнымагъан ууакъ аякълы мал. 

Быкъы, ат илгич – арбазда, къош аллында, жыйын тохтагъан жерде адыр-ёзге тагъаргъа, атны жюгенин атып къоярча, орнатылгъан бутакълы чыпын. 

Бырнак – юйюрде, жыйында, элде, ишде ким да ыспассыз этген адам. 

Бырын – бауда, халжарда бёлюм (эргенек деп да айтадыла); сау агъачдан ичи къазылып этилген, тегенеге ушаш зугул орун. 

Быттай – бёрю териден этилген ёре сабий бёрк. 

Быттым – къойланы, отлап, тоюп, кюн къызгъанда уа  тесукъа этиулери. 

Бычча – Голлу байрамны ётдюрюрге жыйылгъан ырысхы. 

Бычыл – ийнеге сууурулгъан халыны къыйыры. 

Бюйре – темир ыргъакъ, сынжыр, къадау. 

Бюрчюк – терекни, ёре хансны жазгъа кёбе башлагъан, алай а алыкъа сютден толмагъан чирчиги. Почка. 

Бюклесин – ич ауруу; ол, бу деп болмай, кеси аллына бузулгъан огъурсуз, кюйюкленнген адам.

Тёппеланы Алим.
Поделиться: