Сюйген ишине берилген инсан

Милицияны майору Тохаланы Абдуллахха Хушто-Сыртны аягъында Чегем чучхурлагъа баргъан таргъа кирген жерде орналгъан «Тарны иеси» деген ашханасында тюбегенбиз. Ол аны жашлары бла бирге ариу, суу ташланы сайлап алай къалагъанлы 15 жылгъа жууукълашханды. Ичине кирсенг да,  аламатды, алгъын таулу адамны   жашаууну юсюнден билдирген сейир затла турадыла аны къабыргъаларында.

«Ишлегеними магъанасы да ол эди, кёрюмдюсю башха кафелеге ушамасын, таула къатында жашай эсек, анга кёре муну энчи бир ызаны болургъа керекди деген оюмда сюегенме. Алай бек башы уа - ол татыулу азыкъланы хазырлауду, адамланы ыразы этерча, аны бла сейирсиндирликбиз аллыбызгъа келген къонакъланы. Инсан бир ишни къолгъа алгъан эсе, аны жууаплылыгъын ангылап, тынгылы бардырыргъа керекди», - дейди ол бизни бла ушагъында.

Абдуллах уллу юйюрде туугъанды. Беш жаш бла бир къыз ёсдюргендиле атасы Халид бла анасы Ахматланы Кезибан. Жарсыугъа, жашланы таматалары Нажмутдин дуниясын алышханды (жаннетли болсун). Ол кёп жылланы Чегем районну ич ишле органларында ОБХСС бёлюмюню таматасы болуп тургъанды, артда КъМР-ни МВД -сында да следствие жаны бла полковник чыннга дери ёсгенди.  Къалгъан къарындашлары Владимир, Аубекир, Къурманбий эм эгечлери Даулетхан юйюрле къурап, бюгюнлюкде сау-саламат жашайдыла.

Элде школну бошагъандан сора, Абдуллах аскер борчун толтургъанды, ызы бла Чегем районну ич ишле органларында дежурныйни болушлукъчусу болуп тургъанды. Артда аны Бакуда орналгъан милицияны энчи школасына окъургъа ийгендиле.  Профессионал билим алып къайтхандан сора, Тоха улуну Каменка бла Яникойда участковыйге саладыла. Тёрт жылны ичинде эки элде да ол жумушну тамамлагъанды. Андан Абдуллахны юч элге -Тёбен-Чегемге, Хушто-Сыртха, Булунгугъа къараргъа буюрадыла.

Ол кезиуде Чегем ауузуна иги кесек турист келиучю эди. Аланы къоркъуусузлукъларын жалчытыу, Абдуллахны айтханына кёре, тынч тюйюл эди. Ишлери кёп, улоулары, онглары уа - аз. «Служебный машинаны асламысында эллени колхоз председательлери бёлюучю эдиле.  Жюк ташыгъан машина бла тамамлаучу эдик битеу жумушланы. Бойсунууумда ишлеген участковыйле     Бечелланы Алим, Къуршаланы Малик, Татталаны Башир, Акъкъайланы Халид бла Булунгу элден огъарыда орналгъан турбазалада кезиу-кезиу   дежурствону этип тургъанбыз.  Къыйын болса да, ишни кереклисин ангылап, шарайып алмайыкъ деп, тийишлисича тамамларгъа кюрешгенбиз», - дейди ол, биргесине къуллукъ этген шуёхларын эсгере.

1994 жылда милицияда ишлегенини болжалы жетип, Тоха улу пенсиягъа чыкъгъанды. Кёп да турмай, башда сагъынылгъан жумушну къолгъа алады. Айтханыбызча, бюгюнлюкге дери кафени тыш кёрюмдюсюн, ичин да тап, ариу, келген адамны сейирсиндирейим дегенлей, кюрешгенлей, жангыртханлай турады. Абдуллахны айтханына кёре, бу ишде да келген хар къонакъны аллында жууаплылыкъны сезип, хар бирине да тийишлисича къараргъа керекди. «Аш-сууларына артыкъда уллу эс бурабыз. Былайда онбеш жылгъа жууукъ заманны ишлейме. Алгъын ишими юй бийчем бла бардырып тургъанма. Ол мени кёп затха юйретгенди. Жыйырма жылны ич ишле органлада уруннганым себепли, аш–суугъа уллу усталыгъым жокъ эди.   Жарсыугъа, Светлана дуниядан замансыз кетгенди, манга да тёрт жаш къоюп. Шёндю бир жаш бла ишлейбиз былайда.  Жумуш кёп болса, келин да болушуучуду», - дейди ол.

Абдуллах ашханасыны тышын табийгъат бла келишдирирге ушатып,  алай ишлегенди. Алгъа ол кёп тюрлю затланы, амалланы сынагъанды. Алай ташны жарашдырып, аны тап салыуну, кафесини тышын таш бла сырыуну барысындан да бек жаратханды. «Былайгъа кёп адам келеди, тёгерегин да таза тутаргъа кюрешебиз. Кафени ичине кирмеселе да, къатында сюелип, суратха тюшюп кетиучюдюле. Ол да хычыуун кёрюнеди. Кёп турист былайдан къарап, бу Чегем тарны тамашалыгъына бла ариулугъуна сейир этип туруучудула».

Тоха улуну жыл саны жетмишге жууукълаша келеди.   Ол жашауунда кёп затны кёргенди, болсада, юй бийчеси эртте окъуна дуниясын алышханы бир кесек абызыратхан эди аны.  Алай ол жашларын чынтты таулу кишилеча ёсдюрюрге кюрешгенди. Аланы экиси бийик билим алгъандыла.    Амир шёндю Минги тауну тийресинде кафеде урунады. Замир юйдегили болуп, биргесине турады. Алим бла Залим республикадан тышына кетип ишлейдиле, аталарына терк-терк къайтып келедиле.

«Бош заманым болса, белгили жазыучуларыбызны китапларын излейме, назмуланы, чыгъармаланы окъургъа бек сюеме.  Къаллай бай тилибиз барды.  Аны бла халкъыбыз ёхтемленирге боллукъду.  Сора былайгъа туристле эм федерал каналланы журналистлери келселе, орус тилде Къулийланы Къайсынны назмуларын да окъуучума. Ала тёгерегиме жыйылып, къарс ургъан кезиулери да болуучуду.