Абыннганны да ол ахшы ышанларын кёрюрге итинеди

Къайсы иш да тынч тюйюлдю, анга кёлюнг бла берилсенг.  УФСИН-де уа бютюн  къыйын сунама. Кюн сайын  аманлыкъчыла бла бетден-бетге тюбеген артыкъ хычыуун болмаз.  Кертиди, аланы ичлеринде, жашлыкъдан, женгиллик этип тюшгенле, тобагъа къайтханла да бардыла. Ма аланы тюз жолгъа салыр ючюн УФСИН-де ишлегенледен кёплери  билимлерин, усталыкъларын, заманларын, къарыуларын да аямайдыла.  Ма аллай насийхатчыладан  бири бла  газет окъуучуланы  танышдырыргъа  сюеме.

Хасаниячы  Кючменланы  Таукъанны жашы Мухтар кёп жылланы  Каменкада  тюрмеледен биринде ишлегенди.  Жашлыкъдан хыпыярлыкъ этип тутулгъан кёп жашны тюз жолгъа салгъанды. Къайда ариу бла, къайда урушуп.  

Ары дери уа  элде  16-чы номерли орта школда окъугъанды, андан сора аскерде къуллукъ этгенди. Перьмь шахарда СССР-ни  МВД-сыны бийик  аскер училищесин бошагъанды.  Ары республикада  бир кезиуде  ич ишле министрни орунбасары болуп ишлеген  Энейланы Хусейни хайырындан тюшгенин Мухтар бир заманда да унутмайды. Аны бошап келгенлей,  узунбоюнлу,  бёкем жашны  Каменкада тюрмеге  ишлерге  жибередиле. 

Спорт бла къаты  кюрешгенни юсюне кийген формасы да  ариу жарашханды.  Кертисин айтханда, аны былхымсыз болуп киши да кёрмегенди. Аны бла да юлгюлю эди ол. Ишлеп башлагъанлай а, бир жангы амал да кийиргенди – ыйыкъ сайын бир кюнню сайлап, тутмакъ  жашланы бир кабинетге жыйып, ала бла юйретиу, ангылатыу иш бардыргъанды.   

Биле-биле аланы халлары, низамлары, тизгинлери да иги жанына тюрлене эдиле. Анга бир юлгю келтирейим. Бир талай жыл мындан алгъа  тутмакъгъа концерт бла артистлерибиз Ирина Даурова, Ауэс Зеушев, Ирина Ракитина, дагъыда башхала да барадыла. Биз, журналистле, ала бла эдик. Жыйылыула бардырылыучу залгъа  бек биринчиле болуп Мухтарны оноууунда болгъан отряд келген эди. Таматалары уа: «Мында тургъанла бары да былай низамлы, тизгинли да болсала эдиле, биз ишсиз  къаллыкъ болур эдик. Мухтар былагъа не амал  эте эсе да, ангыламайма, алай аны бойсунууунда болгъанланы заманлары жетгинчи окъуна да эркинликге бошласакъ,  бир къайгъы кёрлюк тюйюлбюз»,-деген эди. 

Бир тюбешгенибизде уа Мухтаргъа таматасы айтханны къатлайма. Ол а, ышарып: «Мен аланы кеслери алларына бошлап къоймагъанма, кюн сайын  тюрлю-тюрлю юлгюле келтирип юйретгенлей, не иш бла да жубандыргъанлай тургъанма. Бек башы уа - кеси адамларымача къайгъыргъаным жарагъан сунама»,-дегенди.  

Кючмен улу УФСИН-де  отуз эки жылны  къуллукъ этгенди. Бюгюнлюкде, солуугъа чыгъып тургъанына да къарамай, ол колонияда ишлейди. Анда къолдан усталыкълагъа юйренирге сюйгенлеге   тюрлю-тюрлю мастерскойла, компьютер классла окъуна бардыла: сюйсенг - сварщикге юйрен, сюйсенг - тигиу эт, агъач бла ишле…  Кертиди, юйренмейме дегеннге да киши зорлукъ этмейди. Алай  аллайла артыкъ кёп тюйюлдюле. Тутхан ишине жууаплы кёзден къарагъаны ючюн ол кёп къырал саугъалагъа да тийишли болгъанды. Аланы араларында «СССР-ни МВД-сыны  ич аскерлеринде айырмалы къуллукъ этгени ючюн»  биринчи эм  экинчи даражалы, «Россейни  толтуруучу системасында бет жарыкълы ишлегени ючюн» биринчи даражалы,  «Совет милицияны отличниги» деген белгиле бардыла. Ала эмда башха саугъалары  аны аскер мундирини кёкюрегин жылтыратадыла.

Бюгюнлюкде ол УИС-ни ветеранларыны советине киреди. Ол аны председателини  орунбасарыды.  Юйретиу иш бла чекленмей,  жаш адамладан  сынауун къызгъанмайды. Аны ючюн да  управленияны башчыларыны атындан кёп  кере грамотала, белгиле бла да саугъаланнганды.

-Бери адамла хар тюрлю сылтаула бла тюшедиле,-деп хапарлайды Мухтар.- Аланы араларында авария этип, адам ачытханла, ёлтюргенле да бардыла. Ма аллайла терсликлерин терк ангылайдыла, кеслерин тап жюрютедиле.  Алай  къайтып тюшюп тургъанла да бардыла. Ма ала   кеслери къыйынлары бла жашаргъа сюймейдиле. Аллайланы биз энчи жерде тутабыз. Алагъа не ариу да айт, не иги юлгю да келтир, эслерине алмайдыла, жарсыугъа.  

Насыпха, аллайла кёп жокъдула.  Мындан чыгъып, юйдегили да болуп, сабийле да ёсдюргенле иги кесекдиле. Биз  аланы дайым да  юлгюге келтиребиз. Дагъыда бизден бир кетдигиз эсегиз, не сюйсегиз да болугъуз деп, бошлап къоймайбыз, кёз-къулакъ болабыз, тюбеше-тюбеше турабыз.

Тутулуп чыкъгъанла бюгюнлюкде Кючмен улугъа  тюбеселе, эки къоллары бла да саламлашадыла. Аланы  жууукълары уа бютюнда жарыкъ боладыла,  жюрек ыразылыкъларын билдиредиле.  

Мухтарны атасы, анасы да, жаннетли болсунла, элде сыйлары жюрюген адамла эдиле. Сабийлери да аланы намысларына кир къондурмайдыла.  Бирери бирер жерде жетишимли урунадыла,  балачыкъла ёсдюредиле.