Къарт кишини жарсыулары

Ахыры. Аллы 13 ноябрьде басмаланнганды.

Сен айланнган, жюрюген жерде къартлыкъларында менича юй бийчелеринден айырылып къалгъанлагъа бир тюрлю тёре бармыды? Алагъа ким, къалай оноу этеди? Огъесе мындан арысындан дуниядан тюнгюлюп, къолларыбызны да бошлап, ахыр кюнюбюзню тауушсуз сакъларгъамы керекбиз?

Хапарын бошай,  тамата анда, узакъда бир сейир зат эслегенча,  кёзлерин да бир жанына буруп, онг къолун сакъал тюбюне тиреу эте, терен сагъышха къалды.

Не айтыргъа боллукъду анга? Ариу айтып жапсарыргъамы? Къартлыгъынгда да не къатын излейсе, тынч ашынг, тынч башынг, сабийлеринги, туудукъларынгы оноуларын эт да тур дергеми…

Ол аллай сёзледен арыгъанды.  Анга къуру хапарны кереклиси да жокъду. Болсада быллай ишде бир оюмну айтып къоюп аны бла чертирге жарарыкъ тюйюлдю. Анга кёпле кёп тюрлю къарарыкъдыла. Къарт жанлы болгъанла да чыгъарла. «Ёге ана кирген жер тюбюне батар», - дегенле да табылырла. Хар ким кесича айтырыкъды. Быллай ишде бир оюмгъа келген алай тынч тюйюлдю.

Бир эсимде къалгъан затны айтайым. Талай жыл мындан алда шуёхуму атасы ауушады да, ары дууагъа барабыз. Аналары  андан да эртте алышхан эди дуниясын. Ажым этип ол жаш адам атасыны юсюнден алай айтхан эди: «Бизни атабызны эгечи, къарындашы жокъ эди. Сабийле уа жаш эдик. Анабыз ёлгенден сора атабызгъа оноу этерге адам табылмады. Биз жаш болуп айтыргъа уялдыкъ. Ол ата болуп сабийине аллай жумуш айтыргъа намыссынды. Аны жанында бир тиширыу нёгери болса, бюгюн ол бизни арабызда боллукъ эди», - деп жарсыгъанын бир да унутмайма.

Сабийлери кеслери аталарына адам излеп, той этип элтген хапарла да эшите турабыз.

Сабийлери аталарына аманны да сюймейдиле. Анга сёз да жокъду. Алай анабызны орунуна келлик къаллай болур, къыйынлыкълагъа салырмы, юйюбюзню къуш тюгюнлей чачармы деп  къоркъа да болурла. Ёге аналаны кюйсюзлюклери жомакълагъа окъуна тюшгендиле. Сабийлени да ангыларгъа керекди.

Алай жашауда аллай ишле энчидиле. Эки, юч, тёрт сабийлери болгъаннга барып, халкъны аллында аланы айыпсыз ёсдюрюп, чегине жетдирген тиширыуланы да унутмазгъа керекди. Юслеринден, къарынларындан аяп, ёгелерине берип тургъанланы.

Экинчиден а, адамгъа жашау бир кере бериледи.  Адам не къарт болса да, жашаудан тоймайды, аны зауукълугъундан юлюш алыргъа сюеди. Жюзжыллыкъ къартха былай соргъандыла:

- Ыразымыса жашауунга?

- Хау, мен жюз жыл жашагъанма. Ол сау ёмюрдю. Алай ол манга бир эшикден кирип, башха эшикден чыкъгъанча кёрюннгенди,-дегенди.

Адам къаллай бир жашаса да, андан тоймайды. Хар кюнден андан бир иги зат сакълайды, умутун юзмегенлей турады. Да сора къартны жашауунда чырмау салыргъа нек керекди?

Хапарыбызда бир адам ат айтмагъанбыз. Бир акъыл этген эдик къауум элден къатынлары ауушуп къартлыкъларында жангызлай къалгъан эр кишилени санларын юлгюге келтирирге. Этмедик. Нек? Аллайла болмагъан эл бармыды? Не хазна. Сора алагъа не оноу? Аны ким этерге керекди? Жууугъу, ахлусу, огъесе сабийлерими? Соруула кёпдюле.

Башында да бир айтдыкъ,  быллай ишде бир оюмгъа келген къыйынды. Аны ючюн а газет окъуучулада да хапарда айтылгъанча халда жашагъандан да акъылларын билирге керекбиз. Ким биледи, артдан-артха быллай ишде бир тюрлю тёре чыгъып къалса уа!..

Ариулукъ, таплыкъ бла бир бирни ангылап, бир тилли болуп, къартланы жангызлай къалмазча этип, жаш адамла да ол ишде ыразылыкъ тапсала, иги болмазмы?