Къарт кишини жарсыулары

Остановкада шинтикге олтуруп, автобусну сакълайма. Къатыма мен эрттеден бери да таныгъан бир жашаулу адам келип чёгеди. Тамата дегенде да, юч жыйырма жылдан атлагъан болур. Ол да жашагъан адамгъа алай кёп тюйюлдю. Алай шёндю юч жыйырма жыл да кёп кёрюне башлагъанды. Ол шахаргъа жумуш бла келип, энди уа юйюне тебирегенди. Экибизни да жолубуз бир жанынады. Автобусну да сакълай, аны келир заманын да къысхарта, хапарны бардырабыз. Сёз сёзню айтдыргъан заманда ушакъ нёгерим кесини энчи жашаууна кёчеди, юйюнде болумну юсюнден айтады.

Аны огъурлу юйюрю бар эди: юй бийчеси, жашы, къызы, малы, мюлкю, тюплю-башлы юйлери. Жашауда керекли затдан юлюшлю эди. Юйюм-кюнюм деген къармашыулу адам болгъанды. Ол мажаргъан затны юй бийчеси да жарата билгенди. Сабийлерин да бирер окъуугъа салып, билим, усталыкъ алдырады. Къысха айтханда, адам сукъланып къарарча аллай юйюр эди.

Алай жашауда хар зат да кесинг сюйгенча сыйдам барып турмайды. Кюнлени биринде бу адамны юй бийчеси ауруйду. Къууанч, кюлкю айланнган юйге кёп къыйынлыкъ сынаргъа тюшдю. Аны саулугъуна бакъдыра, кёп жерлеге элтедиле: доктор, уста дегенледен атлары айтылып, ала аны кёргюзтмеген адам къалмайды. Кёп къоранч да этдиле. Анга болушлукъ болса, юйлерин сатып, къуру жерге чыгъар эдиле. Алай, не медет, ала сюйгенча болмады. Къадар кюйсюз эди. Бу адамны юй бийчеси сабийлерини бирини къууанчын окъуна кёралмады.

- Аллах ючюн, алай айтханыма айып этме, юй бийчем бир да болмагъанча огъурлу адам эди, - дейди жол нёгерим, къарамын да жерге ие. – Бир заманда не сёзю, не бир мен жаратмагъан иши бла жанымы къыйнамагъанды, жюрегими къатдырмагъанды. Ол ауушханда,  бек уллу бушуу этген эдим. Дунияда аллай тёре болса – жаным саулай аны бла бирге басдыртыр эдим. Ма аллай бир жылыу бар эди арабызда. Алай берген да Аллах, алгъан да Аллах,оноуун да ол этди. Къаргъышда айтылгъанлай, къартлыгъыма жангызлай къалдым.

Жашау жолумда ахшы нёгерим бла къууанч да сынадым. Къыйналгъан кюнлерибизни бир бирге билеклик эте, алай ётдюрдюк. Бир жарсыуум: бир туудугъун окъуна къоюнуна къысалмай термиле кетгени.

Энди бюгюнлюкде жаш юйдегили болгъанды, эки сабийчиги да барды. Къыз а алыкъа юйдеди. Тилегенле да кёп, алай аны да къадар кюню болур…

Сау болсунла, сабийле къараргъа кюрешедиле, уллу кёллюлюк этмейдиле. Манга жетген жерде бир бирлерине окъуна ышанмайдыла. Мен да бош турмайма, кюн узуну кеси кесиме жумушла чыгъарып, ала бла жубаныргъа кюрешеме. Мал тутама, бахча ишлейме… къырал да пенсия береди. Бу къыйын заманда ол да бал тузгъа, гыржыныбызгъа жетеди.

Жанындан къарагъан муну уа не кереклиси барды, дерге боллукъду. Алай жарсыусуз хазна кёп адам болмаз. Бютюнда бек меничала. Тышыбыздан тап кёрюнюрге кюрешгенликге, ичибизден кюйюп окъуна барабыз. Кесинг сагъыш эт, айла, жылла бла сау кюнлени жангызлай, сёз нёгеринг болмай. Маллагъа, тауукълагъа сёлеширге кюрешеме. Тутмакъда олтургъанча, не тюрлюдю бу жашау. Хау, ингир ала жыйыладыла къыз да, жаш да. Алай аланы да кеслерини жашаулары, оюмлары, акъыллары, кёз къарамлары. Ушхууурдан сора барыбыз да телевизоргъа къарайбыз. Оллахий, аны да эталмайма. Шёндю ата-ана сабийи бла бирге телевизоргъа къарарча тюйюлдю. Нек айтханымы уа, телевизоргъа сен да къарайса, ангыларса. Сора кетесе да, эрттеден окъуна тёшекге киресе, жукъу сени жыкъгъынчы, юй башына къарайса да тураса.

Неди бу? Юй бийчебизден айырылдыкъ эсе, энди мында ары жашауум жангызлаймы ётерге керекди?

Сен жамауат жумушну  толтураса. Иш бла байламлы кёп эллеге, журтлагъа жюрюйсе, айтчы,  башха  жерледе манга ушаш къартлыгъында къатынсыз къалгъанла бармыдыла? Алагъа ким, къаллай оноу этеди?

Тиширыу юйюнден бир къауум кюннге жумушха кетсе окъуна апчыйды эр киши. Мен а жашау нёгеримден айырылгъанлы беш-алты жылдан да атлагъанды. Алгъаракълада уа эгечим, къарындашым да келедиле. Ала да манга жарсып келгендиле. Сени жауунгу да къарындашы, эгечи болмасын. Сабийлени да жыйып: «Атагъызгъа къатын алайыкъ», - деп оноу этедиле. Ариу айтдыла, жашауну халын ангылатыргъа кюрешдиле. Сабийле унамадыла. Бир адамны айтханына къулакъ салмадыла.

Къызым: «Да мен бюгюн да мында аны ючюн турама, атамы къартлыгъында жангызлай къоймайым деп. Бир юйюр туталмазлыкъ къыз а мен да тюйюлме. Бери уа – бу юйге, журтха, анамы хазнасына, ол къан къусуп къурагъан мюлкюне, къыйналып сабийле ёсдюрген жерине, айтдырмай къоймай эсегиз, тёшегине, аны орунуна бир тиширыу не кеси келмесин  неда адам  келтирмесин».

Жашым а: «Ол кюнден сора бу арбазгъа не мени, не менден туугъанланы аякълары басарыкъ тюйюлдю», - деди да къойду.

Кючден бла мутдан: «Къоюгъуз маржа, мени бусагъатда аллай къайгъым жокъду», - деп жарашдырдым.

Энди уа – андан бери сабийле манга башхаракъ къарагъанча кёрюнеди. Не этейим, айт? Тюзюн айтханда, къарт адамгъа къатын кереклиси да жокъду, алай жанымда бир сёз нёгерим болса уа, ыразы эдим. Сабийле уа алай эте тургъанлай къалай келтиргин? Кёлюнг кюлмесин, бу адам къартлыгъына шаша турады деп, бош жашаууму ахыр кесегинде жанымда бир тиширыу нёгерим болса сюе эдим.

Ахыры 14 ноябрьде басмаланырыкъды.