Сайлаууна кертичилей къалады

Саулукъ сакълауну башха-башха бёлюмлерин сайлап, алада билимлиликлери, окъуулулукълары, жамауатыбызгъа къайгъырыулукълары бла айырмалы болгъан жашларыбыз бла къызларыбыз асламдыла, къудуретни ахшылыгъындан. Биз да аллай адамларыбызны барлыкъларына къууанабыз, керек кюнде ёз саулугъубузну,  жууукъ-ахлуларыбызны саулукъларын да алагъа ышанабыз.

Гидаланы Маратны юсюнден Къашхатаудан адамла тилеген эселе да газетге жазарыбызны, аны адамлыкъ ышанларын сезерге кесибизге  да тюшген эди. Къарындашымы  сакълап, жашауда мындан къыйын кезиуюм болгъан да болмаз деген чакъларымда палатагъа келип, аны жокълагъаны, анга айтхан хар ариу сёзю, жапсарып кёл этдиргени бюгюн да ол замандагъы эсгериулериме сюйсем-сюймесем да къайтарадыла. Аны Бабугентде ёсгени уа бютюнда жюрекге къаллай эсе да бир ёхтемлик да береди.

Бюгюнлюкде Гида улуну къан тамырлагъа къарагъан эмда битеулю хирургча да кёпле биледиле. Жарсыуларын айтып, элден, райондан, бирси жерледен да келедиле адамла. Врачны уа кечеси-кюню болмагъанын барыбыз да ангылайбыз. «Аягъыма бир къарачы деп, бир жол биринчи январьда эрттенликде сагъат жетиде келген эди юйге биреулен»,– деп хапар айтханды кеси уа ушагъыбызны кезиуюнде. Анга ышанмаса, болушур деп ийнанмаса, ол кезиуде инсан да келлик болмаз эди.

Бусагъатда Марат РКБ-ны мычымай болушлукъ берген хирургия бёлюмюню хирургуду. Башхача айтханда уа, ол авариялада ачыгъанлагъа, жыгъылып чып тюшгенлеге, саулукъларына, аны къой да, жашауларына къоркъуу уллу болуп тургъанлагъа къарайды, алагъа операцияла этеди.

Хирургия саулукъ сакълауну къыйын  бёлюмлеринден бири болгъанын биз барыбыз да ангылайбыз, бютюнда - мычымай болушлукъ бериу. Бу жаны бла усталыгъын а ол Санкт-Петербургда Джанелидзе атлы илму-излем институтда да ёсдюргенди. Белгили врачладан аварияда чып тюшгенлеге операцияланы къалай этерге тийишлисине тюшюннгенди.

Гитчелигинден окъуна врач болургъа талпыннган жаш туугъан элинде школну бошагъанындан сора эм алгъа медицина колледжге киргенди окъургъа. Алай бла уа саулукъ сакълау кертиси бла да аны жолу болгъанына, сайлауун терс  этмегенине бютюн тюшюнюрге излегенди. Мында окъуй тургъан кезиуюнде уа доктор болургъа сюйген,  адамлагъа болушургъа излеген сезими бютюн кючленнгенди.

Ол себепден а КъМКъУ-ну медицина факультетини багъыу иш бёлюмюн, интернатураны,  ординатураны, аспирантураны да кесибизни республикада окъугъанды. Студент кезиуюнде хирургиядан дерслери больницаны къан тамырла  бёлюмюнде озгъанында ол белгили хирургла Бапыналаны Маратны, Сулейман Хавпачевни, Ахмед Аслановну да къалай ишлегенлерин, аланы  къаллай усталыкъ даражалары болгъанларын да кёре, кесине энчи усталыкъгъа хирургия ызны сайларгъа кёлленнгенди. Марат Кемалович а, таулу жашны хунерлилигин эслеп, аны жаралагъа байлау салыргъа, операциялагъа къатышыргъа чакъырып да тургъанды.

Гида улу аспирантураны бошап, «Формирование артерио-венозных фистул при хронической критической ишемии нижних конечностей» деген темагъа кандидат диссертациясын да хазырлагъанды. Аны илму башчысы  уа медицина илмуланы доктору, профессор Ахмед Зонович Аслановду.

Тогъуз жылдан бери терк болушлукъ берген хирургияда ишлей, Марат кёплени жанларын сакълай, жашауларын къутхарып къалыугъа юлюшюн къошханлай, саусузланы кеслеринден, аланы  жууукъларындан да ыразылыкъ тапханлай келеди. Операциялары жетишимли болуп баргъанлары ючюн а къадарына ыразы бола, кесин насыплыгъа санайды.

Алай эсе да, эм алгъа этген биринчи операциясын а бюгюн да унутмайды. Анга къыйын авариядан сора жаш адамгъа  къараргъа керек эди. Жарсыугъа, аны эки аягъын да кетерирге тюшгенди. Аллай болумдан сора сайлауундан ёнгелемей, мен  болушмасам, ким этерикди да деген сагъыш бла  дагъыда ишлерге талпыннганны уа таза да жигитликге санаргъа боллукъду деп келеди кёлюбюзге.

Анга дагъыда онбеш сагъатны не ары, не бери бурулмай, олтурмай, башхача айтханда уа, аз да жеринден тепмей, этерге да тюшеди операцияланы. Сёз ючюн, аллай тохтамай бардырылгъан операцияны профессор А.Асланов бла бирге ишлеген кезиулеринде анга бир таулу адамгъа этерге тюшгенди.

– Операциягъа бара туруп, къоркъама десенг, сен аны эталлыкъ тюйюлсе, аланы уа хар бири да бирча болуп да бармайдыла. Сёз ючюн, бош аппендицит окъуна. Аны себепли хар жолдан бир жангы затны да кёресе, юйреннген да этесе.

Къолунга скальпельни алсанг, сени акъылынг, сагъышынг да  ол саусузда, аны болуму бла саулугъунда болургъа керекдиле. Терс болургъа, халат иерге ахырысы бла да эркинлигинг жокъду. Сен аны жанын къалдырып, жашаугъа къайтханын, адамларыны къууаннганларын да  кёрюрге итинирге керексе, – дейди кеси уа ишини юсюнден хапарлай.

Ол дагъыда хирургну психолог бла тенглешдиреди. Ариу сёзню да саусузгъа багъыуда кесини магъанасы болгъанын, ол да дармандан кем болмай жарагъанын чертеди. Аланы хар бирини да къылыгъын билип, жанларын къыйнамай сёлеширге кереклисин да айтады. Адамны саулугъун игилендиргенин кёзлери бла кёрюп, анга къууаннганыны багъасы болмагъанын да.

Ишде смени бошалып, энди юйге кетерге хазыр болуп тургъанлай, бауурлары, талакълары атылып, авариядан дагъыда башха хата жетип, адамланы келтирип къойгъанлары да болуучуду. Алагъа къарамай, операциягъа къатышыргъа керек болса,  анга кесини юлюшюн къошмай, айхай да, Марат кеталмайды. Алай эсе да, солугъан кезиую болуп, бир кюнню ишге бармай къалса, кесине не эсе да бир зат жетмегенча болуп тургъанын да жашырмайды. «Саусузла тохтамай, кече-кюн демей келип тургъанлыкъгъа, алагъа болушлукъ этген да къыйын болгъанлыкъгъа, ишими сюеме, адамны операциядан сора болуму, халы игиленнгенин кёрсем а, врач усталыкъны тюз сайлагъанма деп, алай сагъыш да этеме»,–дейди андан ары ушакъ нёгерим.

 Айхай да, аны биз айтмасакъ да, белгилиди Маратны усталыгъы къыйын болгъанын. Ол Нальчикге Бабугентден жюрюп ишлейди. Элде, юйде не жумуш болса да, аланы барысына да къараргъа хазырды. Жигер таулу жашлача, бичен да чалады, юйюрде малла да тутадыла, бахчагъа да къарайдыла.

Ишден бош заманы къалса уа, табийгъатда, суу жагъасында сабийле бла солургъа сюеди. Къудуретни ахшылыгъындан, юйдегиси Къулбайланы Заира бла эки жашчыкъ бла къызчыкъ ёсдюреди. Анасы Хуболланы Захида бла атасы Ибрагим, къарындашлары Алим бла Азнор къатында болгъанлары кюч-къарыу бере, кесин насыплыгъа санайды. «Заман» газетни да юйюр хар заманда да жаздыртады.

Айхай да, хирургия бла байламлы журналланы, башха изданияланы окъугъанлай, жангы амаллагъа, мадарлагъа да тюшюннгенлей турады. Бу жолну сайлагъанны жашаууну асламысы больницада,  саусузлагъа къайгъырыулукъда озгъанын айта, хирург болургъа излеген жашланы бла къызланы эринмезге, медицинаны сюерге, сайлауларына кертичилей къалыргъа да чакъырады.