Къуру тиширыуларыбызны тыш сыфатларымы келишмейдиле исламгъа бла адет-тёрелерибизге?

Тиширыуларыбыз адетлерибизге, диннге кёре кийинмейдиле, жыйрыкълары къысхады, жаулукълары жокъду деген дауланы терк-терк эшитирге боллукъду. Алай жаланда аламы бузадыла жамауатны, неда эр кишиледе да бармыды терслик? Муслийманла къалай кийинирге керекдиле? Файгъамбарла къаллай юлгю къойгъандыла? Бу соруулагъа бизге жууапланы «Мамырлыкъ» жандауурлукъ фондну башчысы Ахматланы Назир хажи береди:

- Бюгюнлюкде жаш адамларыбызны арасында намаз къылгъанла, динни излемлерин толтургъанла аслам болуп баргъанлары бек къууандырады. Алай аланы арасында уа тиширыуларыбызны кийимлерин сёкгенле, алагъа акъыл юйретирге хазыр болгъанла бардыла. Мени оюмума кёре уа, башхагъа терслигин кёргюзтюрден алгъа адам кесини халине къараргъа борчлуду. Биз  эгечлерибизни сыфатларына асыры кёп айып этгенден, кесибизни унутуп къалгъаннга ушайды.

Шёндюгю тёлюле шериатны жорукъларын бузгъанлары бла бирге ата-бабаларыбызны адет-тёрелерин, алагъа артыкъда багъалы затланы да эслерине алмайдыла. Нек эсе да биз западлы къыраллада жашагъалагъа ушаргъа сюйюп, аланы культураларын кесибизни тёрелерибизден ёрге салгъанбыз.  Ол а ёсюп келген тёлюлени саякълыкъгъа, аман къылыкълагъа  юйретеди, аланы ич дунияларын бузады, бир тюрлю  ахшылыкъ бермейди.

Алай нек айтханымы ангылатайым. Кюн жылынып келеди, бир-эки айдан орамларыбызгъа чыгъып, жашларыбыз къалай кийиннгенлерине эс буругъуз. Къысхаженг футболкала, инбашларын да жапмагъан майкала, тобукъларына жетмеген къызыл, сары, акъ шортикле… Бирде уа алагъа таматала да къошуладыла, ашыкъларын да букъдурмагъан кёнчекле кийип, адамла жыйылгъан жерге чыгъаргъа уялмайдыла.

Бир он-онбеш жыл мындан алгъа уа аллай сыфатда эр кишиле аналарыны, эгечлерини алларына окъуна чыкъмагъандыла, аны бедишликге санап. Бизни халкъ миллет тёрелени бла исламны излемлерин бирге келишдирип жашай билгенди.  Биз ата-бабаларыбызны жетишимлери бла ёхтемлене эсек, аланы намысларына ушамагъан  ишле нек этебиз?

Эсигиздемиди, былтыр Кавказны республикаларында тюрлю-тюрлю кючле бизни намысыбызгъа ушамагъан митингле бардырабыз деп тохтагъанлары? Аллахха шукур, ала муратларына жеталмагъандыла. Алай аланы къурагъанла жаш тёлюбюзню бузаргъа деген умутларын юзмегендиле, ала энди башха программала жарашдырып, аланы толтурургъа кюрешедиле. Биз а аны ангыламай, тыш культураны ызындан барыргъа хазырбыз.

Аллахутала Адам файгъамбарны жаратып, аны жаннетге кийиргенди. Бизни Жаратхан анга не жаны бла да ариу болумла къурагъанды: ол не ачлыкъдан, не суусапдан, не бир башха кемчиликледен ачымазча.  Аны бла бирге уа Адам  жалан болгъанын сынамазча да этгенди. Аны айтханым, Уллу Аллах Адамны, аны тёлюлерин да къымыжалыкъларын жабаргъа кереклисине юйретгенди. 

Алай Адам бла Хауа кеслерин шайтаннга алдатып, жаннетден къысталгъандыла. Бу дунияда уа биринчиден жаланлыкъны айыбын сынагъанды. Аланы юслеринден жаннет кийимле жокъ болуп, ауратларын терекни чапыракълары бла  жабаргъа кюрешгендиле. Къуранда Аллахутала бизни да быллай жангылыуладан  сакълайды: «Адамны тёлюлери, шайтаннга акъылыгъызны алдатмагъыз, арагъызгъа къалабалыкъ кийирирге къоймагъыз…». Алай бюгюн а бирлерибиз къаллай сыфатда айланнганларын кёрсем, ала шайтанны жолун сайлагъанларына тюшюнеме. Аллах бизни аллай къауумладан кери этсин.

Былайда энтта бир жарсыууму айтыргъа сюеме. Бир-бир къарындашларыбыз къысха кёнчекледе, шортикледе, майкалада межгитге окъуна келирге ёчдюле. Намаз къылгъан кезиуде аллынгда тизгинде жаш сеждеге, рукугъа барса, футболкасы ёрге кётюрюле, кёнчеклери энишге тюше, кёзлеринги къайры букъдурургъа да билмей къаласа.

Бу сыфатынг неди десенг а, эр кишини  тобугъундан киндигине дери жабылса, намаз къылыргъа эркинди, дейдиле. Алай ала жангылгъан этедиле. Кийими болмагъан муслийманнга жарайды ол,  хар кимге да угъай.  Ауратым жабылыпды деп орамда айланыргъа, тиширыуланы, таматаланы алларына чыгъаргъа эркинлик а берилмегенди.

Шортикледе, майкалада къарындашларыбызны дуния башында бек сыйлы жерде – Меккада - кёргеним а мени бютюнда жарсытады, чамландырады. Дин бир адамны да жалан айланыргъа чакъырмайды, алай биз кесибизге таплыкъны излеп, сылтаула табып къоябыз. Ол санда  терсликлерибизни башын шериатны аты бла жулуп.  Шортикле къайдан келгендиле жашаугъа? Бек алгъа аланы тенгизде солугъанда, жуууннганда кийип болгъандыла, энди уа ала бизни орамларыбызгъа чыкъгъандыла. Иш былай барса, бир кесекден межгитге ич кийимледе барыргъа жараймыды деген соруу кётюрюлюп, анга эркинлик изленип башларыкъды.

Файгъамбар, Аллахны саламы анга болсун, неда аны асхабларындан бири окъуна жалан айланнгандыла, аланы кёнчеклери тобукъгъа дери да жетмегенди, ала инбашларын ачып айланнгандыла деп шарт айталлыкъ адам бармыды? Мухаммадны жашауу уа муслийманлагъа ахшы, ариу юлгю болгъаны Къуранда да жазылыпды.

Былай нек кийиннгенсе деп сорсанг, къызыу болама, дейдиле. Алай Мухаммад  Сауд Аравияда жашагъанды – анда уа хауаны жылылыгъы 50 градусха дери жетеди. Ма ол къызыулукъда да ол кийимлерини башындан   халат да кийгенди, санларын ахырда ачмагъанды. Сора биз Кавказдача ариу хауагъа къалай тёзалмай къалдыкъ?

Былайда мен Мухаммадны, Аллахны саламы анга болсун, асхабы Османны юлгюге келтирирге сюеме. Ол асыры уялчакъдан, аны къымыжа болуп угъай, санлары ачылып окъуна бир адам да кёрмегенди.  Осман намыслылыкъ, уялчакълыкъ къуру тиширыуланы угъай, эр кишилени да ышаныды дегенди. Ол а Мухаммад бек сюйген, энчи кёрген асхабларындан бири болгъанды. 

Мусса файгъамбар да уялчакъ эди. Аны заманында чюйютлюле  артыкъ хурметли тюйюл эдиле – ала жыйылып,  бирге жууунургъа да уялмагъандыла.  Алай Мусса уа алай этмегенди. Адамла аны терисинде, санларында къыяуу барды деп, хапар окъуна жайгъандыла. Аллахутала ол алай болмагъанын кёргюзтгенди алагъа: бир жол Мусса черекде жууунургъа киргенде, бизни Жаратхан ол кийимлерин къойгъан ташны суудан узайтады.  Муссагъа кийинир ючюн суудан чыгъаргъа тюшгенди. Ма ол заманда кёргендиле чюйютлюле аны санларында, терисинде аурууу болмагъанын. Бу юлгюню нек келтиргенме? Аллахны файгъамбарлары къаллай хурметлиле, уялчакъла болгъанларын кёргюзтюр ючюн.

Былайда айтырыгъым, хар тёлю да динни къалай тутханларына, айнытханына келир тёлюлени аллында жууаплыды. Бизни аталарыбыз, аппаларыбыз совет заманда да сакълагъандыла бизге исламны, биз а ёсюп келген тёлюлени неге юйреталлыкъбыз?

Мухаммад  къауум адамгъа ушаргъа кюрешген аладанды, дегенди. Намаз къылып, ораза тутуп, исламны жорукъларын толтуруп, алай кийиннгенни уа диннге келишмей, башха къауумланыкъына ушай эсе, ол да аладанды.  Ол адам Къыяма кюн муслийман къарындашлары бла бирге тюшмезине къоркъуу уллуду.

Юсюбюзде кийимлерибиз аздан-аз бола, аны бла бирге уа кюз артында терекден чапыракъла саркъгъанларыча  намысыбыз, ариу къылыкъларыбыз, адетлерибиз, динибиз да жокъ болуп барадыла.  Мен галифе кёнчекле, хром сапохла киерге чакъырмайма, хар нени да кесини заманы болады. Алай шортикледен эсе ушагъыулу кёнчекле алайым деп тюз сайлау этгенни бир къыйынлыгъы жокъду. 

Бир статьяда битеу жарсыуларымы айталмайма, алай жамауат, дин къуллукъчула да бирге жыйылып узакъ болжалгъа салмай тамамларгъа тийишли соруула кёпдюле. Сёз ючюн, солуу жерледе жашларыбыз бла къызларыбыз кеслерин къалай жюрютгенлери, халкъны аллында сыра, андан да кючлю затланы ичерге угъай демегенлери эм башхала. Кеч болгъунчу  ёсюп келген тёлюню тюз жолгъа салыргъа керекбиз. Ансыз бизни халкъланы келир кюнлери бек жарсыулуду.