Алдаулу сюймеклик

Жашау халла

Огъары Малкъарны сыйлы къартларындан бири (ёлгенди, жаннетли болсун) редакциягъа терк-терк келиучю эди. Кёпню кёрген, кёпню билген эсли адам сейир хапарла да айтханды. Ма бу аладан бириди. 

Алибий, эллилери сюйген огъурлу адам, иш усталыкъланы патчахыды дерге жарарыкъ эсе, аллайладан бириди. Эки къолундан бал тамгъан, онгсузгъа онг тапдыргъан, жарашыулу адам. Къоншуларында ол этер жумуш болса, ишчи адырларын да  алып барып, ишлеп тебирегенди. Ала аны къатында уллу окъуна сёлешмегендиле.

Алибийни юй бийчесине Салихатха да элде кёп тиширыула сукълана эдиле. Эрине хурмет эте билген, сабыр, акъыллы тиширыу. Была тёрт сабий ёсдюредиле. Таматалары къызды. Онунчу классха жюрюйдю. Сюйдюмлю, намыслы къыз Зубайда. Тенглеринден кеси да айырмалыды. Кёп жашланы кёзлери къарайдыла анга. Бир-бир анала уа къызны бюгюн окъуна келин этерге хазыр эдиле.

Жашау да бара,  Зубайда да ёсе, ариудан ариу болады. Кюнлени биринде ана къарындашыны жашы къатын ала эди. Тойгъа башха элледен да кёп жаш адамла келедиле. Арбазда уллу жарыкълыкъ  барады. Бираздан киеу нёгерле келдиле. Келин  машина арбазгъа кирип тохтады. Андан Зубайда чыгъып, бирси нёгери бла келинни  тюшюрдюле да, сора отоууна кийирдиле.

Къызны биргесине келген жашладан бири - Жарахмат -да кёреди Зубайданы.  Аны сюйюп, сора онг табып, къызгъа акъылын билдиреди. Ол  да ыразылыгъын ангылатады.

Арада жылла оздула. Жашны атасы Зулкъарний бла анасы Фердаус келин келтирир акъылгъа кирдиле. Бираздан Зубайданы юйюне келечиле келдиле. Ыразылыкъ аладыла. Жетди тойну кюню да. Адилбийни арбазы киеу нёгерледен толгъанды. Алгъыш аякъла кётюрюледиле.

Киеу нёгерле келинни алып кетдиле. Ма алай башланды Зубайданы жангы жашауу. Жарсыугъа, жаш адамланы къууанчлары кёпге бармады. Беш айдан Жарахматны аскерге алдыла. Бираздан Красноярскийден къагъыты келди. Юй бийчесине кёп ариу сёзле айтып жаза эди.

Зубайданы уа эки къарт бир кибик ариу кёре, сюеден сюе барадыла. Бек тап жарашып жашайдыла. Сабийи  боллугъун билгенден сора уа Фердаус, келинини къолун сууукъ суугъа окъуна тиерге къоймай, хар затны да кеси этерге кюрешеди.

Келин а анасы аны аллай бир аяп кюрешгенине уялгъан окъуна этеди. Сабий тууар заман жетгенде, къарындашы келип, Зубайданы ата юйюне элтеди. Анда да кёп тутмай, тиширыуну больницагъа салдыла.

Аскерчи жашдан а кёпден бери да къагъыт келмейди. Зубайда юч-тёрт письмо жибергенди. Алай бир къагъытына да жууап  алмайды. Тиширыу  баш иесинден хапар болмагъанына  къайгъыгъа киргенди. Алай къайры баргъын, кимден соргъун?

Бир кюн больницаны къуллукъчулары  келининг жашчыкъ тапханды деп, Зулкъарнийден бла Фердаусдан  сюйюнчю изледиле. Аны эшитген къартла асыры къууаннгандан  кеслерине жер тапмайдыла. Докторлагъа, больницаны башха къуллукъчуларына да къолларындан келгенича саугъала этедиле. Кёп да тутмай Зубайданы, туудукъну да юйге жыйышдырадыла.

Сабийге анасы жаланда сют ичиреди, къалгъан жумушларына Фердаус кеси къарайды. Анга энди жубанч табылгъанды. Алибий да бармагъы бла уууртчугъуна, бурунчугъуна тие, ышармиш эте, керилтирге кюрешеди. Эки къартха къуртму табылгъанды.

Бир кюн Зулкъарний бла Фердаус жууукъ юлюшлерине  келдиле. Келинлерин, туудукъларын да биргелерине келтирдиле. Къонакъбайла къагъанакъны бирден бирге ётдюрю тансыкълайдыла. Алибийлары къой соядыла, тийрени да жыядыла. Сабийге кёп алгъышла да айтылдыла. Ингир ала Зулкъарний бла Фердаус юйлерине кетдиле, Зубайда уа сабийи бла  ата юйюнде къалдыла. Аскерден а алыкъа къагъыт келмегенди.

Алай эте, заман озду. Жашчыкъ - Залимчик - тёрт аякълана, отоуда ары-бери сюркеле тебирегенди, къолчукълары жетген затланы тарта да, отоу тюбюне ата. Алай эте ыйыкъла, айла озадыла. Жарахмат аскерге кетгенли эки жыл бла жарым озду. Атасы, военкоматха барып, жашын излетди.

Андан жууап келгинчи, бир кюн Зулкъарнийни юйюню аллында такси тохтайды. Андан къойнунда да  сабийчиги бла тиширыу тюшдю. Фердаус арбазгъа чыгъып эди да, аны аллында атлады. Ол а: «Мен Ромагъа эрге чыкъгъанма. Бу уа бизни къызчыгъыбызды. Аты да Любады», - деди. Жашны анасы бираз эс жыйгъандан сора: «Жарахмат а къайдады, нек келмегенди», - деп сорду.

- Ол тёрт жылгъа окъуугъа киргенди. Сизге айтмагъанмыды? Юйюгюзню адресин да ол бергенди.

- Да, аны мында юйдегиси, жашчыгъы да бардыла. Сени къалай алгъанды мени жашым?

- Ма, жангылыкъ!  Рома аланы юслеринден чыртда сагъынмагъанды. Ол не тюрлю иш этгенди?

Такси келип тохтагъанны кёрген къоншула, Жарахмат келген сунуп, жыйыла башладыла. Аланы кёрген тиширыу, сабийчигин Фердаусха берип: «Мени Бештауда хапчукларым  къалгъандыла. Мен аланы алып къайтайым», - деп чыгъып кетди. Ол алай терк кетгенин жаратмай, къоншула аны ким болгъанын сордула. Фердаус да эшитген сёзлерин айтды.

Хапар Алибийлагъа да жетди. Зубайда бир кесекге, агуман адамча, тынгылауну нёгер этип турду. Жарахматны сыфатына алданнганына чогъож болду, ачыу этди.

Дагъыда бир къауум заман озду. Зубайданы къоншусу Рамазан бир жол къызгъа тюбеди.

- Мен таза умутуму, санга термилгеними айталмай тургъанма. Сен эрге чыкъгъынчы кюеме отунгда. Манга сенсиз жашау - жашау тюйюлдю. Кел, бир юйюрлю болайыкъ. Жашагъан къадарымда жюрегинги къыйнамам. Залимчикни да юйюме элтейим. Кеси сабийлерибиз болсала да, аладан аны алгъа салып жашарма. Сенден башха манга бир тиширыу керек тюйюлдю. Экибизге да оноу эт.

Зубайда жашны айтханын юйюнде билдирди. Алибий бла Салихат Рамазанны туугъанындан таный эдиле. Ала анга ыразы болдула. Уллу той этип, къызларын къоншуларына бердиле. Бир айдан а Рамазан,  къайынларына келип: «Аллахны аллында бу жашчыкъ манга аманатды. Анасы бла жашасын», - деп, Залимчикни алып кетеди.

Андан бери жылла оздула. Зубайданы жашауу чууакъ кюнча жарыкълай барады. Кечирек болса да, эки сюйген жюрек бир бирни табып, Залимчикден сора да, дуниягъа тёрт сабий жаратып, жашай барадыла.
Жарахмат,  офицер болуп, бир оруслу къатын бла юйюне келип кетген эди. Фердаус Любаны ала бар дегенде, жашы анасы айтханны этмеди

 

Поделиться: