Шартла тюз да, толу да болур ючюн алгъындан окъуна къайгъырыргъа

Келир жыл октябрьде Россей Федерацияны битеу жеринде да халкъны санын жазыу бардырыллыкъды. Бу иш тийишли федерал законнга кёре тамамланады. Кеси да Россейни тарыхында онекинчисиди. Аны эсеплери уа   битеу дунияда жашагъан халкъны жазыуну тарихлерине къошуллукъдула. Аны 2020 жылда  бардырыргъа уа битеу къыралланы башчыларын  ООН-ну Генеральный секретары чакъыргъанды.

Къырал статистиканы федерал службасыны Шимал-Кавказ федерал округда Управлениясы (Северо-Кавказстат) билдиргеннге кёре, бу жолгъу перепись, тёрели амал бла бардырылгъанлыкъгъа, алгъыннгыкъыладан арталлыда башха тюрлю боллукъду. Адамланы юслеринден шартла Интернетде электрон амал бла да жыйыллыкъдыла. Жазыу этип айланнганланы планшет компьютерлери боллукъду. 

2020 жылда Россейде халкъны санын жазыугъа хазырланыу 2017 жылда окъуна башланнганды. 2018 жылны октябринде уа Россей Федерацияны тогъуз субъектинде, ол санда Къабарты-Малкъар Республиканы Элбрус районунда,  ол сынау халда бардырылгъанды. Аны  баш борчу – Интернетни юсю бла халкъны юсюнден шартланы жыйыуну жангы амалларын сынауду.  Халкъны санын, ма алай, сынау халда жазыу 1 октябрьден ол айны онунчусуна дери баргъанды. Ол Къырал жумушланы бир порталында (ЕПГУ-да) эсепде тургъанланы барысына да халкъны санын жазыугъа кеслери алларына къатышыргъа онг бергенди. Ала жаланда  Къырал жумушланы бир порталында кеслерини шартларын къояргъа керек болгъандыла.

Ма ол биринчи сынау Къабарты-Малкъарда жашагъанла ол жаны бла артыкъ тири болмагъанларын кёргюзтгенди. КъМР-ни Экономиканы айнытыуну министерствосунда болгъан шартлагъа кёре, республикада 2018 жылда ЕПГУ-да эсепде тургъанланы саны аны халкъыны 40 проценти чакълысын тутханды (14 жылдан гитчеле тергелмей). Аны бла бирге  Къабарты-Малкъарда халкъны санын жазыу сынау халда баргъан кезиуде  МФЦ-ланы къатышыулары бла ангылатыу иш да бардырылгъанына да къарамай, республикада жашагъанладан  жаланда 2,3 минги неда 0,3 проценти  билдиргендиле Интернетни юсю бла кеслерини юслеринден керекли шартланы.

Элбрус районда да электрон амалны хайырланнганла аллай сынаула бардырылгъанланы араларында барысындан да аз болгъандыла – 0,5 процент. Саулай Россейни алгъанда уа, Интернет-переписьден ётгенле 0,8 процентни тутадыла, халкъны санын сынау халда жазыугъа уа къыралны инсанларыны  2,8 проценти къатышханды.

Бу ишде Интернетни болушлугъу бек уллуду, аны хайырындан халкъгъа жетиучю ауурлукъ азайырыкъды, халкъыбызны шёндюгю болумуну юсюнден тюз да, толу да хапар билирге онг чыгъарыкъды. Нек дегенде кеслерини юслеринден билдирирге, жазыу бла кюрешгенле бла тюбеширге сюймегенле электрон амалны хайырланыргъа боллукъдула. Андан сора да, адам кесини юсюнден МФЦ-лада, почталада, жамауат терк-терк жокълагъан башха  махкемеледе да жаздыраллыкъды.

Россейде халкъны санын жазыу федерал магъанасы болгъан ишди. Ол себепден аны бардырыугъа къырал властьны битеу бутакъларыны учреждениялары бла ведомстволары къатышадыла. Бу иш тынгылы тамамланыр ючюн хазырланыу мадарлагъа уллу эс бурулады. Къабарты-Малкъарны битеу шахарларында бла районларында энчи комиссияла къуралгъандыла. Бюгюнлюкде муниципал къуралыулада орамланы атлары, юйлени бла фатарланы  номерлери бла белгилени болгъанлары бла къалгъанлары тинтиле турады,  орамла, арбазла, подъездле къалай жарытылгъанларына къаралады, адреслени тизмелери бла картография материалла жарашдырыладыла.