Тёппелеге ёрлеген «тауну баласы»

Керимланы Азрет-Алиге аны таныгъанла «тауну баласы» деучю эдиле. Ол СССР-ни альпинизмден устасы, къаячылыкъ спортдан Къабарты-Малкъарны биринчи чемпиону, альпинизмден республиканы кёп кере чемпиону болгъанды.  Таджикистанны тёппесине ёрлегени  ючюн алтын эм  доммакъ майдаллагъа тийишли болгъанды. 1965 жылда   Элбрусну тёппесине ёрлеген атлы къауумгъа таматалыкъ да ол этгенди.  Керим улу «Чегет» канат жолну тау-къутхарыучу службасыны эмда  эсеплеу-къутхарыучу службаны да  башчысы болгъанды.    

Азрет-Али Бахсан ауузда Жапыр-Тала деген тау элчикде туугъанды. Сюрюучюле аны Адыл-суу ёзенде малланы кютерге биргелерине элтирге бек сюйгендиле. Жаланаякъ жашчыкъ    жугъутур жолчукълада жюрюрге, тиклеге ёрлерге, тёгерекдеги ариулукъгъа  къараргъа бек сюйгенди. Бир жол а  аллай тикден кеси тюшалмай къалгъан  эди. Ол заманда анга болушлукъгъа альпинистле келедиле. Ким биледи, бу усталыкъгъа сюймеклик таулу жашчыкъны жюрегинде ол заманда туугъан болур эди.

Алай бла ол 1955 жылда «Уллу-тау» лагерьде альпинистни болушлукъчусу болуп ишлеп башлайды. Ол спортчуланы  аш-азыкъ, керекли оборудования бла жалчытыргъа жууаплы болгъанды. Алай аны жюрегинде альпинизмге сюймеклиги уа къоймагъанды. Ол жаш спортчула бла лекциялагъа жюрюп, тау тёппелеге ёрлегенде, жорукълагъа, инструкциялагъа юйренеди. Бу билим   анга  бир жылдан керек болгъанды:  тауда  къыйын болумгъа тюшгенни къутхаргъанда.

Азрет-Али: «Тёппеге биринчи кере ёрлегенимде,  тёгерекдеги табийгъатны ариулугъуна, къаяланы деменнгилиликлерине   сейирге къалгъанма» - деп эсгериучю эди.   Туугъан журтуну   айбатлыгъын кёргенинде, аны жюреги кёкге жетгенча окъуна болгъанды. Ма ол заманда   адамланы таулагъа элтирге, бийик тёппелеге ёрлерге,  халкъгъа бу ариулукъну кёргюзтюп, аланы сейирге къалдырыргъа сюйгенине бютюнда тюшюнеди.

Муратына жетер  ючюн а, анга энтта окъургъа, усталыгъын ёсдюрюрге керек эди. Тауну тёппелерине  отуз кере чыгъандан  сора уа, спорт разрядха тийишли болады. 1959 жылда  Азрет-Алини «Жантуугъан» лагерьге инструкторланы битеусоюз школуна окъургъа жибередиле. Аны бошагъандан сора уа, «Уллу-тау» лагерьде инструктор болуп ишлеп башлайды. Альплагерьде  бек иги инструкторланы жыйып, къутхарыучу  отряд  къуралгъанда,  Керим улуну  аны  къауумуна   къошадыла.

Жауун неда къар жауады, сууукъду, тийишли кийиминг жокъду,  рациянгы ауурлугъу беш килограммгъа жетеди,  ол  да сууукъгъа тёзмей, къуруда сынып турады – ала барысы да сылтауладыла. Къутхарыучу алагъа эс бурмайды, аны баш борчу – къыйын болумгъа тюшгеннге болушууду. 

Къысха заманны ичинде Азрет-Али атын сынамлы альпинистча белгили этеди. 1960 жылда ол Битеусоюз альпиниадада Минги тауну тёппесине биринчи жетген отрядны башчысы  болгъанды. Бу жетишими ючюн анга КъМАССР-ни Баш Советини Сыйлы грамотасы бериледи.    1966 жылда   18 кандидатны арасында  «Чегет» канат жолну тау-къоруулаучу отрядыны таматасына Азрет-Алини тийишли кёредиле. 

Кесини устазларын-альпинистлени хар заманда да жюрек жылыулукъ бла эсгериучю эди  ол  – Юрий Черносливинни, Михаил Хергианини. Залийханланы Хусейинни юсюнден а жюз жылдан да тууарыкъ тюйюлдю аныча альпинист, дейчю эди.    Керим улу кеси да 300-ден аслам альпинистни юйретгенди, аланы арасында    биринчи таулу альпинист къыз, спортну устасы Холамханланы Тамараны да. 

Таулу жаш 40-дан аслам тауну тёппесине ёрлегенди, ол санда бек къыйыннга саналгъан Ушбагъа да. Андан сора   ол Элбрусда, Адыр-Суу-Башында, Уллу-Тау-Чанада, Тютю-Башында, башха тикледе да болгъанды.

Ол   ахыр кюнлерине дери да жашаугъа сюймеклигин, тирилигин тас этмегенди.  Аны суратларына къарасанг а,  ол бюгюн да таугъа чыгъаргъа хазыр болгъаннга ушайды.