Тарых

Къара бла Каспий тенгизлени араларында жюзле бла километрге созулгъандыла Кавказ таула. Аланы ичлеринде бек айтхылы, деменгилиси уа, айхай да, Элбрусду. Ол Европаны да бек бийик таууду. Ёмюрледен бери да аны тёгерегинде жашап келеди бизни миллет.  Ненча ат атагъанды ол жаны кибик кёрген таууна. 

Холам-Бызынгы ауузун бир кере кёрген, бери  къайтмай къалмаз. Мен кесим да  аны ариулугъундан тоялмайма. Бир жол а ары  къарындашларымы  Екатеринбургдан келген шуёхлары бла бирге къауум адам болуп барабыз.

Курск сермеш Экинчи дуния урушда бек уллуладан  бирине саналгъанды. Ол 1943 жылны 5 июлюнда  башланып,  23 августда Харьковну алыу бла бошалгъанды. Къызыл аскерни бу къазауатда хорламы  уллу  стратегия магъананы тутханды: ол Уллу Ата журт урушда, саулай Экинчи дуния урушда да, халны тамыры бла тюрлендиргенди.

Орус география обществону башламчылыгъы бла, Кавказ немис-фашист ууучлаучуладан азатланнганына 80 жыл толгъанына аталып, «Кавказский рубеж – 2023» деген аты бла автопробег болгъанды.

«Кубрат ханны хазнасы» деген статья 1990 жылда «Болгария» деген журналда басмаланнган эди. Аны автору Людмила Писарева эди. Статья жаланда Кубрат ханнга жууукъ болгъан болгарлылагъа угъай, битеу тюрк миллетлеге да магъаналыды.

1935 жылда декабрьде къауум атлы Кавказ тауланы тёгерегине айланып келгендиле. Ол къауумда Къазийланы Мусса да болгъанды.  Бу ишге къырал уллу магъана бергенди. Сталин кеси энчи ыспас этгенди алагъа.

Жашауда ёмюрде эсден кетмезлик ишле боладыла. Уллу Ата журт уруш бизни хорламыбыз бла бошалгъанлы кёп жыл озгъанды. Хорлам дегенликге, аны багъасы къаллай болгъанды, олду бюгюн бизни сагъышландыргъан, мудахландыргъан да.

1893 жылда «Природа и охота» журналда С.Ф.Давидовични «Кавказ таулада» деген жолоучу эсгериулери басмаланнган эдиле. Бюгюн аланы бир кесеги бла сизни шагъырей этерге сюебиз.

Минги тауну тийресинде туризм бла байламлы объектлени къурулушлары озгъан ёмюрню алтмышынчы жылланы башында  башланнгандыла. Жыйырма жылдан сора уа  айырмалы проектле эмда алагъа кёре ишленнген объектле ючюн къырал саугъала берилгендиле. Алагъа тийишли болгъанланы арасында бизни республикадан Элбрусда турист-спорт комплексни ишлеуге къатышхан Болис Левич, Курданланы Жабраил, Альберт Тхакахов, Матвей Залеев, Вячеслав Нагоев, Нух Безиров да бар эдиле.

Жыйырманчы ёмюрню ал жылларында Россейде капитализм айный баргъаны бла байламлы байла-бийле бла жарлыланы араларында класс айрылыкъла тау элледе да ачыкълана башлагъандыла. Алайсыз да жерлери аз болгъан адамланы жашау къолайлары  осалгъа айланады. Ол артыкълыкъны кётюралмай, Черек тарында уллу къозгъалыу болады.