Саулукъ

Барыбыз да билгенден, халкъыбызны тиширыулары бурун заманлада саулукъгъа багъыуда, сабий ёсдюрюуде кёп сейир амалланы хайырлана жашагъандыла. Ол затланы тасхалары тёлюден тёлюге айтыла сакъланнгандыла. Медицина кенг жайылгъанлыкъгъа,  таулагъа алай терк келмегенин билебиз. Ары дери тиширыуларыбыз тюрлю-тюрлю кырдыкланы, мирзеулени хайырлана, уллуну, гитчени да багъып болгъандыла.

Бусагъатда аш оруну аурумагъан адам тапхан къыйынды. Нек болады ол алай? Бу тема бла байламлы биз Нальчик шахарны Ара поликлиникасында ишлеген гастроэнтеролог Жарашууланы Алим бла ушакъ этгенбиз.

Бусагъатда тюкенледе бюртюкледен этилген ётмек сатадыла, бюртюкле къошулгъан ашла кёпден  кёп болуп барадыла. Аланы юсюнден биринчи поликлиниканы терапевти Мамайланы Людмила айтханды:

«Алгъаракъда телефонума Нальчикде 1-чи номерли поликлиникадан  билдириу келгенди. Анда, мен кесиме тап заманда толу диспансеризацияны хакъсыз ётерге боллугъуму юсюнден жазыла эди. Ол затны хайырланырдан алгъа уа аны  юсюнден толу хапар билирге ыразы эдим. Манга алтмыш жыл толгъанды. Аллахны ахшылыгъындан саулугъума тарыгъырча тюйюлме. Сора неге керекди манга поликлиникагъа барып, анда кёп адамла болгъан жерледе айланып, заманымы да кетерирге. Кесим да элде жашайма, поликлиника юйюмден узагъыракъдады. Алыкъа ишлеген да этеме. Аны манга  магъанасы бармыды?»,-деп сорады бизни газет окъуучубуз  Алийланы Мадина.

Бу кюнледе Нальчикде «Гладиатор» спорт комплексде художестволу гимнастикадан СКФО-ну бла ЮФО-ну биринчиликлери ётеди. Бу эришиулеге къатышханланы араларында Кърымдан бла Луганскдан келген жаш спортчула да бардыла. Биринчиликде кеслерин сынаргъа келгенлени саны 200-ден асламды. Жыл санларына кёре ала эки къауумгъа юлешинедиле (2008-2011; 2011-2013).

Бюгюннгю ашыгъышлы заманда бизге талай ишни бир жолгъа тамамларгъа тюшеди. Ишчи нёгерлеринг бла сёлеширге, жазыу ишни неда тергеулени бардырыргъа, Интернетге да кирирге, аны юсю бла байламлыкъла да жюрютюрге кюрешебиз. Алай бир жолгъа юч жумушну тындыргъан Юлий Цезарьча болургъа итиннгенлени ишлери тынгылы болмагъанлары жашырынлыкъ тюйюлдю, андан сора да, алай этиу саулукъгъа хаталыды деп, алимле алай айтадыла.

Бусагъатда диабет бек терк жайылып барады. Сабийлени араларында окъуна кёпдю. Ала конфет – къалач ашамай къалай турсунла?  Белгилисича, сахарный диабетден  ауругъанла татлы  затланы  ауузланыугъа  энчи эс бурургъа керекдиле. Бу ауруугъа  хорлатмаз ючюн, тюнене татлы  затланы  ашагъанла  аланы бюгюн  арталлыда хайырланмай къоядыла. Ол тюзмюдю? Аны юсюнден врач Махийланы Танзиля айтады:

Къанны уллу басымына  гипертония дейдиле,  андан кёплерибиз къыйналабыз. Алимле айтханнга кёре, ол жыйырма биринчи  ёмюрню уллу  къоркъуууду, гипертония –  жыл сайын миллионла бла  адамланы ёлтюреди. Биз  аны юсюнден врач – терапевт Ахкёбекланы Зайнаф бла ушакъ этгенбиз.

Жаз башында тиширыула суубай, арыкъ болургъа итинедиле. Алай ашха артыкъ къатылмасала да,  неден семиргенлерин бир бирде ангыламай окъуна къаладыла. Арт кезиуде алимле аны сылтауун жашауда жюрек тынчлыкъдан эсе жарсытхан кезиуле аслам болгъанында кёредиле. Биз аны  юсюнден диетолог Черкесланы Марина бла сёлешгенбиз. Ол айтханнга кёре, бу жарсыуну сылтаулары аз тюйюлдюле. Аланы бир къауумун специалист бек магъаналылгъа санайды.  

Биз аз да жётел этгенлей, сууукъ болгъан неда грипп жукъгъан сунабыз. Алай сылтаула уа кёпдюле.  Аны юсюнден республикалы больницаны врачы  Мызыланы Зарема айтады: