Календарь событий

Хар жылдан да дунияны битеу къыралларындан муслийманла Меккагъа исламны келечилерине борч этилген жумушландан бирин – хажны – къылыргъа атланадыла. Орта эсеп бла бу сыйлы жерде 2-2,5 миллион адам жыйылып, аны тёрелерин толтургъандыла.   Хар керти муслийман жашауунда бир кере окъуна исламда баш борчну толтурургъа итинеди.   

Дюгерни революциягъа дери эм окъуулу адамларындан бири, жамауат къуллукъчу Ибрагим Шанаев айтхылы Коста Хетагуров бла шуёхлукъ жюрютгенини юсюнден белгили тарыхчы Валерий  Дзидзоевни «Кязим бла Коста» деген материалында окъуйбуз. Анда ол малкъар, къарачай халкъланы айтхылы алчы адамларыны жашауларыны юсюнден да сейир этдирген шартланы, болумланы да сагъынады.

Залийханланы Чокканы уланы Хусей - халкъыбызны атын иги бла айтдыргъан жашларыбыздан бири. Аны 20-гъа жууукъ сыйлы аты болгъанды. Ол санда: СССР-ни спортуну устасы, СССР-ни эм РСФСР-ни сыйлы тренери, спорт жаны бла халкъла аралы даражалы судья, РСФСР-ни, КъМАССР-ни, Чечен-Ингушетияны, Север Осетияны, Къарачай-Черкесни  культурасыны сыйлы къуллукъчусу, КъМР-ни Альпинизм эм тау-лыжа спортуну федерациясыны президенти, Россейни Росохотсоюзуну сыйлы члени, Илмуланы халкъла аралы академиясыны сыйлы  академиги, Чыгъармачылыкъны халкъла аралы академиясыны сыйлы академиги.

Кужонланы Абдулкеримни жашы Жантемир сабийлигинден да юрист боллугъуна ахырда ишексиз эди. Бюгюнлюкде уа ол РФ-ни Юстиция министерствосуну КъМР-де Управлениясына башчылыкъ этеди. Биз аны бла усталыкъны жашырынлыкъларыны, право билимни жайыуну юслеринден ушакъ этгенбиз.  

Жашауну татлысын-ачысын да кёре, къайсы бирибиз да къадарны юсюнден сагъышланмай къалмайбыз. Аслам затны аны ажайып базманында ёнчелерге да сакъбыз. Шукур къудуретге, жолубузда кёплеге тюбей, аладан игиликге, тёзюмлюлюкге да юйрене-тюшюне келебиз.

Сёзсюз, жашлыкъ къууанчлы заманды – саулукъ да бар, кюч-къарыу , акъыл да  жерлеринде…алай бу дунияда хар зат да бек терк тюрленеди. Жашлыкъ да озады, къартлыкъ а ауруула, къарыусузлукъ бла бирге жетеди. Бирде уа жангызлыкъ бла…   «Къартлыгъында къатынынг ёлсюн» деп, ойнап айтылгъанча кёрюннгенликге, ол аман къаргъышды. Кёз аллыгъызгъа келтирчигиз: эки жыйырма, эки жыйырма бла беш, эки жыйырма бла он, андан да кёп жылны бирге жашагъанладан бири ауушду эсе. Кёбюсюнде эр кишиле алгъаракъ кетедиле. Аланы хар бирини да Аллахдан бир тилеги болады: «Юйдегимден эсе мени алгъа ёлтюр», - деп.

Кёп болмай, КъМР-ни Эл мюлк министерствосу бла «Зольскну картофу» биригиу къурап, «Сабанны кюню» деген илму-практика кёрмюч болгъанды. Анга Къабарты-Малкъарны къырал аграр университетини «Агрономия» эм «Терек бахчачылыкъ эмда агъач мюлк» бёлюмлерини келечилери да къатышхандыла.

Къайсы къыралны да экономикасын айнытыуда инвестицияла магъаналы жерни аладыла деп ышаннгылы айтыргъа боллукъду. Аланы хайырындан производство кенгертиле барады, товарланы бла продуктланы качествосу да игиленеди. Къабарты-Малкъарда да  инвестицияла болумну игилендирирге кереклиси эм уллу борчладан бириди. РАЕН-ни академиги, РФ-ни илмусуну сыйлы къуллукъчусу Пшикан Таов аны тамамлау, шёндю хали артыкъ иги  болмагъан экономиканы тирилтирге онг берлигин чертеди.

Атабыз Габоланы Асланны юсюнден кёп жазылады, телевизор бла да кёргюзтедиле,байрамлагъа, башха тюбешиулеге да чакъырадыла. Бизни Чегем ауузундан тышында да кёпле таныйдыла аны, намыс- сый бередиле,  сау болсунла.  Аны алайлыгъы адамлагъа ачыкъ жюреклилиги, таза ниетлиги, къартха - къартхача, жашха - жашхача тюбегени болур, баям.

Быйыл жылны биринчи жарымында Къабарты-Малкъарда 146 минг квадрат метрден асламны тутхан  жашау журтла ишленнгендиле. Ол былтыр бу заман бла тенглешдиргенде 14,5 процентге кёпдю.

Сабийлени эм жаш тёлюню чыгъармачылыкъ дворецини Туризм эм краеведение бёлюмю 1985 жылда ачылгъанды. Андан бери анга башчылыкъны Гумаланы Мазирни жашы этеди. Аны педагогика стажы отуз жылдан асламды.

Саулукъ сакълауну битеудуния организациясы адамны саулугъун белгилеген шартланы санында татлы жукъуну аурумагъан жюрек, женгил солуу, кючлю иммунитет бла тенг салгъанды, деп эсгертедиле «Аргументы и факты» газетде.

Гидротехника кереклени халларын тинтир муратда МЧС-ни,  Ростехнадзорну  эм эксперт организацияланы келечилерини къатышыулары бла ишчи къауум къуралгъанды. Ала Бахсан-Малка илипинде бла «Республикала аралы магистраль каналла» учрежденияны бёлюмюню дамбасында болгъандыла. Эсеплеге кёре ишчи къауум энчи акт жарашдыргъанды.

Къарачай-Малкъар халкъны бир талай мингжыллыкъ тарыхыны ичинде кеси къурашдыргъан бишлакъланы кёп тюрлюсю барды. Сют промышленностьну инженер-технологу Мисирланы Хасан аланы атларын, жарашдырыр амалларын этнографларыбыз жыйгъан материалладан, адамланы айтханларындан, этгенлеринден тохташдырып алай билдиргенди бизге.

Къабарты-Малкъарда «Агъачланы сакълау» эм «Экология» проектлени чеклеринде жыл   башланнганлы жюзден аслам гектар агъач жангыртылгъанды. Саулай алып айтханда, республиканы агъач мюлклеринде 223.5 минг чапыракълы терекчикле орнатылгъандыла.