Календарь событий

Эт эмда андан жарашдырылгъан ашла къарачайлылада бла малкъарлылада баш жерледен бирин аладыла. Анда эмда аны жауунда адамны санына-чархына керекли кёп затла бардыла. Бизни ата-бабаларыбыз союлгъан малны хар затындан да кёп тюрлю ашла жарашдыргъандыла. Бек намыслы къартларыбыздан бири Толгъурланы Бекмырза (жаннетли болсун) аланы тынгылы тинтгенди. Кёп жылланы ичинде сют промышленностьну технологу болуп уруннган Мисирланы Хасан а аланы атларын, аш-азыкъ этиу амалланы да жарашдыргъанды.  

Той уча

Белгилисича, Бахсан районда «Куба-Таба-2» обаланы комлексинде  къыстау археология ишле барадыла. Кёп болмай  муниципалитетни администрациясыны башчысы Артур Балкизов да андагъы болум бла шагъырейленнгенди.    

Кёп сабийле садха неда школгъа жюрюп башлагъанлай ауруп тебирейдиле, алагъа асламысында кесекле тиедиле, жётел этедиле. Гитчеге быллай кезиуде терк эм тюз медицина болушлукъ этилмесе, ауруу ёпкелеге, бронхалагъа ётеди, бютюн къыйын багъылады.

«Заманыбыз жокъду!» – деп, кёп затны болжалгъа салабыз. Ким биледи, алай да бола болур бирде. Болсада асламысында биз аны тап къората биле болмабыз деп келеди кёлюме. Алай тюйюл эсе, къырал таматала окъуна тапхандыла да сюйген жубаныуларына заман. Биз а нек тапмайбыз? Ма бу коронавирус жайылгъанлы карантинде тургъан адамла ары дери жетишалмай тургъан кёп тюрлю  зат этедиле. Китап окъуйдула, сурат этедиле, эшедиле, тигедиле, тыш къыраллы тиллеге юйренедиле…

Соруу: «Къагъанакъны тууулгъунчу окъуна эси болгъаны кертимиди?»

Жашауну къайсы сферасында да, къалайда да кеслерини атларын иги бла айтдыра, окъууда, ишде да юлгюлю къызларыбыз-жашларыбыз да аз тюйюлдюле. Аланы жетишимлерине уа ёсдюргенлери, юйретгенлери бла бирге биз да къууанабыз.

Бу кюнледе Роспотребнадзорну сайтында тютюн ичиу онкология аурууланы чыгъаргъан сылтауланы 90 процентин тутады, деп жазылгъанды. Аман къылыкъгъа 15 жылларында берилгенле ракдан, 25 жылларында тютюн ичип башлагъанладан эсе, беш кереге кёп ауруйдула.

Жорукъланы  жокъгъа санаргъа

Саулукъ сакълауну битеудуния организациясы (ВОЗ) инсультланы бла инфарктланы саны ёсюп баргъаныны юсюнден къайгъы эртте этип башлагъанды. Жюрек къарыусузлукъгъа гипертония келтиреди, аны баш сылтауу уа тузну мардадан оздуруп ашауду.

Коронавирус бизге да жетгени бла жашауубузда уллу тюрлениуле болгъандыла. Кёп производствола, тюкенле, адамла солургъа сюйген кафеле бла паркла жабылгъандыла. Бирле бу мадарланы тынч кётюре эселе да, башхалагъа ала къыйыныракъ кёрюннгендиле. Газет окъуучуларыбыз а карантиннге къалай къарагъанларын билир муратда биз соруу бардыргъанбыз.

Республикада карантин фитосанитария болумну жалчытырча эмда «Россей Федерацияда карантиннге тюшерге тийишли болгъан заранлы къурт-къумурсхаланы 2019-2021 жылланы чеклеринде ачыкълау жаны бла программаны» толтурур умутда Россельхознадзорну Къабарты-Малкъарда эмда Шимал Осетия-Алания Республикада Управлениясыны специалистлери феромониторинг бардырып башларгъа умутлудула.

Хурметли жамауат!

Азий арбазда кюреше тургъанлай абадан къайыны Махмутну машинасы алагъа бурулгъанын кёрдю. «Биягъыла келедиле. Не жорт-жорт этип айланадыла была? Юйлеринде да бир олтурмай! Жыл санлары жетгенде да, жолланы къыдыргъандан бир эрикмедиле да ахырысы!»

«ЖКХ Контроль» организацияны толтуруучу директору Светлана Разворотнева айтханнга кёре, тарыгъыуланы санында хар жыл сайын биринчи жерни жашау журт-коммунал жумушла ючюн тёлеуле аладыла.  Адамла, бек биринчиден, бу тёлеуле дайым нек ёсюп турадыла деп сорадыла. Экинчиден а, ала къалай тергелгенлерин эмда саулай алып айтханда, не ючюн тёлегенлерин билирге сюедиле.

Ишлей тургъан жеринден къысталгъан, баям, кимге да артыкъ хычыуун кёрюнмез. Алай дагъыда билигиз, иш бергенни быллай кезиуде сизни аллыгъызда талай борчу  болгъанын. Болсада  адамны ишден закон бла кетерирча  сылтаула да кёпдюле.

Росгидрометде бизни къыралда хауа болумлада къоркъууланы юсюнден доклад хазырлагъандыла. Битеудуния экономика форум кюнню халында  болгъан тюрлениулени  жер башында эм уллу къоркъууланы тизмесинде биринчи жерге салгъанды, террорчулукъдан окъуна алгъа чыгъарып. Анга былай уллу  эс бурурча хауагъа  не болгъанды? Биз андан нени сакълайыкъ? Аны юсюнден белгили  россейли экспертле хапарлайдыла.

Къарачай-Малкъарны, айранларындан, жауларындан, бишлакъларындан сора да, сютден этилген энчи миллет ашлары кёпдюле. Аланы бир-бирлери бла окъуучуларыбызны сют промышленностьну инженер-технологу Мисирланы Хасан шагъырейлендиреди.

Бизни республикада адамла бал чибинлени не заманда да тутхандыла. Эртте эмда Совет Союзну заманларында да бу иш кёплеге файда келтире эди. Анга мындагъы табийгъат, битимлени тюрлюлюгю, хауаны тазалыгъы да иги себеплик этеди.

Автомашиналаны къырал эсепге тюшген къайсылары ючюн да тийишли налог тёлерге кереклисин ким да биледи. Алай быллай техникагъа от тюшюп, ол аварияда болуп неда бир башха къыйын болумлада жукъгъа жарамазча болса, аны иеси бу тёлеуден эркин этиледи.

Сатыу-алыуда бизни алдагъанларына юйренчек болуп къалгъанча кёрюнеди.  Бир-бир тюкенчиле базманда неда метрге алдамасала, файдасыз къаллыкъ сунадыла кеслерин. Алай ала бу дунияда аллай амал бла ишлеген байлыкъ ючюн къаллай жууап тутарыкъларыны юслеринден сагъыш нек этмейдиле?

Бу тюрлю сёз тутушла ана тилибизни байлыгъын, кенглигин кёргюзтген шартладан биридиле. Аланы халкъ, минг жылланы ичинде кёре келген затларын эс этип, алай къурагъанды.