Календарь событий

Хурметли жамауат!
Жазылыу кампания бошалса да,  газетибизни тиражы аз-аздан ёсюп туруучуду.

Жашау халла

Хаулатны, алыкъа бетинде жашлыкъ ингилиги кетмеген, аллай уллу да, толу да кёзлеринде, суху желча ётюп кетген  ёмюрюнде кёре келген къыйынлыкъларыны сураты ишленип къалгъан тиширыуну, жангыз таянчагъы да, жангыз кёз жарыгъы да жашыды – Ахмат. Сора ма бу тёрт отоулу къошунбаш юй. Аладыла анга жашау кюн бергенле.  Жангыдан тириле келген элде андан мажал мекям ишленмеген эди ол заманда. Алай жаш юйюр жангы юйге кёчген къууанчын эталмай къалгъан эди.

Терезе жанында жатхан ауругъанны кёлю жарыкъ болса да, бети уа саргъалыпды, сыпхарылып. Киргенибизлей, башхалача болмай, ёрге къобуп:

ЮНЕСКО-ну 1999 жылны 17 ноябринде бардырылгъан генеральный конференциясында 21 февраль Ана тиллени халкъла аралы кюнюне саналлыгъы билдирилген эди. Артдаракъда уа сагъынылгъан организация 136 тилни алты критерийге тийишлиликде тас бола тургъаннга тергеп, аланы атласын къурагъанды. Анга Шимал Кавказны бирси халкъларыны тиллери бла бирге бизники да къошулгъанды. Сагъынылгъан байрамны аллында, биз, Гуманитар тинтиуле бардыргъан институтну къарачай-малкъар тил бёлюмюню башчысы, филология илмуланы доктору Мусукланы Борисге тюбеп, ушакъ бардыргъанбыз.

Халкъ тепсеулерибиз бла байламлы бёлюмню алгъыннгы номерде ачып, аны андан ары бардырабыз. Бу жол «Тёгерек тепсеуню», «Жияны», «Кийиз къамчини» юслеринден да Къудайланы Мухтарны жазгъанларына кёре хапарлайбыз.  

«Тёгерек тепсеу» бек эрттегили тепсеуледен бириди. Аны бир тюрлюсюнде жаш  лячинни неда къушну сыфатындача чыгъады арагъа, къыз а – кёгюрчюнню неда зурнукну. Бу тепсеуню бир жаш бла бир къыз неда асламла жыйылып тепсегендиле. Аны биринчи кесеги сабырды, лирика халда толтурулады, экинчиси – терк.

Минги тауну тийресиндеги сейир да, тамаша да табийгъат бизни уллу байлыгъыбызды,  деп таукел айтыргъа боллукъбуз. Миллет паркны жери 10 гектардан асламды. Ол битеу тийрени ондан бирин тутады. Асламысында мында нарат бла къайын терекле ёседиле. Ала табийгъатны къоруулауда  уллу магъананы тутадыла. Сёз ючюн, къар юзюлюуден,  ырхыладан тёбен орналгъан эллени сакълайдыла.

Мухаммад файгъамбар, Аллахны саламы анга болсун: «Муслийманны  къолундан, тилинден да бир адам да ачымазгъа керекди»,-дегенди.

Уллу Хорламны 75-жыллыгъына

Кёнделенден Отарланы Гилястанны жашы Ахмат  аскерге мамыр заманда чакъырылгъанды -1940 жылда.  Алгъа Латвияда къуллукъ этип турады, Уллу Ата журт уруш жууукълаша башлагъанда уа, аланы бёлюмлерин Литвагъа – Германияны чегине жууугъуракъ жерге кёчюредиле. Къазауатха да ол ма былайда киреди.

Уллу Хорламны 75-жыллыгъына

 Акъ Суудан Алийланы Хабич Уллу Ата журт урушха юч уланын ашыргъанды – Якубну, Мухажирни эмда Нухайны. Алай ол къанлы  къазауатдан ата юйюне жаланда Нухай къайтханды.

Жаз башы жуукълаша башлагъаны бла жер-жерледе от тюшер деген къоркъуу бютюнда уллу болады. Кир-кипчикни, къауданны кюйдюрюп туруу, тийишли жорукъланы сансыз этиу игиликге келтирлик тюйюлдю. Сёз ючюн, быллай хата-палахланы кёбюсюню сылтауу адамланы жууапсызлыкъларындады.  

Къыш сууукълада водительлеге машиналарына мияланы жууучу сууну сайлауну къайгъысын этерге тюшеди. Ол бузлап къалмаз ючюн анга кёп химия затла къошуп  жарашдырадыла. Алай ала водительни саулугъуна хата салыргъа боллугъун а тергеймидиле? Бу соруугъа Роспотребнадзорну Къабарты-Малкъарда управлениясыны специалистлери жууап бередиле.

Къабарты-Малкъарда ёсген мирзеулюк битимлени арасында нартюх энчи жерни алады дерчады. Ол себепден аны ёсдюрюу бла кюрешгенлеге иги тирлик берген, ауруулагъа, къыйын табийгъат болумлагъа чыдамлы болгъан тюрлюлерин хайырланыргъа тийишлиди.

Кёп болмай Май муниципал районда быйыл  халкъны санын жазыуну битеуроссей акциягъа хазырланыу бла байламлы  ишчи комиссия ючюнчю кере жыйылгъанды.

«Гитче футболну – школлагъа» проектни чеклеринде «Нальчик» спорт комплексде билим бериу учрежденияланы араларында футзалдан эришиу къуралгъанды, анга кеслерини районларында хорлагъан школла къатышхандыла.

Арт кезиуде ана тиллени окъутуу бла байламлы даулашла кёпден-кёп чыгъа барадыла. Жаш тёлю, бютюнда шахарда жашагъанла, ана тиллеринде къыйналып сёлешгенлери эсленмей къалмайды. Сёзсюз, сабий тилине юйюрюнде юйренирге керекди, алай школну да бу ишде магъанасы уллуду. Былайда мектепледе башланнган класслада битеу предметлени ана тилледе окъутургъа керекди дегенле да бардыла. Алай ол тюзмюдю? Биз аны юсюнден оюмларын башха-башха жерледе жашагъан адамладан соргъанбыз.

Борчлары болгъанлагъа коллекторла сёлешип башлагъанлары бюгюн кимге да сейир тюйюлдю. Аллай болумгъа алгъаракълада эки нёгерим тюшгендиле. Аланы терсликлери болмагъанларын да айтыргъа тийишлиди. Бирине банкга тёлеген ахчасы заманында жетмегени ючюн пеня жазылып тебирегенди.

Жюреклери ауругъанланы араларында кёбюсюнде жыл санлары жетген, тютюнню ауузларындан кетермеген, кёп ашаргъа сюйген, машинадан чыкъмагъан семиз адамла болгъан сунабыз. Ол, керти окъуна, алаймы болур деп соргъанбыз биз Кардиология араны поликлиникасыны кардиологу, КъМР – ни Саулукъ сакълау министерствосуну штатдан тышында баш кардиологу  Жанатайланы Людмиладан. Аны жууабы былай болгъанды:

Къабарты-Малкъарда «Эко-Гармония» жамауат организация «Батарейки, сдавайтесь!» деген акцияны дайым бардыргъанлай турады. Бу ишни чеклеринде электротоварла сатыу бла кюрешген тюкенледе, билим бериу эмда багъыу учреждениялада эски батарейкаланы жыйгъан пунктла къурайдыла.