Все статьи

Донбассдан келген гимнасткала эришиулеге хазырланадыла

Апрельде Нальчикде солуп кетген Донбассдан келген сабийле бюгюнлюкде Пятигорскда  художестволу гимнастикадан Битеуроссей эришиулеге хазырланадыла. Аны юсюнден  КъМР-ни Башчысыны бла Правительствосуну пресс-службасындан билдиргендиле.

Нарт сёзле – халкъны жашау суратлары

Къарачай-малкъар кёлден адабиятны бек эски, бек эрттегили, ёмюрледен бери сакъланып келген жанры – нарт сёзле, акъыл сёзле, халкъ айтыуладыла. Была халкъ эс этип, сакълыкъ бла иш кёллюлюкню, акъыл-эсни тюйюмчегидиле. Жашауну юлгюсю бола, эскиден жангыгъа, ата-бабадан, туугъан-туудукълагъа кёче, эскирмей, тот басмай келген фольклор байлыгъыбыздыла. Аланы юсюнден чыгъармаларын, жыйымдыкъларын алимлерибиз басмалагъанлай турадыла, аланы санында, белгилисича, Журтубайланы Махти, Журтубайланы Хыйса эм бирсиле да бардыла.

Ахшы ишлери унутулмагъандыла

Къабарты-Малкъарны 100-жыллыгъына

Гадийланы  Татыуну жашы Мухажирни  юсюнден жазардан алгъа, Хасанияда жашаулары келген  къауум адам бла сёлешгенме. «Адамлыгъы бла кесине жетген жокъ эди, уллу санлы, ауур акъыллы, ишни сюйген,  элде  намысы жюрюген, эллилеге  игилик  излеген болгъанды»,-дегендиле ала бир аууздан.

Энергокючге бла кёк отлукъгъа тёлеулени юсюнден

КъМР-ниТарифле эм жашау журт надзор жаны бла къырал комитетини  2021 жылда 28 декабрьде 279-чу буйругъуна кёре, быйыл  биринчи июньдан башлап  электрокюч ючюн тарифлеге къошуллукъду.  Анга кёре,  шахарлада бла элледе жашагъанла    1кВт сагъат ток ючюн  4,35 сом тёлерикдиле. Ол себепден «Россети Северный Кавказ» - «Каббалкэнерго» хайырланнган электрокюч ючюн эсеплеген приборланы показаниялары бла сагъынылгъан кезиуге тёлерге чакъырады. Ызы бла андан сора ойналгъан сагъатла   жангы тариф  бла тергелликдиле. 

Ёртенлени асламысын сылтауу-адамны сансызлыгъы

КъМР-ни Табийгъат байлыкъла  эмда экология жаны бла министерствосу жай кюнледе жамауатха бютюн сакъ болургъа,  агъачда эм анга жууукъ жерледе  къургъакъ бутакъланы, къауданны эм башха затланы да кюйдюрюрге жарамагъанын эсге салады. 

Иш къурап къармашханлагъа - тийишли онгла

Кеслери алларына иш къурагъанла налог тёлеп башлагъанлы, бизни къыралда юч жылдан артыкъ болады. Ал кезиуде аны сынам халда талай регионда хайырланнгандыла, буруннгу жылда уа анга саулай Россейде кёчгендиле. Ол кийирилген кюнден башлап кеслери алларына иш къурап эсепге сюелген инсанланы саны тёрт миллиондан атлагъанды. Алагъа таплыкъгъа деп къырал жангы амалла къурай барады. Бу материалда арт жылны ичинде аладан къайсылары чыкъгъаныны юсюнден айтайыкъ.

Антларына кетичилей къалгъан къарындашла

Бизни Кавказ тауланы бир кёрген, аланы ёмюрге да сюйюп къояды. Элбрусну, Дых тауну, Тонгуз-Орунну айбат тийрелерине къарап, алайлада айланыргъа, тёппелерине чыгъаргъа кёп батыр излегенди. Аланы санында альпинист къарындашла Малейновла да болгъандыла. Бу къарындашланы юсюнден КъМР-ни Миллет библиотекасыны библиографы Махийланы Азиза хазырлагъан материалны басмалайбыз.

Малкъарны юсюнден биринчи шартла - XVII ёмюрден келген документледе

Россей империя бла Малкъарны арасында къыралла аралы  байламлыкъла 19 ёмюрню  аллында башланнган эселе да,    таулуланы эм Малкъарны юсюнден биринчи шартла уа XVII ёмюрден келген документледе басмаланыпдыла. 

Табийгъатны сакълаугъа къошумчулукъларын этедиле

Быйыл Къабарты-Малкъар заповедникде бардырылгъан добровольчество программагъа Орус география обществону «ЮНЭК» жаш тёлю клубуну келечилери бла Жарыкъландырыу, илму эмда жаш тёлюню ишлери жаны бла министерствону «Эколого-биология ара» къошакъ билим бериу учреждениясыны устазлары къатышхандыла.

Сынауланы эсеплери ышандырадыла

Орус тилден Бир къырал экзаменни саулай да республикада 4420 адам бергенди. Сынаула эки кюнню ичинде бардырылгъандыла. Сексен баллдан жюзге дери 950 окъуучу тийишли болгъанды. Быйыл бу предметден ЭГЕ-де эм бийик баллны уа онеки жаш бла къыз алгъандыла. Аланы арасында жетеулен Нальчикни школларындандыла, андан къалгъанлары уа Яникой, Хатуей, Огъары Куркужин элледен эмда Нарткъаладандыла.

Къартая барыуну тыяр онг бармыды?

Арт жыллада алимле къартая барыуну бираз тыяр онгла бардыла деп тохтагъандыла.

Белгили Алимни Малкъаргъа келгенини юсюнден

(2-чи кесеги)

30 июльда Леонид Лавров Чегем ауузуна тебирегенди. Жолу – Нальчикден Биринчи Чегемни бла Экинчи Чегемни юслери бла тартылгъанды. «Ол эки элге таулула Къудайнат-Къабакъ дейдиле. Экинчи Чегемден ётгенлей, жол жанында беш жарты оюлгъан кешене кёргенбиз. Экиси аман сакъланмагъандыла, ол бирси ючюсюню уа башлары, бир-бир къабыргъалары да оюлупду.  Бийик, таш башлы кешенеле бир бирге тытыр бла жабышхан ташладан къаланыпдыла. Бири сегиз мюйюшлю пирамидагъа ушайды, башы да чукуй маталлы болуп.

Сабийлеге битеу да билген амаллары бла болуша

Медицинаны жолун жюрек талпыныулары бла сайлап, бюгюнлюкде саулай дунияны да апчытхан жукъгъан ауруудан къыйналгъанлагъа болушлукъ эте, аланы кеслеринден, жууукъ-ахлуларындан да ыспасха тийишли болгъан жашларыбыз, къызларыбыз да аз тюйюлдюле. Аладан бириди Мурзаланы Зулиха  да.

Белгили Алимни Малкъаргъа келгенини юсюнден

  (1-чи кесеги)

1936 жылда жай айлада Малкъаргъа келип, СССР-ни Илму академиясыны кичи илму къуллукъчусу Леонид Иванович Лавров (1909-1982) мында кёргенини юсюнден «Из поездки в Балкарию» деп, «Советская этнография» деген китапны экинчи томунда (175-181 бб.) жазгъанды. Ол басмадан 1939 жылда чыкъгъанды.

Кеси заманында ол кёплеге жарагъанладан болгъанды

Таукенланы Тамукну жашы Магомет миллетибизде медицина илмуланы биринчи доктору болгъанды. Ол жюзле бла саналгъан къыйын саусузланы саулукъларын къайтарып, жашауларын жангыдан кюн тийгенча жарытханды.

Битеуроссей эришиулеге къатышырыкъдыла

Республиканы Спорт министерствосу билдиргеннге кёре, бу кюнледе Нальчик шахарда женгил атлетикадан «Шиповка юных» деген ачыкъ биринчилиги ётгенди. Ол 2007-2012 жыллада туугъан спортчуланы араларында бардырылгъанды. Анда Нальчикден, Баксанёнокдан, Урвандан эм Теркден 100-ден аслам спортчу кеслерин сынагъандыла.

Команда эришиуледе ючюнчю жерни алгъандыла

Республиканы Спорт министерствосу билдиргеннге кёре, бу кюнледе Калуга шахарда тхэквондодан XI жай спартакиаданы ахыр кесеги ётгенди. Ол Россейни окъуучуларыны араларында бардырылгъанды. Ары къыралыбызны къыркъ тёрт регионундан 300-ге жууукъ спорчу къатышханды.

Тюз ашауну мураты – арыкъ болуу угъай, жашауну игилендириу

Диетологла бла врачла айтханнга кёре, 50 жыллары толгъан адамлагъа саулукъларын сакъларча талай затха эс бурургъа керекди. 

Токну хайырланыучуланы сурамларын жалчыта

«Россети Шимал Кавказ» компания электрокюч сетьлени келир кюз эмда къыш кезиуледе чурумсуз ишлетирге хазырлайды. Аны КъМР-де бёлюмюню - «Каббалкэнергону» специалистлери, тийишли программаны чеклеринде, Прохладна районда «Саратовская» подстанциягъа тынгылы ремонт этгендиле.

Страницы